حسین قاسمی نژاد=کارشناس ارشد راه و ترابری

روزانه با عبور از معابر شهری و راه‌های برون شهری، شاهد خودروهایی هستیم که مجهز به چراغ گردان (آذرخشی) هستند. سرعت غیرمجاز،عدم رعایت فاصله طولی،سبقت غیرمجاز، حرکت در خطوط ویژه و...تخلفاتی هستند که در برخی از خودروهای پلاک شخصی و دولتی دارای این قبیل چراغ‌ها دیده می‌شود. برای بسیاری از شهروندان این سوال پیش می‌آید که شرایط استفاده از چراغ گردان چیست متولی صدور مجوز آن کدام دستگاه کشور می‌باشد. به استناد بند ۱۰۰ ماده ۱ و ماده ۶۰ آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی مصوب ۱۳۸۴، چراغ گردان عبارت است از چراغی با طراحی خاص که نور آن برای جلب توجه به حالت چرخشی یا چشمک زن منعکس می‌شود و به دو حالت تک یا چند فانوس ثابت یا سیار به‌کار برده شود.
براساس دستورالعمل صادره وسایل نقلیه ذیل با ترکیب رنگ‌های تعیین شده مجاز به استفاده از چراغ گردان هستند؛
۱- وسایل نقلیه انتظامی: وسایل نقلیه‌ای که درانجام ماموریت‌های نیروی انتظامی اعم از ترافیکی، انتظامی،امنیتی و عملیات ویژه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
۲- وسایل نقلیه امدادی: وسیله ویژه خدمات پزشکی، آتش نشانی و امداد اضطراری آب، برق و گاز که به وسیله راهنمایی و رانندگی تعیین و با مشخصات و علایم ویژه مشخص می‌شوند.


۳- وسایل نقلیه خدماتی ویژه : وسایل نقلیه موتوری که ویژه انجام امور خدماتی مانند نظافت معابر و اماکن عمومی، برف روبی، خط‌کشی معابر می‌باشند.
همچنین وسایل نقلیه انتظامی و امدادی هنگامی که برای انجام ماموریت در حرکت هستند در صورت به کاربردن چراغ گردان ویژه اعلام خطر یا آژیر، تا حدودی که موجب بروز تصادف نشوند، مجاز به انجام اعمالی از قبیل توقف در محل ممنوعه، تجاوز از سرعت مجاز و سبقت از سمت راست وسیله نقلیه دیگر، عبور از طرف چپ راه و همچنین دور زدن در نقاط ممنوعه، عبور از خطوط ویژه با هماهنگی عوامل پلیس می‌باشند. آنچه که در دستورالعمل مشخص است نوع خودروهایی است که می‌توانند از چراغ‌های مذکور با رنگ تعیین شده استفاده نمایند.اما موضوعی که این روزها در خیابان‌های شهری و راه‌های برون شهری آن هم به تعداد زیاد مشاهده می‌کنیم استفاده از این قبیل چراغ‌ها در وسایل نقلیه دارای پلاک شخصی و دولتی خارج از تعاریف ذکر شده می‌باشد که گاهی تخلفات رانندگی را نیز به دلیل داشتن چراغ گردان رقم می‌زنند که خود می‌تواند موجب پایین آمدن ایمنی تردد سایر شهروندان شود.چراغ‌های گردان یا صدای آژیر هر خودرو امدادی روایتگر یک حادثه است؛ حادثه‌ای که اگر با تاخیر نیروهای امدادی همراه شود، می‌تواند تبعات بالایی را در پی داشته باشد اما اگر این قبیل موارد بدون چارچوب باشد و هر وسیله نقلیه خارج از تعریف تعیین شده از چراغ و آژیر استفاده کند، می‌تواند بی‌اعتمادی برای سایر رانندگان نیز پیش آورد.
از سوی دیگر سوءاستفاده از خودروهای دولتی به آسانی قابل پیگیری است ولی اگر شخصی با خودرو شخصی چنین اقدامی کند ممکن است ماجرا کمی پیچیده‌تر شود، چرا که ممکن است نه به قصد سوءاستفاده که برای انجام سرقت یا سایر تخلفات مورد استفاده قرار بگیرد. آن چیز که در این مسئله مهم است این است که ابعاد ماجرا و جریمه و تاوان این جرم بر همگان مشخص نیست.براساس ماده ۹ دستورالعمل مذکور صدور مجوز استفاده از چراغ گردان و آژیر برای تمامی وسایل نقلیه امدادی و خدماتی ویژه وتعیین نوع چراغ برعهده پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا می‌باشد و با توجه به اینکه در برخی موارد استفاده غیر از موارد مذکور دیده شده،لذا پلیس راهور باید با قید فوریت ابلاغ مجدد دستورالعمل استفاده از چراغ گردان و آژیر را در دستور کار خود قرار داده و با افراد استفاده کننده غیرمجاز از این قبیل تجهیزات برخورد کند.