روزنامه ابتکار
1396/10/23
عضو کمیسیون امنیتملی و سیاست خارجی مجلس درگفت‌وگو با «ابتکار»: هر تحرک بین‌المللی بر سیاست داخلی و خارجی کشورها اثرگذار است
معصومه معظمیهادی شوشتری، نماینده دور نهم و دهم مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی از حوزه قوچان و فاروج در خانه ملت است که همچنین ریاست کمیته حقوق بشر مجلس را بر عهده دارد. او که دبیر کمیته سیاست خارجی مجلس نیز است در گفت‌وگو با «ابتکار» به تاثیر تحرکات خارجی بر سیاست داخلی و خارجی جمهوری اسلامی اشاره کرد. این نماینده اصلاح‌طلب مجلس، تحرکات و تغییر و تحولات کشورهای مختلف را در روابط آن کشور با سایرکشورهای دوست، رقیب و دشمن بی تاثیر ندانست. این عضو کمیسیون امنیتملی و سیاست‌خارجی مجلس، تحرکات خارجی از جمله روی کارآمدن دونالدترامپ، به‌عنوان رئیس‌جمهوری‌ایالت متحده آمریکا را در عرصه بین‌المللی خطری بزرگ دانست که هم بر سیاست داخلی این ایالت و هم سیاست خارجی و روابط آن با سایر کشورها از جمله جمهوری‌اسلامی‌ایران بی‌تاثیر نبوده است. او درباره تصمیم ترامپ برای خروج از برجام و اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران تاکید کرد که او نمی تواند به طور یکطرفه از قراردادی که بین 1+5 کشور تنظیم شده و به تایید ضمنی شورای امنیت و سازمان ملل متحد رسیده است خارج شود و در صورتی که این اتفاق بیفتد به صلاح ایالت متحده نیست و متضرر اصلی خود آمریکا است. شوشتری همچنین در این گفت‌وگو اصلاحات اخیرعربستان با عنوان «زندگی زن معاصر» را به عنوان یکی دیگر از تحرکات خارجی، اساسی ندانست و آن را اقدامی روبنایی و غیراصولی خواند که بیشتر شوآف و نمایش است و تاکید کرد که چون این رفتار از اساس واقعی نیست، نمی توانیم به عنوان الگو از آن در کشور استفاده کنیم و آن را تحرکی مثبت بدانیم. آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل این گفت‌وگو است.
تحرکات خارجی چندساله اخیر از جمله روی کارآمدن دونالد ترامپ به عنوان ریاست جمهوری ایالات متحده یا حتی اصلاحات عربستان چه تاثیری بر سیاست داخلی و خارجی ایران داشته است؟
یکی از ویژگی‌های محیط بین‌الملل عدم ایستایی و پویایی این محیط چه در ساختار منطقه‌ای و چه بین‌الملل است. بنابراین وقتی تغییرات محیطی پیرامون کشوری به طور کلی پیش می‌آید در فرایند سیاست خارجی آن کشور هم تاثیرگذار است. بنابراین با پایان دور دوم ریاست جمهوری باراک اوباما، منتخب حزب دموکرات در ایالت متحده و روی کارآمدن دونالدترامپ از حزب جمهوری خواه که فاقد هرگونه حضور و فعالیت سیاسی در کنگره و سنای آمریکا بود، می توان تاکید کرد که این موضوع در سیاست داخلی و خارجی آمریکا بر کشورهای دوست، رقیب و دشمن تاثیر زیاد مثبت یا منفی داشته باشد. همچنین معتقدم همین لحظه که با هم صحبت می‌کنیم یک رقابت درون سازمانی و درون قدرت در عربستان ایجاد شده است و بسیاری از شاهزادگان عربستان در بازداشت به سر می‌برند. پس هر اقدام و تحرکی در همه کشورهای دیگر تاثیرگذار است. پس درباره رویکرد توسعه طلبانه هیات حاکمه عربستان هم باید بگویم که این اقدامات در منطقه مشکلاتی را به وجود آورده است و صرفا موضوعی داخلی در عربستان صعودی نیست. پس در نتیجه پویایی و عدم ایستایی محیط بین‌الملل، در این تغییرات محیط بین‌الملل اثر مثبت یا منفی دارد و در سیاست داخلی و خارجی کشورهای دوست، دشمن و رقیب تاثیرگذارخواهد بود.
