روزنامه جهان صنعت
1396/10/13
بررسی آسیب فستیوال رنگ به محیط زیست؛
ریحانه جولایی- حتما بارها شنیده‌اید که ایرانیان اهل افراط و تفریط هستند تا جایی که یک ضرب‌المثل آلمانی هم به این خصوصیت ایرانیان اشاره می‌کند و می‌گوید: ایرانی‌ها اهل افراط و تفریط هستند. یک جا چهل‌ستون دارند و جای دیگر بی‌ستون.حالا حکایت ما هم همین شده، هم عرق ایرانی داریم هم علاقه وافر به جشن‌های سایر کشورها که البته نه اشکالی دارد و نه ناخوشایند است اما نکته اینجاست که در برخی موارد به اصطلاح کاسه داغ‌تر از آش می‌شویم و بدون در نظر گرفتن تبعاتش به جشن‌ها و رسوم سایر کشورها دل می‌بندیم و به بهانه ساعتی شاد بودن، تیشه به ریشه طبیعت و نقاط بکر و دست‌نخورده کشورمان می‌زنیم و در شبکه‌های مجازی دوستان‌مان را هم به این جنگ علیه طبیعت دعوت می‌کنیم.
یکی از معروف‌ترین جشنواره‌های دنیا در کشور هند برگزار میشود که سالانه افراد زیادی برای شرکت در این جشنواره به این کشور سفر می‌کنند؛ همان جشنواره‌ای که مردم به هم رنگ پرتاب می‌کنند. جشن «هولی» مراسمی است که هر سال در ماه مارس میلادی و هنگام شروع فصل بهار در کشور هندوستان برگزار میشود. جشن هولی یا رنگ‌پاشی و آب‌بازی تعطیل رسمی در تمام هندوستان است. مردم در این زمان که مطابق تقویم هندی تعطیل رسمی است، پایان زمستان و آغاز بهار طبیعت را جشن می‌گیرند. در این جشن بر اساس یک سنت قدیمی، اهالی هر منطقه با پاشیدن آب و رنگدانه‌های مخصوص به سوی یکدیگر و نیز اجرای موسیقی و رقص، به سرور و پایکوبی می‌پردازند. در این آیین شاد، همه افراد اعم از زن و مرد و پیر و جوان شرکت می‌کنند و باور دارند که با فرارسیدن بهار، بار دیگر روشنایی بر تاریکی و خوبی بر بدی پیروز شده است. جشن هولی از اعیاد مهم مردم هند و نقطه مقابل جشن دیوالی است که در آغاز فصل سرما برگزار میشود.
حالا جشن هولی در ایران هم طرفدار‌های خودش را پیدا کرده و چند وقتی میشود در شبکه‌های مجازی مخصوصا اینستاگرام کاربران عکس‌هایی از صورت و لباس‌های رنگی خودشان و با خنده و هشتگ‌های مختلف به اشتراک می‌گذارند که در نگاه اول بسیار جذاب است. این جشن در ایران زمان و مکان مشخصی ندارد و هر زمان که مردم دل‌شان بخواهد، می‌توانند یک جشن هولی برگزار کنند.
یکی از قابلیت‌های جدید تورهای یک‌روزه هم همین جشن هولی شده است. مدتی است تورها مسافران خود را به جنگل، کنار ساحل و مکان‌های بکر طبیعی می‌برند و به تنها چیزی که فکر می‌کنند خوشی چندساعته است و طبیعت و آسیب‌هایی که محیط‌زیست می‌زنند کمترین اهمیتی برایشان ندارد.
یکی از دوستداران طبیعت که از قضا علاقه زیادی هم به سفر دارد با اعتراض به این موضوع به «جهان‌صنعت» گفت: یکی از افرادی که تور دارد و خودش هم اهل سفر است در هرانده اقدام به برپایی فستیوال رنگ کرده و 120 نفر را هم با خودش همراه کرده است. این رنگ‌ها آسیب زیادی به طبیعت می‌زند و به راحتی هم پاک نمی‌شود. مگر تخریب طبیعت فقط قطع درخت و آتش زدن جنگل است؟ همین کار هم به محیط‌زیست آسیب می‌زند و بدتر اینکه این فستیوال جنبه عمومی پیدا کرده و همه عکس‌ها و ویدئو‌های خودشان را در فضای مجازی به اشتراک می‌گذارند و همین تبلیغی میشود برای ادامه
این فستیوال.
