روزنامه جوان
1396/10/07
بیننده را با تصاوير ديده‌نشده فتنه 88 غافلگير مي‌كنيم
محمدصادق عابديني در آستانه نهم دي، پخش مجموعه مستند «خارج از ديد» از تلويزيون آغاز شد؛ مجموعه‌ای كه تلاش دارد بي‌طرفانه به بازخواني حوادث سال 88 بپردازد. اين مستند كه محصول مركز بسيج سازمان صداوسيماست، به كارگرداني مهدي نقويان ساخته شده است. مجموعه«خارج از ديد» قرار است با ورق زدن تاريخ، تصوير جامع‌تري از آنچه درباره حوادث سال 88 مي‌دانيم، ارائه دهد. تصويري مستند برپايه اطلاعات و اخبار كه با بيان روان ناصر طهماسب و جمع‌آوري گسترده تصاوير آرشيوي از سوي تيم توليد مستند به كارگرداني مهدي نقويان جمع‌آوري شده است. اين كارگردان در گفت‌و‌گو با «جوان» درباره ساخت مستند« خارج از ديد» توضيحات بيشتري مي‌دهد. باز هم سراغ موضوع «فتنه 88» رفته‌ايد، فكر كنم در توليد مستند پیرامون وقايع سياسي و تاريخ معاصر، دغدغه خاصي داريد؟ بله. چند‌کار درباره موضوع فتنه انجام دادم، مانند مستند «برادران»، اما به نظرم هنوز در فضاي رسانه‌اي براي توليد يك مجموعه مستند كه تاريخچه فتنه را مرور كند باید بیشتر تلاش کنیم براي همين وقتي به من پيشنهاد ساخت اين مجموعه داده شد، ديدم دقيقاً به همان خلأیي كه حس مي‌كردم، اشاره دارد. كار توليد مستند تمام شده است؟ كارهاي آرشيوي معمولاً با مشكل دسترسي به منابع آرشيوي روبه‌رو است و به همين دليل در حال تدوين چند قسمت آخر هستيم. با اين حساب در تعداد قسمت‌هاي مستند تغييري داده مي‌شود؟ ابتدا قرار بود در 10 قسمت توليد كنيم، ولي امكانش هست كه يك يا دو قسمت ديگر به مجموعه اضافه شود. قسمت اول مجموعه كه پخش شد، به وقايع سال 32 اشاره داشت، اين ارجاعات درباره ريشه‌هاي فتنه ادامه خواهد داشت؟ وقايع اصلي مستند از تابستان 87 آغاز و به تحولات سال 88 مي‌رسد، اما در دو قسمت اول مقدمه‌ای در بيان ريشه‌هاي داخلي و خارجي فتنه داريم كه در قسمت اول به كودتاي سال 32 پرداخته‌ايم. در قسمت‌هاي بعدي مقدمه مستند كه تم فيلم است، به موضوعات ديگري اشاره میشود. در قسمت اول اشاره‌اي به نام «خارج از ديد» كه عنوان مستند است، داشتيد. علت انتخاب اين نام براي مجموعه مستند چه بود؟ اسم مجموعه را خودم انتخاب كردم، به نظرم در زماني كه ما در ايران به دنبال برگزاري انتخابات بوديم، اتفاقاتي خارج از ديد مردم ايران در خارج از كشور رخ مي‌داد كه هدفش تخريب انقلاب بود. جدا از اينكه انتخابات سال 88 با هر حرف و حديثي برگزار شد. عده‌اي بعد از انتخابات با شعار تقلب شروع به تخريب و از بين بردن اموال عمومي كردند. من در اين مستند تلاش كردم نشان دهم آن چيزي كه آنها به عنوان تقلب عنوان كردند، توهمي بيش نبوده و با ساختارهاي قانوني مانند شوراي نگهبان، امكان چنين اتفاقاتي وجود ندارد. در قسمت اول به فعاليت بنياد امريكايي براي دموكراسي اشاره كرديد. اين بنياد گويا نقش عمده‌اي در ايجاد فتنه در كشورهاي مختلف داشته است! بله. فتنه يك شاخه خارجي دارد، ما در قسمت اول به بنياد امريكايي پرداختيم و در قسمت دوم به بنياد سوروس و انقلاب‌هاي رنگين در كشورهاي مختلف اشاره داريم. مدل‌هاي غربي كه در كشورهاي مختلف اتفاق افتاده است. اما رويكرد اصلي مستند «خارج از ديد» بيان ريشه‌هاي داخلي فتنه است! حضرت آقا بياني درباره ريشه‌هاي فتنه دارند و مي‌فرمايند كه فتنه 