روزنامه ابتکار
1396/10/24
برجام و لزوم گفت‌وگوی دوجانبه
شهاب زمانی *- مناقشه هسته‌ای غرب و به ویژه ایالات متحده با جمهوری اسلامی ایران، علی رغم دستیابی به توافق هسته‌ای برنامه اقدام مشترک (برجام) در 2015، همچنان در صدر اخبار و گزارش‌های جهان قرار دارد. انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهوری ایالات متحده، عاملی بود تا این میراث ارزنده حاصل از مذاکرات دیپلماتیک ایران و گروه 1+5 (به نمایندگی از جامعه جهانی)، هر از چندگاهی با اماها و اگرهایی مواجهه شود که می تواند آینده این توافق و بالطبع وضعیت صلح و امنیت نظام بین الملل و منطقه خاورمیانه را دچار چالش کند. این درحالی است که علی رغم انجام کلیه تعهدات برجامی از سوی ایران؛ ایالات متحده همچنان با گره زدن مسائل و مشکلات سیاسی خود و همپیمانانش درخاورمیانه با این توافق، به انحاء مختلف در مسیر بهره‌مندی کامل ایران از مزایای حاصل از برجام اخلال و در صدد بهره برداری سیاسی و باجگیری غیرمنصفانه از ایران است. اما نکته مهم در این بین، عدم ارتباط مستقیم دیپلمات های ایران و ایالات متحده در یک سال گذشته است که به نوعی موجب سردی فضای گفت‌وگوهای مرتبط با توافق هسته‌ای (برجام) بین دو کشور شده‌است. با نگاهی دقیق تر به روند پایانی مذاکرات هسته‌ای ژنو و مذاکرات و تماس‌های مکرر و طولانی وزرای امور خارجه ایران و ایالات متحده در این خصوص، از جمله دلایل اقناع طرفین نسبت به اهداف و برنامه‌های یکدیگر جهت دستیابی سریعتر به توافق هسته‌ای و با حمایت‌های دیپلماتیک مقامات ارشد دو کشور بوده است. با این وجود از زمان انتخاب ترامپ و قرار گرفتن تیلرسون در مقام وزارت امور خارجه، به جز معدود تماس‌ها یا دیدار دوجانبه، تماس‌های دیپلماتیک دیگری بین دو کشور صورت نگرفته‌است که علی رغم دلایل آشکار و پنهان ممکن در این خصوص، این مسئله برای ادامه روند اجرای صحیح و به موقع برنامه جامع اقدام مشترک نمی تواند نشانه مثبتی تلقی شود. چهاردهه کشمکش ایالات متحده با جمهوری اسلامی ایران در مسائل مختلف، که از 2002 مناقشه اتمی نیز به آن اضافه شد، با توافق هسته‌ای می توانست فضای سیاسی بین دو کشور را، تا حدود زیادی به سمت کاهش تنش سوق دهد. ممکن است که در جریان مذاکرات سوءتفاهمات و اختلاف نظرهای بین دو کشور در خصوص فعالیت‌های صلح آمیز هسته ای ایران به حداقل و دوکشور بریک توافق برد برد به تفاهم رسیده باشند ، ولی بدون شک اختلافات بین دو کشوردر حوزه های مختلف پیچیده و بی‌اعتمادی نسبت به اقدامات یکدیگر همچنان وجود دارد، لذا فضای بین دوکشور نیازمند تماس‌هایی است که منجر به بهبود شرایط و نهادینه‌سازی روند اجرایی مشترک در برجام شود. این مسئله غالبا نیازمند اقدامات اعتماد ساز دوطرفه است تا این ذهنیت ایجاد نشود که هریک به عنوان دو بلوک مجزا و متخاصم، در صدد خرید زمان به منظور در پیش گرفتن رویکردی