در انتظار مجوز براي ديدار با خدمه كشتي چيني

شرق: آخرين خبرها از حادثه نفت‌كش ايراني، حكايت از آن دارد كه علي ربيعي، وزير كار، تعاون و رفاه اجتماعي كه مسئوليت كميته ويژه رسيدگي به اين حادثه را برعهده دارد، به شانگهاي و پس از آن به احتمال قوي به‌علت حركت كشتي به سمت آب‌هاي ژاپن، به توكيو سفر خواهد كرد. بر‌اساس‌این، «شرق» بر آن شد تا گفت‌وگويي با اين مقام مسئول داشته باشد. ربيعي در اين گفت‌وگو با اشاره به آنكه  شرايط براي زندگي در مدت زمان ده روز در موتورخانه كشتي وجود دارد، از اميد براي زنده ماندن دريانوردان گفت و در‌عين‌حال، خبر از حضور در منطقه عملياتي به محض ورود به شانگهاي را داد. او همچنين خبر از درخواست ايران براي ديدار و گفت‌وگوي كارشناسان ايراني با خدمه كشتي باربري چيني را داد. به گفته ربيعي، تاكنون هنوز كارشناسان ايراني نتوانسته‌اند با خدمه كشتي چيني ديداري داشته باشند و مسئولان چيني با بهانه بستري‌بودن خدمه، از اين ديدار ممانعت به‌عمل‌آورده‌اند و كارشناسان ايراني فقط موفق به عكس‌گرفتن از كشتي حادثه‌ديده چيني شده‌اند. اين مقام مسئول وعده داده از چين، اخباري را به‌صورت مستقيم در اختيار روزنامه «شرق» قرار دهد.
‌ چه زمانی دستور رئيس‌جمهور براي رسيدگي به اين حادثه صادر شد؟
هفت صبح روز يكشنبه از طريق كشتي باربري چيني خبر اين تصادف به مسئولان ايران داده شد و رئيس‌جمهور در جريان قرار گرفت و دستورات لازم را به وزارت نفت، راه و امور خارجه براي پيگيري صادر کرد.
‌ اما سخنگوي حادثه روز سه‌شنبه در جمع خبرنگاران اعلام كرد رئيس‌جمهور پس از استماع گزارش‌هاي حادثه، دستور به وزراي نفت، راه و امور خارجه براي رسيدگي به اين مسئله را صادر كرده است... .
خير، دستور تشكيل كميته و مسئوليت رياست اين جلسه كه قرار بود برعهده من باشد، با چند روز تأخير صادر شد، اما دستور رسيدگي پيش‌تر به سه وزير صادر شده بود. همان روز اول آقاي روحاني با من هم صحبت كرده بود و در جلسه‌اي كه من به‌واسطه مأموريت در شهرستان حضور نداشتم، به سه وزير ديگر دستور پيگيري حادثه را داد. آقاي ظريف از همان روز اول، با وزير امور خارجه چين تماس گرفت، اما خبردار شدند كه وزير امور خارجه چين با رئيس‌جمهور اين كشور به خارج از كشور رفته است. بااين‌حال آقاي ظريف با مديران پايين‌تر وزارت خارجه چين ارتباط برقرار كرده و درخواست رسيدگي كرده بود. پس از آن نيز قرار شد يك مقام مسئول اين موضوع را به‌طور متمركز رسيدگي كند و در اينجا بنده مسئوليت پيدا كردم تا موضوع را دنبال كنم. شروع به كار كميته‌ از همان زمان كه دستور آمد، صورت نگرفت، بلكه پيش‌تر از اين دستور هم اقدامات لازم انجام شده بود و صرفا پس از تشكيل كميته به‌صورت متمركز اين كار انجام شد.