پس با این توصیف تاثیر انتخاب ترامپ را به عنوان رئیس جمهوری ایالت متحده بر اقتصاد کشورمان چطور ارزیابی می کنید؟ در زمان حضور اوباما و امضای برجام شاهد تحرکات مثبتی بر اقتصاد و کنترل تورم در کشور بودیم و تا حدودی رشد مثبت اقتصاد را شاهد بودیم، ولی با روی کار آمدن ترامپ و تهدیدات او این روند مثبت متوقف و باعث ایجاد نگرانی در عرصه بین‌المللی شد. تحلیل شما از این موضوع چیست؟
برخی تئوریسین‌های روابط بین‌الملل معتقدند سیاست خارجی ایالت متحده به لحاظ ماهوی و محتوایی تغییر زیادی ندارد ولی در توسعه روابط بین‌الملل پارامتر مهم شخصیت روانی کاراکتر وکارگزار در فعل و انفعالات سیاسی تحلیل میشود و بی تاثیر نیست. از این منظر اگر نگاه کنیم حزب دموکرات و شخصیت اوباما به عنوان رئیس جمهوری ایالت متحده به لحاظ رنگ و نژاد و خانوادگی به گروه نخبه آمریکا تعلق نداشت، ولی خوداتکایی و اعتماد به‌نفس او در نهایت منجر شد به سنا و بعد ازآن به کاخ سفید راه یابد. بنابراین دو پارامتر حزب دموکرات و شخصیت خود اوباما باعث شده بود در سیاست خارجی رویکرد نرم‌افزارتری داشته باشد و این روند بر اقتصاد ایران هم اثرمثبتی داشته باشد. ولی حزب جمهوری‌خواه که ترامپ نماینده آن است و همچنین فقدان سابقه سیاسی از قبیل فرمانداری و عضویت در سنا و کاراکتر و فاکور شخصیتی ترامپ باعث شده است در رویکرد سیاست خارجی از سیاست نرم و ژله‌ای اوباما عدول کند و سیاست سخت و چدنی و انقباضی را در پیش بگیرد. این روند می تواند در روابط ایالت متحده با سایر کشورها ازجمله جمهوری اسلامی ایران و اقتصاد و سایر فاکتورهای آن تاثیر منفی داشته باشد.
همین سیاست انقباضی و چدنی که می‌گویید باعث شده است که باز ترامپ هم به دنبال تحریم‌های جدید علیه ایران باشد و ظاهرا قرار است ظرف امروز و فردا این تصمیم جدید اعلام شود. نظر شما در قبال این تصمیم و تحریم جدید علیه جمهوری اسلامی و خروج از برجام چیست؟
آقای ترامپ در مواضع انتخاباتی خود اعلام کرده بود که برجام بدترین توافقی است که ایالت متحده آمریکا انجام داده است و باید از خارج شود. ولی چند مانع برای او وجود دارد. مهمترین عامل و مانع پیش‌روی ترامپ این است که طرف مذاکره ایران در برجام فقط ایالت متحده نبوده و 1+5 است. چین، روسیه، انگلیس، آلمان و فرانسه + ایالت متحده آمریکا این توافق بین‌المللی را امضا کرده‌اند و به تعبیر حقوق بین‌الملل معاهدات این پرتکل دو طرف قرارداد ندارد، بلکه اطراف قرارداد دارد. مانع جدی بعدی این است که برجام به طور ضمنی و با دلالت تضمنی به تایید شورای امنیت و سازمان ملل متحد رسیده است و به یک معنا همه اعضای سازمان‌ملل آن را تایید کرده‌اند. بنابراین این دو فاکتور مهمی است که واقعیت خود را به رئیس جمهوری آمریکا تحمیل می‌کند که از برجام خارج نشود.
