دشمن انگاری تفکر سلطه گران است

وزیر امور خارجه‌ گفت‌وگوی فرهنگی را ضرورت امنیتی و حیاتی خواند و گفت: متاسفانه امروز می‌بینیم فردی قدرت در ایالات متحده را در دست گرفته و آنقدر فهم و ادراک ندارد که کل ملت‌ها را با الفاظ رکیک و غیرقابل پذیرش و حتی غیرقابل باور خطاب می‌کند. به گزارش ایرنا، محمد‌جواد ظریف در نخستین اجلاس گفت‌وگوهای فرهنگی آسیایی با اشاره به اهانت رییس‌جمهور‌ آمریکا به برخی از ملت‌های جهان اظهار داشت: چنین الفاظی از دهان فردی که خود را مسوول یک کشور می‌داند خارج می‌شود و این فرهنگ و تعلق و نگرش مانع رسیدن به یک پارادایم گفت‌وگوی فراگیر است. وی تصریح کرد: همه ما که به دنبال ساخت جهانی بهتر هستیم نیاز داریم با چنین نگرشی از مبانی فکری و فرهنگی آن که مبتنی بر خودبرتر‌بینی است مقابله کنیم. وزیر امور خارجه گفت: راهی جز شروع گفت‌وگو بر مبنای احترام متقابل و تلاش برای فهم مشترک وجود ندارد. آسیا مهد فرهنگ‌ها و تفکرات گوناگون و مهد تمدن در جامعه جهانی است. قاره کهن همان‌طور که آسیا را در جامعه بین‌الملل به این نام می‌شناسند خاستگاه تفکر، فلسفه، گفت‌وگو و درک مشترک بوده است. وی افزود: اما جای تاسف فراوان است که همین آسیا امروز محل بحران، درگیری و کشتارهای فراوانی است که فاصله بسیار مهم و طولانی با مبانی فرهنگی و اعتقادی و دیدگاه‌ها و بینش‌های مختلف آسیایی دارد. هر چند آسیا دارای نگرش‌های گوناگون و متنوع است اما آنچه امروز در منطقه ما به ویژه در غرب آسیا می‌گذرد با مبانی فرهنگی که به آن اعتقاد داریم مغایرت و تضاد اساسی دارد. رییس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: با این دو برداشت مشترک به نظر بنده گفت‌وگوی فرهنگی یک حرکت دانشگاهی و آکادمیک نیست، گرچه دانشگاه‌ها و محیط دانشگاهی و فرهنگی میزبان این حرکت و بهترین حاملان این گفت‌وگو هستند اما گفت‌وگوی فرهنگی امروز ضرورت امنیتی و حیاتی برای همه ماست و ما نیازمند گفت‌وگوی فرهنگی هستیم. ظریف در تبیین مفهوم گفت‌وگو و نیاز به تفاهم فرهنگی اظهار داشت: دنیا در قرن‌های گذشته بر اساس یک پارادایم مبتنی بر قدرت حرکت کرده و این پارادایم که نتیجه آن، بازی حاصل جمع صفر بوده جز ضرر و خشونت و درگیری و کشتار برای مردم جهان نتیجه‌ای به همراه نداشته است. وی خاطرنشان کرد: پارادایم غالب بر روابط بین‌الملل مبتنی بر دشمن‌انگاری، حذف و ائتلاف‌سازی برای درهم‌کوبیدن دشمنان فرضی و اعتقاد به بازی حاصل جمع صفر است. بر اساس تمام تجربیات بشری بازی حاصل جمع صفر به نتیجه بازی حاصل جمع منفی می‌انجامد. وزیر امور خارجه یادآور شد: اگر بخواهیم به قیمت ناامنی دیگران برای خود امنیت بخریم ناگزیر به ناامنی خود کمک کرده‌ایم و اگر بخواهیم به قیمت به وحشت انداختن دیگران برای خود آرامش ایجاد کنیم ناگزیر همگان در وحشت خواهند زیست. ظریف ادامه داد‌: آنچه امروز امنیت بین‌الملل را به اصطلاح حفظ کرده است پس از کشته شدن همگانی است. بازدارندگی هسته‌ای، اصطلاحی است که به آن دیوانگی می‌گویند یعنی نابودی تضمینی مشترک. وی افزود: بر این اساس امروز خیال می‌کنیم در امنیت زندگی می‌کنیم، تفکر مبتنی بر ائتلاف‌سازی، حذف دیگران و دشمن‌انگاری تفکری است که از سوی قدرت‌های سلطه‌‌گر بر جهان تحمیل شده و این تفکر ناگزیر جهان را به سمت خصومت، دشمنی، افراط و کشمکش کشانده است.