‌ مجموعه دولت در اين زمينه به‌طور مشخص چه اقداماتي انجام داده است؟
تغيير مسير و اعزام كشتي‌هاي ايراني كه نزديك محل حادثه بودند به آن محل از اولين اقدامات بود. به‌اين‌ترتيب سه ‌كشتي ايراني را به آن سمت برگردانديم كه در حوالي كشتي حضور داشته باشند. به شش كشوري كه فكر كرديم مي‌توانند در اين زمينه همكاري كنند، درخواست همكاري داديم. از سويي از آنجا كه پيش‌بيني تغيير جهت وزش باد به سمت ژاپن بود، سعي كرديم با كشورهاي مختلف، به‌ويژه كشور ژاپن ارتباط گرفته و درخواست همكاري داشته باشيم. از طريق سازمان بنادر و كشتي‌راني اين مكاتبات با پشتيباني وزارت خارجه انجام شد. من نامه‌اي را به وزير كار و مقامات ديگر چين نوشتم و درخواست تسريع كردم. در همان روزهاي آغازين اين اقدامات صورت گرفت و نيازمندي‌ها را به آنها اعلام كرديم و اين مسئله به وزارت امور خارجه نيز انعكاس پيدا كرد. از طرفي با ستاد كل نيروهاي مسلح مذاكره كرديم. امروز (ديروز) هم با معاون اطلاعات و عمليات ستاد كل نيروهاي مسلح و فرمانده نيروي دريايي كشور مذاكره كردم. آنها نيز از طريق تشكل‌هاي نظامي چين موضوع را دنبال مي‌كنند. به اين طريق كه در مورد رفتن عده‌اي از تكاوران ايراني و تركيب با نيروهاي چيني مذاكراتي را انجام دهند. مشكلي كه در روزهاي اول براي ما رخ داد، اين بود كه كشتي‌هايي كه بايد وارد عمليات مي‌شدند، پيش‌بيني اين حجم از آتش را نداشتند، اما پس از آن بلافاصله كه تذكر داديم، حجم عمليات افزايش يافت. آنچه كه به من گزارش شده، اين حادثه در بين حوادث دريايي، به‌ويژه در صنعت نفت، بي‌‌نظير بوده است. اين مسئله در مورد تركيبات محموله نيز صادق بود؛ تركيبات اين محموله، هم سمي و هم آتش‌زاست. در همان روزها، يك كشتي آتشخوار از ژاپن اجاره كرديم و آنها نيز ديروز (دو روز پيش) وارد عمل شدند. درمجموع چند كشتي آغاز به فوم‌پاشي روي كشتي آتش‌گرفته كردند. گزارشم در ساعاتي پيش (حدود ساعت 18 با وزير كار گفت‌وگو صورت گرفت) حاكي از آن بود كه آتش به شكل بسيار زيادي كنترل شده و بين 150 تا 200متر از قسمت عقب كشتي نسبت به آتش فاصله داريم. متخصصان منتظر هستند كه دماسنجي كه دماي نفت‌كش را كنترل مي‌كند، مشخص كند دما تا حدي رسيده باشد كه آنها بتوانند به شكل اطمينان‌بخشي وارد كشتي شوند. با ژاپني‌ها نيز امروز (ديروز) ملاقات كردم و اعلام آمادگي كردند كه در اين زمينه همكاري لازم را داشته باشند. كشتي وارد آب‌هاي ژاپن مي‌شود و به همين دليل براي اينكه موضوع از نزديك رسيدگي شود، امشب (ديشب) به شانگهاي خواهم رفت و پس از آن احتمالا به توكيو سفر خواهم داشت تا موضوع را رسيدگي كنم. قصد ما هماهنگي در حين حضور در منطقه است. قطعا خواهان اين خواهيم بود كه با وجود ريسك، اقدام نجات را اجازه دهند كه صورت گيرد. نمي‌توانيم منتظر باشيم تا ريسك به كمترين حد خود برسد.
‌ اين نقد از سوي خانواده‌هاي دريانوردان مطرح است كه چرا دولت در سطح عالي‌ترين مقامات، فشار لازم را به چين كه تا اين اندازه تعلل در انجام عمليات داشت و بارها نيز از سوي مسئولان مطرح شد، وارد نكرد. علت چيست؟
اين تصور وجود دارد؛ اما چنين نيست. اگر اين اتفاق در ايران رخ مي‌داد، براي نجات هم‌وطنان خود را به آب و آتش مي‌زديم و همه‌نوع ريسك را نيز مي‌پذيرفتيم.
‌ چين مگر متحد ايران نيست؟‌ چطور ممكن است اين كشور تا اين حد تعلل كند و تا اين اندازه با ‌واكنش‌نشان‌ندادن مسئولان داخلي روبه‌رو شود؟
ما چنين برداشتي نداريم كه كم‌كاري در اين شدت كه اشاره مي‌كنيد، صورت گرفته باشد.
‌ اما از سوي بسياري اين نگراني مطرح مي‌شد كه نكند اين ماجرا به پلاسكوي دوم بدل شود...