این دوستدار محیط‌زیست با تاکید بر اینکه وقتی تذکر می‌دهیم که این کار را در جنگل و ساحل انجام ندهید به من می‌گویند تو مخالف شادی مردم هستی و ما جامعه غمگینی هستیم و نیاز داریم کمی شادی کنیم.
این فستیوال که تا لحظه نگارش بیش از چهار بار در هرانده برگزار شده، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به طبیعت زده و موارد دیگری هم در ساحل جزیره هنگام دیده شده است. حدود دو ماه قبل در «ساحل خماسین» بیش از 50 نفر اقدام به رنگ‌بازی کردند که هنوز لکه‌های رنگ در آن قسمت وجود دارد. افرادی این آسیب‌ها را به طبیعت می‌زنند که در ظاهر عاشق طبیعت هستند و به‌طور مرتب سفر می‌کنند.
گروه سومی که اقدام به برگزاری فستیوال رنگ کردند «جنگل‌های راش» را برای این جشن انتخاب کردند اما به واسطه اقدام سریع محافظان طبیعت با همکاری پلیس سوادکوه از ورود گروه به جنگل جلوگیری شد. لازم به ذکر است رنگ‌بازی در ایران ادامه دارد و هفته‌ای یک‌بار برنامه رنگ‌بازی اجرا میشود. نه‌تنها برنامه‌های رنگ‌بازی در جنگل و ساحل متوقف نشد بلکه این رنگ‌بازی در کویر هم مخاطبان خود را دارد. آسیب به طبیعت به رنگ‌بازی ختم نمی‌شود و مدتی میشود که جشنواره بالن آرزوها هم به تفریحات علاقه‌مندان به تورها اضافه شده است. با توجه به آسیب جدی‌ای که این جشن‌ها به اکوسیستم و طبیعت می‌زنند باید راهکار‌های جدی‌تری در این خصوص اندیشیده شود چراکه از گوشه و کنار ایران خبر می‌رسد این فستیوال‌ها با اقبال زیادی روبهرو شده و مرتب تکرار میشود که همین موضوع باعث نگرانی بسیاری از فعالان محیط‌زیست شده است.
در کنار تمام این موضوعات کمپینی جهت حمایت از محیط‌زیست و سامان دادن به این نوع تفریحات با هشتگ طبیعت- دوست- واقعی به راه افتاده و طرفداران آن در جهت قانع کردن برگزارکنندگان تورها اقدام می‌کنند که در بعضی شرایط موفق بوده‌اند و گاهی هم با شکست مواجه شده‌اند.
فرشید صفوی از دوستداران طبیعت به «جهان‌صنعت» گفت: این رنگ‌ها دو نوع طبیعی و شیمیایی هستند. خیلی دور از ذهن است که این رنگ‌ها طبیعی باشد چرا که بعد از گذشت مدت زیادی از روی سطوح پاک نشده و این مشخص می‌کند رنگ، شیمیایی است و دوام زیادی هم دارد. این نوع رنگ‌ها بسیار خطرناک هستند، حتی کسانی که مجبور هستند با این رنگ‌ها کار کنند از ماسک و دستکش استفاده می‌کنند تا آسیب کمتری ببینند، حالا با این شرایط عده‌ای این رنگ‌ها را روی سر و صورت خودشان می‌ریزند و تفریح می‌کنند.
او بر این نکته تاکید می‌کند که در هرانده بعد از تمام شدن رنگ‌بازی بیشتر افراد دست و صورت خود را در آب رودخانه فرح‌رود می‌شویند که این رودخانه مستقیم به سد لتیان می‌ریزد. رنگ‌هایی هم که در جنگل پخش شده با اولین بارش وارد خاک میشود و از آنجا که مواد تشکیل‌دهنده این رنگ‌ها اکسید فلزات است سریع جذب خاک میشود و حیات جانداران و گیاهان جنگل را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و بعد از مدتی اکوسیستم آن منطقه را از بین می‌برد.