همچنین اخیرا بسیاری از سیاست‌مداران دنیا اعم از داخلی و خارجی به ترامپ تاکید می‌کنند که از برجام خارج نشود، چرا که خروج ایالت متحده از برجام هزینه و تبعات سنگینی برای آمریکا به همراه خواهد داشت. بنابراین به دلیل این موانع به نظر می‌رسد ترامپ رویکرد پیچیده‌ای را در قبال جمهوری‌اسلامی اتخاذ کند و ضمن اینکه برجام را حفظ خواهند کرد، در عالم واقع یک رویکرد انقباضی‌تری به کاربگیرد تا اعصاب و تمرکز جمهوری اسلامی را به هم بریزد و حوصله آن را سرببرد. پس با این تحلیل و احتمال جمهوری اسلامی باید با صبر و حوصله به نحوی عمل کند که تبعات منفی خروج از برجام به خود ایالت متحده برگردد و فریب او را نخورد.
درصورتی که آمریکا از برجام خارج شود این قرارداد منتفی میشود یا چون طرف‌های قرارداد اروپایی در این قرارداد می‌مانند، جمهوری اسلامی هم از برجام خارج نمی‌شود؟ تحلیل شما از این اتفاق چیست؟
طبیعتا با قراردادی که بین دوطرف نیست، بلکه اطراف است و بین دو شخص حقوقی و بین‌المللی منعقد نشده و اطراف قرارداد چند کشور است، پس با خروج یک کشورآن توافق به پایان نمی‌رسد و سایر طرفین قرارداد حضور دارند. بنابراین به فرض خروج ایالت متحده از برجام، این توافق‌نامه حیاتش را از دست نمی دهد چرا که هم به تایید شورای امنیت رسیده و هم در چارچوب توافق کشورهای دیگری قرار دارد.
پس با این توضیحات جمهوری اسلامی به برجام وفادار می‌ماند و در صورت خروج ایالت متحده هم از این توافق خارج نمی‌شود؟
این یک موضوع جداگانه است و از نظر منطق اصولی آن را توضیح دادم. به فرض خروج ایالت متحده آمریکا از برجام قطعا جمهوری اسلامی ایران و هیات عالی نظارت بر برجام واکنش‌های لازم احتمالی را که از قبل تعیین کرده‌اند نشان خواهند داد.
ترامپ با رفتارها و موضع‌گیری‌های مختلف نشان داده که تنها مسئله و مشکل او با جمهوری‌اسلامی موضوع برجام نیست و حتی قصد دخالت و ورود در امور داخلی ایران را نیز دارد. همانطور که شاهدیم درخواست او از سازمان ملل در مواجهه با وقایع اعتراضی اخیر ایران از سوی هم پیمانانش مورد تایید قرار نگرفت. نظر شما در این باره چیست؟
این واکنش شورای امنیت به درخواست ترامپ نشان داد که موضع درستی در قبال جمهوری اسلامی اتخاذ نکرده است. آنچه در منشور « UN » منشور سازمان ملل آمده و یکی از اعضای شورای امنیت می‌تواند با استناد به آن تقاضای تشکیل جلسه بدهد، در صورتی است که امنیت بین‌المللی مورد مخاطره قرار بگیرد. ولی همانطور که بسیاری از اعضای دائم سازمان ملل و برخی اعضای غیردائم سازمان ملل اعلام کردند، آنچه اخیرا در ایران اتفاق افتاد یک امر طبیعی است و اعضای دائم و غیر دائم سازمان ملل هم در کشورشان با آن مواجه هستند و این موضوع قابلیت طرح در شورای امنیت را نداشته است. بنابراین به دلیل تصمیم ناصحیح ترامپ در شورای امنیت خانم نیکی هیلی، نماینده ایالت متحده در سازمان ملل بازنده این بازی بود.
به موضوعی که در ابتدا هم به آن اشاره کردیم برمی‌گردم، مسئله اصلاحات در عربستان هم یکی از این تحرکات خارجی است که می‌تواند بر جمهوری اسلامی هم اثرگذار باشد. آیا اصلاحات عربستان می‌تواند به منزله پیشی‌گرفتن عربستان از جمهوری اسلامی در این باره باشد؟ چرا که در برخی موارد اصلاحات انجام شده به زنان حق آزادی زیادی داده است و این نکته‌ای است که جزو مطالبات زنان ایرانی نیز است.
