موانع حرکت نقدینگی به سوی تولید

مهدی رییس‌زاده*-کاهش نرخ سود بانکی با رویدادهای سیاسی و اقتصادی گوناگونی همراه شد که منجر به هجوم نقدینگی به بازارهای موازی شد و نوسانات بازار ارز را هم به دنبال داشت‌. در شرایطی که شرایط اقتصادی نرمال نباشد و ثبات بر بازار حاکم نباشد نمی‌توان انتظار داشت نقدینگی سرگردان به بخش‌های مولد اقتصادی برود‌. واقعیت این است که در چنین فضایی هم صاحبان پول‌های خرد و هم صاحبان پول‌های کلان ترجیح می‌دهند منابع مالی خود را در بازارهایی سرمایه‌گذاری کنند که بیشترین بازدهی را برای آنها داشته باشد‌. همین موضوع باعث می‌شود مردم به جای اینکه منابع خود را به سمت بازار تولید ببرند، به سمت بازارهای موازی ببرند‌. اتفاقی هم که در بانک‌ها افتاد این بود که برخی بانک‌ها انجام پروژه‌هایی را با عنوان سودهای بالاتر در تابلوهای تبلیغاتی خود اعلام کردند که همین موضوع باعث شد باز هم منابع مالی و نقدینگی‌ها به سمت بازار تولید نرود‌. از طرفی بانک‌هایی که اقدام به چنین تبلیغاتی می‌کردند، بانک‌هایی بودند که مردم با اطمینان از دستیابی به سودهای بالاتر منابع مالی خود را در آنها سرمایه‌گذاری می‌کردند‌. بنابراین وجود بازارهای موازی و اعلام چنین پروژه‌هایی از سوی بانک‌ها و حتی تصمیماتی که از سوی برخی بانک‌های خصوصی گرفته می‌شود، مسبب این شدند که منابع به سمت بازار تولید نرود‌. از طرفی مباحثی مثل مالیات‌های بر ارزش‌افزوده که در واحدهای تولیدی وجود دارد نیز باعث می‌شود میل حضور در بازارهای تولیدی کاهش یابد‌. بنابراین تا زمانی که واحدهای تولیدی ما بهبود پیدا نکنند نباید این انتظار را داشته باشیم که مردم منابع مالی خود را در بازارهای تولیدی تزریق کنند‌. از طرفی در رابطه با کالاها و مواد اولیه وارداتی که واحدهای تولیدی استفاده می‌کنند، نرخ تورم تابعی از نرخ ارز است و باعث می‌شود با افزایش نرخ ارز، قیمت مواد اولیه واحدهای تولیدی افزایش یابد‌. این موضوع نیز خود می‌تواند مانعی در حرکت منابع مالی به سمت بازارهای تولیدی باشد‌. بنابراین اگر به سمت ثبات اقتصادی حرکت نکنیم شاهد تورم ناخواسته‌ای نیز در این بخش‌ها خواهیم بود‌. همه این عوامل به تجربه روانی در اقتصاد ما مربوط می‌شود به‌طوری‌که زمانی که قیمت‌ها بالا می‌رود بازگشت نرخ‌ها به مقدار اولیه عملا غیرممکن خواهد بود به عبارتی به دلیل اینکه فضای اقتصادی ما تابعی از عوامل سیاسی و روانی است، حرکت همگام با این فضای روانی باعث می‌شود در نهایت اقتصاد ما با اتلاف منابع روبه‌رو شود‌. با این اوصاف سیاستگذاری‌های دولت باید به‌گونه‌ای باشد که به جای تمرکز بر نوسان قیمت در بازار، قابلیت پیش‌بینی خود را توسعه دهد تا تولیدکننده بتواند با توجه به چشم‌انداز بازارها حضور خود در بازارهای تولیدی را تثبیت کند‌.
*کارشناس بانکی