عجیب‌ترین نکته در این رابطه عدم اطلاع و آشنایی فعالان نام‌آشنای محیط‌زیست با این پدیده است و هیچ کارشناسی نتوانست در این زمینه به ما کمک کند. شاید بهتر است کارشناسان بیشتر با فرهنگ تفریح و طبیعت‌گردی مردم آشنا شوند تا کمتر شاهد آسیب دیدن و هزینه دادن
طبیعت باشیم.
دیدگاه کارشناس
آزاده شاکری*- با پیشرفت تمدن بشری و توسعه فناوری و ازدیاد روزافزون جمعیت، در حال حاضر دنیا با مشکلی به نام آلودگی در هوا و زمین روبهرو شده است که زندگی ساکنان کره زمین را تهدید می‌کند و از این‌رو مبحثی تحت عنوان آلودگی محیط‌زیست مطرح شده، به‌طوری‌که در هر کشور حفاظت از محیط‌زیست مورد توجه جدی دولتمردان قرار گرفته است. امروزه وضعیت زیست‌محیطی به‌گونه‌ای شده که مردم یک شهر یا حتی یک کشور از آثار آلودگی در شهر یا کشور دیگر در امان نیستند.
آلودگی برای افراد مختلف مفهوم و معنی متفاوتی دارد. مردم معمولی ممکن است تحریک چشم ناشی از یک گاز یا آب آلوده را آلودگی به حساب آورند. برای یک کشاورز عاملی که به گیاهان یا حیواناتش آسیبی برساند آلودگی محسوب میشود اما هر گاه بخواهیم تعریف جامع و کلی برای آلودگی محیط‌زیست در نظر بگیریم چنین می‌توان گفت که آلودگی محیط عبارت است از «وجود یک یا چند ماده آلوده‌کننده در محیط‌زیست به مقدار و مدتی که کیفیت یا چرخه طبیعی را به‌طوری‌که مضر به حال انسان یا حیوان، گیاه یا آثار و ابنیه باشد تغییر دهد. به بیان ساده‌تر هر گاه ماده یا موادی بیگانه با غلظتی خاص وارد عناصر محیطی شوند و تعادل طبیعی آنها را بر هم بزنند صحبت از آلودگی میشود.
با این مقدمه باید به فرهنگ‌های تفریحی که جدیدا در جامعه رایج شده است اشاره کنیم، که از جمله آنها می‌توان به مراسم رنگ‌بازی در طبیعت و به پرواز درآوردن بالن‌های آرزو اشاره کرد که هر دو اینها می‌توانند تاثیر بسزایی در محیط‌زیست گذاشته و موجب به خطر انداختن و آلودگی آن بشوند. رنگ بازی در طبیعت به نوعی برگرفته از جشن باستانی هولی در هندوستان است و اخیرا مورد توجه بسیاری از جوانان و البته برگزارکنندگان آن قرار گرفته است. در این مراسم که با پخش کردن رنگ در فضای طبیعت و به یکدیگر صورت می‌گیرد، به این مساله توجه نمی‌شود که این امر می‌تواند آثار مخربی بر طبیعت و انسان گذاشته که گاها بسیار سنگین و در برخی موارد جبران‌ناپذیر باشد. از آثار خطرناک و آسیب‌زننده این رنگ‌ها می‌توان به صدمه زدن به چشم هنگام برخورد با آن و استنشاق این رنگ‌ها هنگام تنفس اشاره کرد. چنانچه طبق آمارهای رسمی در هندوستان در سال 2015، 200 نفر در بمبئی در طول جشن به دلیل مسمومیت شدید به رنگ در بیمارستان بستری شده و حتی یک نوجوان 13 ساله به علت مسمومیت با رنگ جان باخته است.
با توجه به اینکه ماهیت رنگ‌های مورد استفاده در کشورمان که به صورت پیگمان‌های پودری هستند کاملا واضح و شفاف نیست و تنها در خوش‌بینانه‌ترین حالت و با استناد به حرف برگزارکنندگان که تاکید برمعدنی بودن این رنگ‌ها دارند و نه آلی بودن آنها، باید متذکر شویم که در چنین مواردی فقط می‌توان از روی ساختار شیمیایی این رنگ‌ها توجیهی علمی مبنی بر مضر بودن‌شان ارائه داد.
