برگزیدگان ادبیات ایران در‌10سالگی <جلال>



مریم شهبازی



مراسم اختتامیه دهمین دوره از جایزه جلال آل آحمد عصر دیروز  به میزبانی تالار وحدت برگزار شد تا بلکه اعلام اسامی نویسندگان برگزیده و تقدیری پایانی باشد بر نقد و نظرهایی که طی چند ماه اخیر متوجه برگزار کنندگان این رویداد ادبی شده بود.
روزهای پایانی آبان ماه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی طی حکمی از انتصاب شهریار عباسی به عنوان دبیر علمی دهمین دوره جایزه ادبی جلال خبر داد. البته در این حکم نام مهدی قزلی، مدیر عامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی هم مانند چند سال گذشته برای مرتبه‌ای دیگر به عنوان دبیر اجرایی درج شده بود.
جایزه جلال طی 10 دوره برگزاری‌اش فراز و نشیب‌های متعددی را پیش رو داشته که از جمله آنها می‌توان به کاهش هشتاد سکه‌ای جایزه نفرات برگزیده آن در بخش‌های مختلفش اشاره کرد. تا قبل از کاهش تعداد سکه‌های این جایزه از 110 سکه به 30 سکه، جایزه جلال عنوان گران‌ترین جایزه فرهنگی-هنری کشور را یدک می‌کشید و همین مسأله منجر به بروز حاشیه‌های متعددی در برابر مسئولان اجرایی‌اش شده بود.
علی جنتی، وزیر ارشاد وقت در سال 93 درباره علت این کاهش گفته بود:«تعداد سکه‌های جایزه ادبی جلال آل آحمد را از 110 سکه به 30 سکه کاهش دادیم که توانایی پرداخت آن را داشته باشیم.» گفته جنتی در حالی بود که به نظر می‌رسید به دلیل بالا بودن تعداد سکه‌های این جایزه در اغلب دوره ترجیح برگزار کنندگان جلال بیشتر به معرفی آثار برتر به عنوان تقدیری بود تا برگزیده، بلکه از این طریق ناچار به پرداخت تعداد سکه‌های کمتری بشوند. بر همین اساس حدود یک سال بعد هیأت­ امنای هشتمین دوره
جایزه ادبی جلال مقدار جایزه دوره هشتم جایزه ادبی جلال آل­ احمد را همسنگ جایزه کتاب سال ۱۳۹۴ تعیین کرده و رئیس هیأت امنای جلال، اجرایی شدن آن را ابلاغ کرد.
البته این تمام تغییری نبود که جایزه جلال این چند سال پشت سر گذاشت، سال 94 به واسطه جدا شدن بخش شعر و داستان جایزه کتاب سال و بردن آنها به زیرمجموعه جایزه‌های جشنواره شعر فجر و جلال، مسئولیت بیشتری متوجه برگزار کنندگان این رویداد ادبی شد. از سوی دیگر چند سالی است که از واگذاری مسئولیت اجرایی جایزه ادبی جلال به بنیاد شعر و ادبیات داستانی می‌گذرد، بنیادی که ریاست آن به عهده مهدی قزلی ست و او هم طی این مدت مدیریت اجرایی این رویداد ادبی را بر عهده داشته است.
همان طور که در ابتدا هم اشاره شد انتخاب شهریار عباسی به عنوان دبیر علمی همین دوره جایزه ادبی جلال مخالفت‌هایی را درپی داشت. به عنوان مثال محمدرضا سرشار،رئیس هیأت مدیره انجمن قلم طی نامه به وزیر ارشاد از این انتخاب گلایه کرد. البته مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی
در نشست رسانه‌ای جایزه جلال به این گلایه پاسخ داد و تأکید کرد که به هر حال هر انتخابی موافقان و مخالفان خاص خود را دارد.
به هر روی عصر روز گذشته مراسم اختتامیه دهمین دوره آن در حالی برگزار شد که  تمام نامزدهای بخش ویژه از این رویداد ادبی جایزه گرفتند. از سوی دیگر رضا امیرخانی که با کتاب «نفحات نفت» نامزد بخش ویژه‌ دهمین دوره‌ جایزه‌ ادبی «جلال آل‌احمد»؛ بزرگداشت یک دهه پویایی اقتصاد مقاومتی، با عنوان «یک دهه ادبیات اقتصادی و پیامدهای اجتماعی کار» بود، از دریافت رقم  مالی این جایزه خودداری کرد و فقط لوح را پذیرفت. بر اساس آرای هیأت داوران در بخش رمان اثر «این خیابان سرعت‌گیر ندارد» نوشته مریم جهانی از نشر مرکز و «بی‌کتابی» نوشته محمدرضا شرفی خبوشان از انتشارات شهرستان ادب به صورت مشترک به عنوان برگزیده معرفی شدند.
در بخش داستان کوتاه کتاب «اسم شوهر من تهران است» نوشته زهره شعبانی از نشر مرکز شایسته تقدیر معرفی شد.در بخش مستندنگاری دو اثر «آنک پاریس» نوشته میرجلال‌الدین کزازی از انتشارات صدای معاصر و «سفر دیدار» نوشته محمدرضا توکلی صابری از نشر اختران به صورت مشترک شایسته تقدیر معرفی شدند. در بخش نقد ادبی نیز دو کتاب «بلاقطع از آتن تا مدینه» نوشته داود عمارتی مقدم از نشر هرمه و کتاب «درآمدی بر تحلیل انتقادی گفتمان روایی» نوشته حسین صافی از نشر نی شایسته تقدیر شدند.
در بخش ویژه مربوط به موضوع کار نیز هیأت داوران از آثار «سایه اژدها» نوشته محمد علی گودینی،«سرگذشت نامه کارآفرینان ایرانی» نوشته رضا یادگاری و مهشید صناعی فر،«پنجره‌ای به گذشته» نوشته بهراد مهرجو و متین غفاریان، «برج سکوت» نوشته حمیدرضا منایی،«میر نامیرا» نوشته میکائیل عظیمی،«شازده حمام» نوشته محمدرضا پاپلی، «نفحات نفت» نوشته رضا امیرخانی تقدیر شدند. رضا امیرخانی بعد از دریافت لوح تقدیر از قبول جایزه نقدی سرباز زد و گفت:«کلمه مجوز با کلمه جایزه هم خانواده نیست. من تا زنده‌ام دنبال مجوز می‌دوم و از وزارت ارشاد هم جایزه نمی‌گیرم. به همین خاطر هم بخش معنوی جایزه را پذیرفته و بخش مادی آن را نمی‌پذیرم.»

برش
وزیر ارشاد: جایزه جلال ‌آل‌احمد جایزه ملی و فراگروهی است
 سیدعباس صالحی در آیین اختتامیه دهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد ضمن اشاره به تأثیرگذاری زبان و ادبیات فارسی بر ادبیات جهان درباره جایزه جلال آل‌احمد گفت:  جایزه جلال ‌آل‌احمد جایزه ملی و فراگروهی است و تلاش می‌کند که آثار داستان‌نویسان که طی یک‌سال منتشر شده را داوری کنند. طی سال‌های اخیر جایزه جلال توانسته با گسترش دایره فعالیت‌ خود و همچنین توجه به تمدن و فرهنگ،آثار نویسندگان را بررسی کند. متولیان برگزاری جایزه جلال آل‌احمد تا رسیدن به اهداف خود راهی طولانی در پیش دارند، به‌عبارت دیگر برای تأثیرگذاری در حوزه مطالعه، خرید، مصرف و معرفی ادبیات داستانی ایرانیان به جهان برنامه‌ریزی مدونی نیاز است.