88 دو سر دارد؛ يكي از آن دوسر خائنان و كساني‌اند كه ندانسته و از سر ناداني با فتنه همراه شده‌اند. در كنار عوامل خارجي در داخل نيز شاهد آن هستيم كه برخي از افراد كه جزو سران حساب مي‌شوند شروع به تحركاتي مي‌كنند. در نهايت نيز معلوم مي‌شود دغدغه تقلب نداشته‌اند و صرفاً مي‌گفتند ما با فلان شخص مشكل داريم! اما در آن زمان مواضعي اتخاذ كرده‌اند كه باعث شده افرادي به خيابان بيايند و شعار تقلب سر دهند. چند سالي است كه در كار توليد مستندهاي آرشيوي هستيد و مثل «رمز و راز ملكه» سراغ موضوعاتي رفتيد كه در اينترنت مي‌شود ويدئوهاي مرتبط با آن را پيدا كرد، اما در «خارج از ديد» انگار به منابع داخلي وابستگي بيشتري داريد، دسترسی به آرشيو‌هاي داخلي چطور است؟ خيلي سخت است! ما نياز به آرشيو‌هاي صداوسيما داريم و هنوز بسياري از تصاوير سال 88 محرمانه است، البته سختگيري درباره منابع محرمانه طبيعي است، ولي اينكه مثلاً يك سخنراني كامل مقام معظم رهبري را درخواست مي‌كنيم و فقط چند دقيقه از آن را در اختيارمان قرار مي‌دهند، كار را براي ما خيلي سخت‌تر مي‌كند. یعنی ساخت مستند بر اساس منابع خارجی راحت‌تر از ساخت بر مبنای منابع داخلی است؟ يكي از دلايلي كه ابتدا سراغ كارهاي خارجي رفتم، همين بود كه دسترسي به آرشيوهايشان خيلي راحت است، البته به من مي‌گفتند دغدغه تمدن غرب دارم! درست است اين دغدغه را دارم، اما دسترسي‌هاي راحت‌تري دارد و براي اينكه خودم را نشان دهم بايد از اين نوع كارها شروع مي‌كردم. يكي از دغدغه‌هاي اصلي من پرداختن به تحولات انقلاب اسلامي، اتفاقات دهه‌هاي 60، 70 و 80 است، مي‌خواهم درباره آنها فيلم بسازم، ولي بايد نشان مي‌دادم توانايي آن را دارم تا به من اعتماد شود. يكي از مسائلي كه باعث شد مستند‌هايي مانند «رمز و راز ملكه» را بسازم همين بود. چه موضوعاتي براي ساخت مستند درباره انقلاب اسلامي مد‌نظر داريد؟ مسائل معتنابهي در تاريخ انقلاب اسلامي وجود دارد كه هنوز كاري درباره آنها ساخته نشده يا اگر ساخته شده كار جامعي نيست، خيلي جاي كار دارد. مثل اتفاقات سال 88؟ بله. به نظرم مانند كار «دربرابر طوفان» بايد يك مجموعه مستند درباره حوادث سال 88 ساخته شود. اين سال آنقدر براي مردم جذابيت دارد كه حتي مستندهاي بد يا ضعيفي هم كه درباره آن ساخته شده با استقبال روبه‌رو و به آن توجه شده است. بازتاب پخش قسمت‌هاي اول مستند «خارج از ديد» چطور بود؟ با آنكه قسمت اول مستند با تأخير دو ساعته از زمان اعلام شده پخش شد، بازتاب‌هاي خيلي خوبي داشت. فكر نمي‌كردم در قسمت اول كه به تاريخ كودتاهاي و انقلاب رنگي مشابه پرداخته شده و شايد مخاطب عام با آن زياد ارتباط برقرار نكند تا اين حد استقبال وجود داشته باشد. بازخوردها در فضاي مجازي خيلي خوب بوده‌است و اميدوارم تا انتها نيز ادامه پيدا كند. براي سؤال آخر، در قسمت‌هاي بعدي مجموعه «خارج از ديد» آيا بيننده‌ها قرار است غافلگير شوند و تصاوير ديده نشده‌اي را ببينيد؟ بله. از قسمت سوم به بعد مجموعه شاهد تصاوير ديده نشده‌اي از سال 88 هستيم كه قطعاً بيننده را غافلگير خواهد كرد، به خصوص اينكه برخي از موضوعات مطرح شده در آن زمان را باز خواهيم كرد و آن را رمز‌گشايي مي‌كنيم. تصاوير آرشيوي كه شايد براي اولين‌بار از آرشيو صداوسيما بيرون مي‌آيند مي‌تواند جذابيت خوبي داشته باشند.