مساله بسیار مهمی که در ساختار شیمیایی این رنگ‌ها بسیار مشهود است حضور فلزات سنگین و بسیار سمی است که جزو آلاینده‌های خطرناک زیست‌محیطی به حساب می‌آیند که از جمله آنها می‌توان به چهار فلز جیوه، سرب، کادمیم و آرسنیک اشاره کرد. همگی اینها فلزهایی هستند که به علت کاربرد گسترده، سمیت و توزیع وسیع آنها بیشترین خطر را از نظر زیست‌محیطی دارند. به این معنا که وقتی حجم زیادی از این رنگ‌ها در طبیعت و در یک محل بدون پاکسازی رها می‌شوند به ناگهان طبیعت با غلظت زیادی از این مواد مواجه میشود. این فلزها به‌طور عمده از مکانی به مکان دیگر از طریق هوا و آب منتقل می‌شوند و این انتقال معمولا به صورت گونه‌هایی که روی ذره معلق جذب سطحی شده یا در آن جذب شده است، صورت می‌گیرد از این‌رو نه تنها این رنگ‌ها برای خاک و بالطبع موجودات و گیاهان آن منطقه تولید آلودگی می‌کنند بلکه از آن منطقه پراکنده شده و موجبات آلودگی سایر نقاط را نیز فراهم می‌سازند.
البته این رنگ‌ها در میزان زیاد باعث آسیب شدید به بدن انسان شده و موجب تاثیرات وسیعی بر آن می‌شوند.
جدول زیر تاثیرات این رنگ‌ها را بر بدن انسان (به دلیل حضور فلزات سنگین) نشان می‌دهد:
رنگ فرمول شیمیایی تاثیرات
سیاه اکسید سرب نارسایی کلیه
سبز سولفات مس حساسیت و پف‌کردگی چشم، کوری موقت
قرمز سولفات جیوه سرطان پوست
آبی سیانوژن آهن (آبی پروس) آماس پوستی
متاسفانه برگزارکنندگان ناآگاه و گاه سودجو با تکیه بر اینکه این رنگ‌ها معدنی بوده و ضرری برای محیط‌زیست ندارند با استفاده از برچسب دوستدار محیط‌زیست، دست به برگزاری مکرر این‌گونه مراسم، عوام‌فریبی و همچنین تخریب محیط‌زیست و طبیعت زده‌اند این در حالی است که از مضرات این رنگ‌ها بر محیط‌زیست و بدن انسان غافل هستند.
درآخر باید به این نکته اشاره کرد که هدف از حفظ محیط‌زیست تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است که به موجب آن حفاظت از محیط‌زیست و تضمین بهره‌مندی صحیح و مستمر از آن به نحوی است که ضمن حفظ تعادل مناسبات زیستی، موجبات توسعه پایدار و بهبود، رشد و اعتلای کیفی انسان‌ها فراهم آید.
* کارشناس
سایر اخبار این روزنامه
در قضایای اخیر دشمنان هم‌پیمان شدند
عذرخواهی وزیر ارتباطات از فیلترینگ تلگرام و اینستاگرام؛
ادامه اعتراض‌ها در کشور؛
کاهش شدید صادرات در 20 سال اخیر؛
اعلام ۵۰ شرکت برتر بورس
جنگ لفظی واشنگتن- اسلام‌آباد
آغاز بازسازی محله سیروس تهران؛
بررسی آسیب فستیوال رنگ به محیط زیست؛
اعترافات یک فریب‌خورده!
عضو هیات انتخاب فیلم فجر از خودسانسوری انتقاد کرد؛
برای جنگ عراق،سوریه و یمن هزینه نمی کنیم
دولت بدهکارتر میشود
بخش خصوصی به بیراهه می‌رود
ناامیدی از بهبود اوضاع
ادامه اعتراض‌ها در کشور؛
آقای نوبخت، ما ساده‌لوح نیستیم
گوش اگر گوش است و ناله اگر ناله
گوش اگر گوش است و ناله اگر ناله
گوش اگر گوش است و ناله اگر ناله