اصلاحات صورت گرفته در عربستان یک امر داخلی است و مربوط به تحولات قدرت در ساختار سیاسی عربستان محسوب میشود. ولی در مجموع محمد سلمان با تنظیم منشور 30-20 به دنبال یکسری اصلاحات است و اگر این اصلاحات واقعی بود می توانست مثبت باشد.
آیا ما هم می‌توانیم الگو برداری مثبتی از این موضوع داشته باشیم؟
به نظرم مسائل داخلی هر کشوری با تاکید بر دکترین سیاست و فرهنگ و جهت‌گیری اساسی خودش می‌تواند محقق شود و این اصلاحات را انجام دهد. ولی اصلاحات انجام شده در عربستان با عنوان «زندگی زن معاصر» خیلی اساسی نیست و روبنایی است.
ولی اتفاقاتی که افتاده مطالبه زنان ایرانی هم است. آیا می‌توانیم به انجام این امر در کشورمان امیدوار باشیم؟
به نظرم سیاستی که دولت دوازدهم و دولت‌های گذشته داشته‌اند باید طبق چارچوب و هنجارهای داخلی کشورمان به آن نگاه کنیم و تجربیات بشری ممکن است مناسب باشند، ولی درباره عربستان یک امر ماهوی نیست و تصنعی است و ما نیاز نداریم که از آن الگوبرداری کنیم.
نظر شما به طور کلی درباره سیاست خارجی دولت یازدهم و این چند ماهه دولت دوازدهم چیست و آن را چطور ارزیابی می‌کنید؟
رویکرد عقلانی دولت اول و دوم آقای روحانی و همچنین رویکرد حرفه‌ای آقای ظریف، وزیر خارجه این دولت‌ها، کارنامه مثبتی است و باید از این رویکرد دفاع کرد. هم در ساختار بین‌الملی و مجامع بین‌الملی و هم در ساختار منطقه‌ای. ولی دکتر ظریف دو موضوع را در دولت دوازدهم مطرح کرده‌اند که یکی بازتعریف وزارت خارجه با رویکردی اقتصادی است و اولویت دوم را بازتعریف روابط جمهوری اسلامی با همسایگان دانسته است. در دو مورد بازتعریف و بازمهندسی ساختار وزارت خارجه اقداماتی صورت گرفته است که به زودی اعلام خواهد شد و درباره بازتعریف روابط جمهوری اسلامی با همسایگان نیز به نظرم اتفاقات خوبی در حال تحقق است و باید منتظر بود و دید چه اتفاقی خواهد افتاد.
سایر اخبار این روزنامه
هدف آمریکا از ایجاد ناامنی برای برجام چیست و این سیاست چقدر موثر خواهد ماند؟
ترامپ و بازیِ تهدید برجام
اصولگرایان چگونه مشغول بازسازی و آماده سازی خود برای تداوم حضور در عرصه سیاسی هستند؟
یک نماینده: مجلس درباره حادثه نفتکش سانچی، اهمال احتمالی دولتی ها را بررسی می کند
محمدعلی وکیلی
نگاهی به عوامل واگرایی
«ابتکار» سهم ژانرهای سینمایی از گیشه را بررسی می کند
کمدی همچنان می تازد
توضیحات دادستان کل کشور درباره خودکشی‌های اخیر در زندان‌ها
پیشگویی 64 سال پیش نیما یوشیج درباره خانه‌اش به حقیقت می‌پیوندد؟
سایه سیاه ابر غم بر سر خانه نیما
بیانیه روابط عمومی مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره حواشی اخیر مربوط به برخی اعضای این مجمع
عضو کمیسیون امنیتملی و سیاست خارجی مجلس درگفت‌وگو با «ابتکار»:
هر تحرک بین‌المللی بر سیاست داخلی و خارجی کشورها اثرگذار است
«ابتکار» از 3 گرمخانه زنان و مردان در تهران گزارش می‌دهد
شب‌گریزی خیابان‌‌خواب‌ها‌ی پایتخت