برتری‌جویانه نسبت به دیگری در آینده هستند. با این حال به نظر می رسد اتخاذ سیاست‌های هوشمندانه جمهوری اسلامی ایران و رایزنی‌های دیپلماتیک موثر در جلب حمایت قاطع جامعه جهانی و سایر طرف های مذاکره کننده در برجام (مخصوصا کشورهای اروپایی و روسیه ) توانسته است مانع از اقدامات احتمالی ایالات متحده در این مقطع زمانی در خصوص نقض تعهداتش در برجام و ایجاد تنش بیشتر در منطقه شود؛ هرچند تمدید ۱۲۰ روزه تعلیق تحریم‌ها هسته‌ای و از طرفی دیگر اعمال تحریم هایی جدید برضد اشخاص و نهادهای دیگر ، همچنان یک رویکرد نامطمئن، از طرف ایالات متحده در آینده و در قبال برجام تلقی می شود. نکته مهم و تجربه شده درسیاست بین‌الملل موید این مسئله است که استفاده از دولت‌های ثالث به منظور ارتباط طولانی مدت و مکرر و عدم گفت‌وگو و مذاکره رودرو؛ نمی تواند همیشه نتایج ملموس، قابل اتکا و منطبق بر منافع ملی برای کشورها به همراه داشته باشد ؛ مخصوصا اینکه در این بین نمی توان از نیات و منافع پشت پرده کشورهای ثالث یا نسبت به رساندن بی کم و کاست نظرات و پیام‌ها اطمینان کاملی حاصل کرد، لذا منطقی خواهد بود که جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده، جهت کاهش تنش‌های فی مابین، اقدامات جدی را در پیش گرفته و تماس‌های دیپلماتیک دو کشور حداقل در پیرامون برجام، برقرار شود. این امری بدیهی است که هیچ کشور یا جایگزینی، مثمر ثمرتر از تماس مستقیم دیپلماتیک دوکشور، نمی تواند در مسئله هسته‌ای و یا سایر موارد مورد اختلاف ، منافع ملی ما تضمین کند.* کارشناس ارشد علوم سیاسی
سایر اخبار این روزنامه
وزیر اطلاعات با اشاره به ناآرامی های اخیر:
باید برای التیام زخم‌ها گام برداریم
«ابتکار» از علل و تبعات ادامه فضای انتخاباتی در ایران گزارش می‌دهد
عاقبت تلخ هیجان زدگی سیاسی
«ابتکار» از نشست رسانه‌ای سی و ششمین تئاتر فجر گزارش می دهد
دهن کجی ایموجی ها روی صحنه تئاتر
جهانبخش محبی نیا
آسیب شناسی بودجه بندی در ایران
سرنوشت ادبیات با ننوشتن چه خواهد شد؟
مرگ خاطره های کاغذی لای سطور صفر و یک
«ابتکار» از فراز و نشیب‌های 3سال اجرای طرح تحول نظام سلامت گزارش می‌دهد
مرثیه ای برای یک طرح خوب اجتماعی
سرمایه گذاری 10 میلیارد تومانی بخش خصوصی برای پیوند سنت و مدرنیته در ایران
خانه را ایرانی بنا کن
اعضای کمیسیون تلفیق در گفت‌وگو با «ابتکار» به مداخله کمیسیون نظارت مجمع تشخیص مصلحت در بودجه 97 انتقاد کردند
بعد از حدود دو هفته ایجاد محدودیت در دسترسی
تلگرام رفع فیلتر شد
وقتی امیدها همچون شعله های نفتکش سانچی فروکش می کنند
دل نگرانی برای قربانیان «پلاسکو» دریایی
لس‌آنجلس تایمز
کشورهای اروپایی به اولتیماتوم ترامپ در مورد ایران عمل خواهند کرد؟
احزاب کاغذی؛ چرا شکل می گیرند؟
بعد از حدود دو هفته ایجاد محدودیت در دسترسی
تلگرام رفع فیلتر شد
برجام و لزوم گفت‌وگوی دوجانبه