به نظر من اين‌طور نيست. ما در منطقه حضور نداريم. اين را بايد در نظر بگيريد.
‌ متوجه هستم كه فاصله امكان حضور مستقيم نيروها را نمي‌دهد. سؤال من درباره فشار ديپلماتيك به چين است كه به ‌قدر كفايت صورت نگرفت...
من فكر نمي‌كنم چيني‌ها اقدامات لازم را انجام نداده باشند. شايد آن سرعتي را كه ما انتظار داشتيم، نداشتند.
‌ چيني‌ها بارها تمركز بر نگراني محيط‌زيستي را مطرح كردند و در لواي آن از نزديك‌شدن نيروهاي ايران و كشورهاي درخواست‌شده به كشتي، جلوگيري كردند. حتي چند بار با توقف عمليات اطفاي حريق مواجه شديم كه مسئولان مربوطه بارها به آن اشاره كردند...
اين بحث‌هايي است كه در داخل مطرح مي‌شود. من با مقامات چيني صحبت كرده‌ام. آنها مي‌گويند باد به شكلي است كه سمت‌وسوي انتشار گاز است و موج هم امكان عملي اطفاي حريق در شب را نمي‌دهد. بالاخره بايد حضور پيدا كنيم كه به ‌شكل عملي و كارشناسي بتوانيم بگوييم تعلل شده است. فضا بايد به نحوي‌ باشد كه هم حساسيت اين مسئله را به چين برسانيم و هم آنها كمال همكاري خود را به‌شدت افزايش دهند. حداقل از روزي كه مكاتبات صورت گرفته، شاهديم كه چيني‌ها با شدت بيشتري همكاري مي‌كنند. واقعا چون خودم در منطقه نبودم، قضاوت خاصي ندارم؛ اما تمام گزارش‌هاي ايران و پاسخ‌هاي چين در قبال درخواست‌هاي ايران را خدا گواه است که گرفته‌ام و مطالعه‌ كرده‌ام. اكنون نمي‌توان به قطع ‌يقين اين نتيجه‌گيري را كرد كه چين كوتاهي كرده است؛ اما مي‌توانم بگويم كه شايد اگر ما بوديم، خودمان را به خطر مي‌انداختيم. با‌اين‌حال در اين زمينه ژاپني‌ها به شدت خوب عمل كردند و براي همكاري ابراز علاقه مي‌كردند.
‌ با توجه به اينكه احتمال محبوس‌شدن دريانوردان ايراني در موتورخانه وجود دارد، امكانات حياتي براي اميد به زندگي اين عزيزان وجود دارد؟
آن‌گونه كه كارشناسان مي‌گويند، آنجا به نحوي تعبيه شده كه براي 10 روز تحمل شرايط براي زندگي وجود دارد؛ اما ما هيچ‌‌گونه پيش‌بيني نداريم. از يك طرف، يكي از دريانوردان كه جسدش پيدا شده، فرصت داشته كه جليقه بپوشد و از طرف ديگر فرصت كافي نداشته كه دكمه روي جليقه را فشار دهد. اطلاعات در اين زمينه بسيار پيچيده است. با كارشناسان كه صحبت مي‌كردم، هيچ‌كس به قطعيت نمي‌توانست در اين زمينه اظهارنظر كند. تا روي كشتي نرفته‌ايم، هيچ‌چيز مشخص نمي‌شود. به‌هر‌حال هنوز اين اميد را داريم كه دريانوردان زنده باشند.
‌ آيا با حضور در شانگهاي با خدمه كشتي باربر چيني هم ملاقات خواهيد كرد؟
يكي از درخواست‌هاي من اين بوده كه حتما به ما اين اجازه را بدهند كه كاپيتان و خدمه آن كشتي را ببينيم و كارشناسان ما با آنها گفت‌وگويي داشته باشند. اگر جعبه سياهي وجود دارد، از آنها بگيريم و موضوع را بررسي كنيم.
‌ آيا تاكنون كارشناسان ايراني توانسته‌اند ملاقاتي با خدمه كشتي يا كاپيتان داشته باشند؟
نه متأسفانه. تاكنون فقط اجازه داده‌اند كه از كشتي باربر چيني عكس بگيريم. كارشناسان ايراني با وجود مراجعه هنوز موفق به گفت‌وگو با خدمه كشتي نشده‌اند. چيني‌ها اعلام كرده‌اند كه خدمه بستري هستند و امكان ملاقات نيست.