محمدجواد ظریف در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: برای خروج از این پارادایم که در قرن‌های گذشته حاصلی جز ناامنی و کشتار نداشته ناگزیریم پارادایم دیگری را جایگزین «پارادایم حذف و ائتلاف‌سازی مبتنی بر حذف» کنیم و آن پارادایمی است که شاید «گفت‌وگو به معنای اعم آن» بهترین عنوان برای معرفی باشد. این پارادایم مبتنی بر فراگیری، شاملیت و حضور همگان در یک روند یادگیری و گفت‌وگو است. وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: قبل از آنکه در گفت‌وگو به دنبال تحمیل عقاید یا حتی اقناع طرف مقابل باشیم به دنبال درک خاستگاه فکری و نگرانی‌های طرف مقابل هستیم. در چنین گفت‌وگویی است که قبل از هر چیز دریافت می‌کنیم که طرف مقابل جز خود ما نیست و او هم نگرانی‌ها، آرزوها، خواست‌ها و امیدهای مشابهی با ما دارد. ظریف افزود: در گفت‌وگو اولین چیزی که به آن دست می‌یابیم انسانیت مشترک همه ماست و اولین چیزی که به آن دست می‌یابیم خطرات و فرصت‌های مشترک است که همه با آن روبه‌رو هستیم. وی ادامه داد لذا حرکت از پارادایم حذف به سمت پارادایم فراگیری و گفت‌وگو مهم‌ترین اقدام ضروری در این حرکت جمعی است. ظریف در ادامه گفت: نکته دوم که در گفت‌وگوی فرهنگی باید مورد توجه قرار گیرد نقش فرهنگ به عنوان عامل امنیت‌زاست. امروز در منطقه خود با یک حرکت خطرناک مبتنی بر نفرت، تکفیر و حذف مواجه هستیم. وی افزود: درست است که افراط امروزی که تمام‌ آسیا و به ویژه غرب آسیا را تهدید می‌کند، نیاز به مقابله نظامی ندارد اما مهم‌تر از مقابله نظامی و پایدارتر و اصیل‌تر از چنین رویکردی، مقابله با فرهنگی است که بر مبنای نفرت و ایجاد وحشت از دیگران تلاش می‌کند به باطل خود را حفظ کند.
وزیر امور خارجه ادامه داد‌: ناکارآمدی برخی دولت‌ها در برآوردن نخستین خواست‌های مردم که مهم‌ترین آن در غرب آسیا موضوع فلسطین است و ناکارآمدی بسیاری از دولت‌ها از اینکه بتوانند حقوق مردم فلسطین را بازپس‌گیرند یا لااقل در مقابل کسانی که به این حقوق تعدی کرده‌اند، مقاومت کنند، این ناکارآمدی باعث ایجاد نگرانی‌ها و گسل‌های اجتماعی شده است.گفتنی است این اجلاس با شعار تنوع فرهنگی، فرصت‌ها و ظرفیت‌های تعامل، همکاری و همگرایی با حضور بیش از ۷۰ تن از نخبگان و شخصیت‌های برجسته علمی، فرهنگی و دانشگاهی از بیش از ۲۰ کشور آسیایی از روز گذشته آغاز شده و تا 25 دی‌ماه با همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و پنج دانشگاه و مرکز علمی کشور در تهران و شهرستان‌های مشهد، بابلسر و همدان‌ برگزار می‌شود.