جام باشگاه‌های کتابخوانی فرصتی برای تمرین گفت‌و‌گو


مریم شهبازی

باغ کتاب تهران امروز با همراهی جمعی از اهالی فرهنگ و هنر میزبانی برگزیدگان جام باشگاه‌های کتابخوانی کشور را بر عهده دارد، جامی که امسال به دومین ایستگاه برگزاری‌اش رسیده و آن طور که مسئولانش می‌گویند توانسته همکاری بسیاری از نهادها و ارگان‌های فرهنگی-آموزشی کشور را برای جلب اعتماد بیش از 60 هزار کودک به سوی کتاب و کتابخوانی جلب کند.


تلاش برای ترویج کتابخوانی گروهی
نخستین دوره از جام باشگاه‌های کتابخوانی سال گذشته به پیشنهاد علی اصغر سیدآبادی، مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی و کتابخوانی معاونت فرهنگی ارشاد برگزار شد و توانست در همان نخستین تجربه برگزاری‌اش همکاری بسیاری از ارگان‌هایی که در شرایط عادی استقبال چندانی از برنامه‌های مرتبط با کتابخوانی نمی‌کنند را هم برانگیزد.
سیدآبادی درباره هدفی که از برگزاری جام باشگاه‌های کتابخوانی در دومین دوره برگزاری‌اش دنبال می‌شود به «ایران» گفت:«ترویج کتابخوانی گروهی و فعال، مهم‌ترین هدفی است که از برگزاری این جام دنبال می‌شود، از کتابخوانی فردی که بگذریم، در کتابخوانی گروهی شرایطی فراهم می‌شود که از آن طریق هم کتاب خوانده شود و هم اعضای گروه درباره کتاب با همدیگر بحث کنند.»
در این جام هر یک از اعضا یک کتاب می خرند اما از آنجایی که کتابخوانی گروهی است از امکان مطالعه چند کتاب برخوردار می‌شوند. به گفته سید آبادی هر باشگاه دوازده عضو دارد و هر عضو هم باید حداقل یک کتاب بیاورد، حتی اگر فرض را بر مطالعه تنها همان دوازده کتاب بگذاریم این بدان معناست که هر عضو از امکان مطالعه حداقل یک کتاب در ماه برخوردار می‌شود.
او درباره نحوه کتابخوانی اعضا در باشگاه‌ها ادامه داد:«اعضا علاوه بر تبادل کتاب‌ها و گفت‌و‌گو درباره آنها، به نویسندگانشان هم امتیاز می‌دهند یا حتی برای آنان نامه می‌فرستند. متأسفانه ما ایرانی‌ها در گفت‌و‌گو و تعامل بسیار ضعیف هستیم و از این باشگاه‌ها می‌توان به‌عنوان فرصتی برای یادگیری‌اش استفاده کرد.»
از آنجایی که امروز اختتامیه دومین دوره این جایزه برگزار می‌شود سید آبادی معتقد است نمی‌توان هنوز درباره میزان موفقیت این رویداد فرهنگی نظر دقیقی داد. با وجود این او تأکید دارد که میزان استقبال از دومین دوره این جام خیلی بیشتر از تصور آنان بوده است.
 مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی و کتابخوانی معاونت فرهنگی ارشاد افزود: «تنها بخش کمی از این جام باشگاه‌ها در اختیار ماست و باقی تصمیم گیری‌ها و کارهایش بر عهده خود باشگاه‌ها و مربیان آنها و از سویی خود بچه هاست. به عقیده من فعالیت بچه‌ها و حامیان آنان آنقدر خوب و ابتکاری بوده که ما در برخی از شهرهای برخوردار از باشگاه‌ها، شاهد افزایش فروش کتاب‌ها بوده‌ایم.»
استقبال از کتاب در شهرها و روستاهای عضو این باشگاه‌ها
سیدآبادی یکی از اهداف بلندمدت برگزاری این جام را کمک به علاقه‌مند شدن کودکان و نوجوانان به کتاب و کتابخوانی می‌داند. او در ادامه گفت:«با وجود آنکه نمی‌توان ارزیابی دقیقی از میزان موفقیت این جام ارائه کرد اما با اشاره به برخی از شاخص‌ها از قبیل افزایش فروش کتاب در برخی شهرها و حتی روستاها می‌توان پی به اثرگذار بودن آن برد. باشگاه‌های برگزیده ما سال گذشته بیش از 130 کتاب خواندند که تعداد عنوان قابل توجهی است. این جام در سال اول در پانزده شهر ایران برگزار شد اما امسال 100 شهر و روستا درگیر آن شدند. جالب است که بدانید استقبال در شهرها و روستاهای کوچک خیلی امیدوار‌کننده و زیاد بود. او یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های این دوره را در مقایسه با سال قبل در حضور پررنگ روستاها عنوان کرد، آنچنان که در برخی موارد حتی ظاهر شهرها، روستاها و شهرهای کوچک تحت تأثیر این جام تغییر کرده است. سید آبادی ادامه داد:«به عقیده من یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های این جام با سایر فعالیت‌های فرهنگی در این است که مرکزیت آن در پایتخت نیست و هر شهری بسته به ویژگی‌های خود در آن حضور دارد.»
سیدآبادی درباره میزان همکاری سازمان‌ها و تشکل‌های علمی- فرهنگی در برگزاری این جام گفت:«بسته به شرایط هر شهر یا روستا، ما شاهد حضور ارگان‌ها و تشکل‌های مختلفی در برگزاریشان هستیم، از آموزش و پرورش گرفته تا شهرداری، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و حتی مراکز فرمانداری و کارخانه‌ها هم در آنها فعال بوده‌اند. از همین رو می‌توان گفت که این فعالیت‌ها بیشتر به شکل محلی تعریف شده‌اند.»
گروه سنی اعضای این باشگاه با یکدیگر متفاوت هستند، آنچنان که برخی از باشگاه‌ها در مهد کودک‌ها و پیش دبستانی‌ها و برخی هم در مدارس تشکیل شده‌اند. با وجود این آن‌طور که سیدآبادی گفت بیشترین میزان استقبال در دوره دوم دبستان‌ها بوده است.البته سال آینده جام باشگاه با توجه به طرحی که وزارت ارشاد و سازمان بهزیستی تفاهمنامه اجرای آن را با عنوان دوشنبه‌های کتابخوانی امضا کرده و اجرا می‌کند بحث مرکز پیش دبستانی و دبستان‌ها را گسترش خواهیم داد. امروز مراسم اختتامیه دومین دوره جام باشگاه‌های کتابخوانی کودک و نوجوان که کار خود را از فروردین ماه سال‌جاری در شهر‌ها و روستاهای مختلف کشور آغاز کرده با معرفی باشگاه‌های برگزیده و تقدیری در باغ کتاب تهران برگزار می‌شود.