مخالفت وزارت نفت با همه دستاوردهای کارت سوخت

وحید حاجی‌پور

بنزين بدون پيشنهاد؛ كسي نمي‌داند براي سال آينده چه قيمتي براي بنزين تعيين خواهد شد. از هزار و 150 تومان تا هزار و 500 تومان و البته سوخت دو نرخي؛ همه و همه در حد يك ايده و گمانه‌زني باقي مانده است، اما عجيب است كه دولت با احياي كارت سوخت همچنان مخالف است. بنزين هزار و 500 توماني كه چندي پيش مطرح شد، موضوع بحث فراواني در رسانه‌ها و شبكه‌هاي مجازي شد كه خميرمايه اين مباحث اعتراض به تصميم دولت و تصويب آن در مجلس بود. نمايندگان هم كه از سوي مردم تحت فشار قرار گرفتند، نسبت به اين موضوع واكنش نشان داده و از مخالفت خود با افزايش بهاي بنزين گفتند. 
هرچند كه در اين ميان كسي به افزايش قيمت گازوئيل اهميتي نداد، ولي به گفته كارشناسان افزايش قيمت گازوئيل از اهميت بيشتري در افزايش نرخ كالاهاي ديگر برخوردار است. از سوي ديگر جنبه رواني افزايش قيمت بنزين موجب شده تا حساسيت‌ها بر اين موضوع افزايش يابد. دولت در تبصره ۱۸ لايحه بودجه سال ۱۳۹۷ درآمد ۱۷ هزار و ۴۰۰ ميلياردي از  افزايش قيمت حامل‌هاي انرژي پيش‌بيني كرده است و به طور مستقيم و غيرمستقيم از احتمال افزايش ۵۰ درصدي قيمت بنزين خبر مي‌دهد. 


حتي رئيس‌جمهور روي اين ايده ايستاده و معتقد است كه اگر چنين نشود، بودجه سال آينده كه ديگر بودجه نيست، اما رئيس مجلس پيشنهاد داده است بنزين دو نرخي شود كه همان سهميه‌بندي سابق است. ايده‌‌اي كه آزمايش خود را به طور موفقي پس داده است و توانست مانع هدررفتن ميلياردها دلار از ثروت كشور شود. با اين وجود وزارت نفت مخالف دو نرخي شدن است و براي آن بهانه‌هاي پي‌در‌پي مي‌آورد. در همين راستا محسن روحاني، رئيس سابق سامانه هوشمند سوخت در گفت‌وگو با مهر گفت: زماني كه بنزين با دو نرخ عرضه مي‌شد، شاهد خودكنترلي مردم در زمان مصرف بوديم. در اين شرايط، پرداخت هزينه بيشتر در قبال استفاده بيش از سقف سهميه، امري منطقي و توجيه‌پذير بود. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه در زمان سهميه‌بندي بنزين، ميزان قاچاق سوخت كاهش يافت، ضمن اينكه ميزان مصرف بنزين در هر جايگاه در هر نقطه از كشور و تحويل سوخت از مخازن به شدت رصد مي‌شد، در‌حالي‌كه اجراي چنين امري در صورت حذف سامانه با سختي رو‌به‌رو است. 
اين در حالي است كه قيمت تمام شده فعلي بنزين براي دولت با احتساب هزينه‌هايي شامل ماليات، حمل، نگهداري، تبخير، كارمزد جايگاه‌داران و...، بيش از دوبرابر قيمت كنوني هر ليتر بنزين است، در‌صورتي‌كه اگر سهميه‌بندي سوخت و دو نرخي بودن آن باز‌گردد، ميزان يارانه‌اي كه دولت براي هر ليتر بنزين مي‌دهد، براي قيمت‌هاي بالا كمتر شده و بيشتر قيمت آن از جيب مصرف‌كنندگان پر مصرف پرداخت مي‌شود. 
روحاني ميزان هزينه نگهداري اين سامانه را در سال حدود ۳۰ ميليارد تومان تخمين زد و تصريح كرد: در زمان راه‌اندازي اين طرح (سال ۸۴ تا ۸۶) هزينه‌اي معادل ۱۱۹ميليارد تومان به اين طرح تخصيص يافت كه در ۱۵روز نخست فعاليت آن، اين هزينه جبران شد. به اين ترتيب مي‌توان گفت هزينه نگهداري اين سامانه نسبت به كمكي كه به دولت در زمينه كاهش پرداخت يارانه مي‌كند، بسيار ناچيز است. 
نكته قابل‌‌تأمل در اين ميان آن است كه مسئولان ستاد مديريت حمل‌و‌نقل سوخت، وزارت كشور و وزارت راه و شهرسازي درباره كاربرد اطلاعات سامانه هوشمند سوخت در زمينه‌هاي «برآورد تعداد انواع خودروهاي فعال كشور، شناسايي خودروهاي فرسوده، كسب اطمينان از عدم‌قاچاق در جايگاه‌هاي سوخت، محاسبه نرخ كرايه حمل‌ونقل عمومي در شهرهاي مختلف و همچنين اصلاح اطلاعات تردد شماره‌اي جاده‌اي براي برآورد تقاضاي سفر و پيش‌بيني مصرف سوخت در زمان‌هاي اوج سفر» بر ضرورت تداوم استفاده از كارت‌هاي سوخت در شرايط فعلي نيز تأكيد كرده‌اند، اما دولت و وزارت نفت خواستار حذف كامل آن و عدم احياي سيستم مديريت مصرف سوخت هستند. دليلش هم ساده است، چون ديگر نمي‌توانند درآمد خود را از افزايش مصرف بنزين در كشور افزايش دهند. 
بازي كه دولت براي بنزين در پيش گرفته است از تناقض‌هاي پيدا پر است. از تلاش براي كاهش آلودگي تهران مي‌گويند، اما به‌جاي آنكه با مديريت مصرف بنزين در اين راه گام بردارند به فكر افزايش درآمد خود از بنزين هستند كه بيش از 15هزار ميليارد تومان براي آن در نظر گرفته شده است. گفتني است با اجراي اين طرح در سال 86 تا 94، روند فزاينده قاچاق و مصرف بنزين متوقف شد و واردات نيز كاهش يافت. منفعت اقتصادي مستقيم و غيرمستقيم ناشي از اجراي اين طرح در مدت هشت سال، حدود 100 ميليارد دلار برآورد شده است كه 75ميليارد دلار آن به‌طور مستقيم ناشي از كاهش مصرف و واردات بنزين است.  اما با وجود چنين دستاورد بزرگي براي كشور، دولت همچنان بر افزايش قيمت سوخت و عدم سامان دادن به مصرف مي‌گويد، به‌طور‌ي‌كه نوبخت رسماً از مخالفت دولت براي سهميه‌بندي بنزين و احياي كارت سوخت گفته است.