عاقبت بنزین با لجبازی دولت و مجلس چه می شود؟

دولت صریحا از پیشنهادش برای بنزین 1500 تومانی می گوید و در نهایت حاضر شده در این مسیر با مجلس همراهی  و پیشنهادش را تعدیل کند[i] اما از اصل افزایش قیمت بنزین کوتاه نیامده است. با این حال مجلس (اعم از اکثر نمایندگان، کمیسیون تلفیق و انرژی و خود رئیس مجلس) با پیشنهاد دولت برای افزایش 50 درصدی قیمت بنزین مخالفت کرده است. تصمیم دیروز کمیسیون تلفیق نشان داد که مخالفت مجلس با پیشنهاد دولت جدی است. اگرچه کمیسیون تلفیق اصل تبصره 18 را حذف نکرده اما با افزایش قیمت حامل ها مخالفت شده است. نکته مهم این است که کمیسیون هیچ پیشنهاد اصلاحی درباره قیمت حامل ها ارائه نکرده و صرفا تامین بخشی از منابع لازم این تبصره برای اشتغال از محل فروش اموال تملیکی را مطرح کرده است.مصوبه شب گذشته کمیسیون تلفیق بر مخالفت با افزایش هرگونه قیمت حامل های انرژی به وضوح ناشی از فضای ملتهب چند روز اخیر در کشور است و امیدواریم این موضع غیر کارشناسی در صحن علنی تعدیل شود . اما در سوی دیگر، با توجه به حمایت رئیس جمهور از این طرح (اظهارات در جلسه تقدیم لایحه بودجه و همایش حقوق شهروندی) و اصرار سازمان برنامه بر تعدیل قیمت حامل ها، به نظر می رسد باید منتظر چانه زنی های بیشتری بین دو نهاد باشیم.  در حالی دولت و کمیسیون تلفیق، هر کدام، بر یک موضع افراطی اصرار دارند که راه سومی هم برای سر و سامان دادن به قیمت حامل ها و تبعات آن وجود دارد. این راهکار می تواند اتخاذ همزمان سیاست های قیمتی و غیرقیمتی (مثلا قیمت گذاری پلکانی به صورت موقت و توسعهCNG) باشد؛ سیاست هایی که به صورت همزمان، هم تبعات روند فزاینده رشد مصرف را کاهش می دهد و هم بدون اعمال فشار بر اکثریت قشرهای متوسط و ضعیف، منابع درآمدی دولت را تامین می کند. این راهکار میانه، از سوی بسیاری از کارشناسان، مراکز پژوهشی و حتی رئیس مجلس هم پیشنهاد شد اما کمیسیون تلفیق توجهی به آن نکرد. اگرچه دولت در لایحه بودجه موضوع نیاز به منابع برای اشتغال زایی را بهانه کرده تا قیمت حامل ها را بعد از چند سال ثبات اصلاح کند[ii] اما نمی توان بر واقعیت های دیگری که دولت را مجاب به این کار می کند چشم بست. سرعت رشد مصرف و به تبع آن آلودگی ناشی از این مصرف به نرخ های خیره کننده قبل از سال 85 برگشته است. این موضوع اعتراضات بسیاری را ایجاد کرده بود. از سوی دیگر حجم قابل توجه یارانه {پنهان} پرداختی به بنزین[iii] در وضعیت بودجه ای فعلی دولت از سوی پشتوانه کارشناسی قوه مجریه قابل پذیرش نیست. در این شرایط بهتر است مجلس هم به جای تلاش برای تامین منابع لازم برای اشتغال زایی از محل های دیگر، انگیزه واقعی دولت و علت اصرار بر اصلاح قیمت حامل ها را دریابد و تلاشش تعدیل پیشنهاد افراطی دولت با راهکارهای میانه مثل سهمیه بندی بنزین باشد وگرنه با اصرار بر دو دیدگاه افراطی مجلس و دولت (ثبات کامل قیمت در برابر پیشنهاد جهش 50 درصدی قیمت)، بعید است، جامعه به بهینه ترین راهکار برسد. یک سناریو این است که با وجود مخالفت مجلس با تبصره 18، دولت با استفاده از سایر مجوزهای قانونی (بودجه 96 و برنامه ششم) بنزین را بنا بر پیشنهاد افراطی خودش گران کند و تبعات آن دامن گیر جامعه شود.    [i] نوبخت در جلسه نهم دی ماه کمیسیون تلفیق با برخی وزرای دولت از اعلام آمادگی برای تعدیل قیمت بنزین خبر داده بود. [ii] بهتر بود دولت در بسته ای جامع به مشکلات حوزه انرژی و محیط زیست می پرداخت و درآمدهای حاصل را هم برای همین بخش صرف می کرد. [iii] با لحاظ مصرف 81 میلیون لیتری در روز و فقط 2 هزار تومان به عنوان قیمت تمام شده بنزین، دولت سالانه نزدیک به 30 هزار میلیارد تومان در سال یارانه بنزین پرداخت می کند که نزدیک به کل رقم یارانه نقدی است!