گروه راه و مسکن: درحال حاضر 5000 ساختمان دولتی ناایمن در پایتخت وجود دارد که این تعداد ساختمان‌ها از سوی سازمان آتش نشانی شناسایی شده است، این گفته معاون پیشگیری سازمان آتش‌نشان و خدمات ایمنی شهر تهران است. به‌گفته محمود قدیری معاون سازمان آتش نشانی تهران، تمام ایستگاه‌های آتش‌نشانی در مقابل زلزله مقاوم هستند و آن‌هایی که قدیمی بودند نیز مقاوم‌سازی شدند و ایستگاه‌های جدید هم بر اساس آیین‌نامه ۲۸۰۰ در مقابل زلزله ۸ ریشتری مقاوم هستند. مسئله ایمنی به مسائل جامعه‌شناسی و آموزشی عمومی مردم باز می‌گردد. در واقع یک عدم باور بین مردم و به ویژه مدیران بالادستی و میانی وجود دارد و خیلی از  افراد واقعا به مسائل ایمنی اعتقادی ندارند. با اینکه حادثه‌ای مانند پلاسکو رخ داده است، اما همچنان در مورد اعتقاد به ایمنی مسائلی وجود دارد و هنوز مدیران مقاومت می‌کنند. در سه تا چهار سال اخیر ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ ساختمان دولتی نا ایمن را شناسایی کرده‌ایم، اما با این حال در رابطه با این ساختمان‌ها هیچ اقدامی انجام نشده است.

وی با انتقاد از بهانه‌گیری‌هایی که در زمینه توجه به ایمنی از سوی بعضی از مسئولان می‌شود، افزود: بسیاری از مسئولان می‌گویند فلان قدر بودجه نیاز است و ما این بودجه را نداریم. درحالی که اگر خودشان بخواهند کاری را انجام دهند از زیر سنگ هم که باشد بودجه را تامین می‌کنند، اما اگر بخواهند کاری را انجام ندهند می‌گویند اعتبار نیست. در بسیاری از این ساختمان‌های دولتی ارباب رجوع تردد می‌کند و خدایی نکرده اگر اتفاقی برای آن‌ها رخ دهد خسارات و تبعات آن قابل پیش بینی نیست.

با توجه به اینکه حدود ۵۰۰۰ ساختمان دولتی ناایمن از سوی سازمان آتش نشانی شهر تهران شناسایی شده است و مدیران این ساختمان‌های دولتی به بهانه نبود بودجه اقدام به ایمن سازی این ساختمان‌ها نمی‌کنند. طبق تبصره بند ١٤ ماده ٥٥ قانون شهرداری‌ها، زمانی که خطر وقوع حادثه حتی در زمان گود‌برداری از سوی سازمان آتش نشانی یا شهرداری شناسایی و تاکیدشود و مالکان به وظیفه خود برای ایمن‌سازی اقدام نکنند، شهرداری باید با هزینه خود اقدام به رفع خطر یا مزاحمت کند که در این راستا گویا شهرداری در انجام وظیفه خود کوتاهی کرده است، هر چند که به عقیده بسیاری از مسئولان و کارشناسان تعداد ساختمان‌های ناایمن در کلان شهر تهران بسیار زیاد است و شهرداری از توانایی مالی کافی برای ایمن سازی این میزان ساختمان برخوردار نیست.

زمانی که حادثه آتش سوزی و فروریختن ساختمان پلاسکو رخ داد برخی مسئولان از وجود سه هزار ساختمان مسکونی ناايمن در شهر تهران خبر دادند و در حال حاضر هم معاون سازمان آتش نشانی شهر تهران از شناسایی 5 هزار ساختمان ناایمن دولتی خبر می‌دهد. بدون شک یکی از دلایل وجود این میزان ساختمان ناایمن در کلان شهر تهران، رواج گسترده پدیده امضا فروشی از سوی مهندسان و حضور شهروندان مسكن‌ساز در صنعت ساخت و ساز است. متاسفانه درحال حاضر بيشتر ساختمان‌های مسکونی توسط سازندگان فاقد صلاحیت ساخته می‌شوند كه تنها برای کسب درصدی سود به هیچ عنوان نكات ايمني را در زمان ساخت رعايت نمي‌کنند. به گفته احمد خرم رئیس هیئت مدیره انجمن انبوه‌سازان تهران، نسل پنج ساختمان سازی در کشورهای توسعه یافته حدود ۲۰ سال است که پیگیری می‌شود، اما ما در کشورمان در نسل سوم ساختمان‌سازی هستیم. امروز در کشوری همچون کره جنوبی در طی تنها چند روز یک ساختمان ۳۰ طبقه احداث می‌شود و با روش‌های سبک سازی و استفاده از پُرکننده‌های سبک و نمای کامپوزیت، ساختمان‌های مقاوم می‌سازند. این در حالی است که ما دو نسل از ساختمان سازی در دنیا عقب هستیم. در نسل پنج ساختمان سازی دیگر نیازی به مهندس ناظر وجود ندارد، زیرا همه مصالح به صورت کدگذاری شده نصب و مورد بهره برداری قرار می‌گیرد.

در سال 1374 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان شامل آیین‌نامه مقررات 22گانه ملی ساختمان اعم از ساخت توسط سازنده دارای صلاحیت و... به تصویب رسید. براساس این قانون مرجع صدور پروانه ساخت و ساز، شهرداری است؛ اما قوانین و ضوابطی که براساس آن شهرداري مجوز ساخت و ساز صادر می‌کند توسط  وزارت راه و شهرسازی تدوين و تعيين می‌شود.  آمار وجود تعداد بیشماری ساختمان ناایمن در کلان شهر تهران حاکی از آن است که متاسفانه شهرداری در زمان اعطای مجوز ساخت و ساز برخی از مصوبه‌های موجود در آیین‌نامه‌های تدوين شده از سوي وزارت راه و شهرسازي را اجرايی نکرده است، لذا درحال حاضر وزارت راه و شهرسازی مقصر اصلی برای وجود این تعداد ساختمان ناایمن در شهر تهران است، چرا که به عنوان متولی این بخش به صورت جدی و قاطع با شهرداری که خارج از دستورالعمل و ضوابط و مقررات ملی ساختمان عمل کرده، برخورد قانونی و جدی نکرده است. این امر بیانگر این است که تا امروز قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان به صورت کامل اجرایی نشده است. به عبارت ساده‌تر قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، شهرداری را موظف کرده است که با سازندگان متخلف که مقررات ملی ساختمان را در زمان ساخت رعایت نمی‌کنند، برخورد قانونی کند. همچنين در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان آورده شده است که اگر مرجع صدور پروانه ساخت، مفاد قانون را رعایت نکند، وزارت راه و شهرسازی به عنوان متولی اصلي، موظف است که سازمان یا فرد خاطی را به قوه قضاییه معرفی کند كه تاامروز اين مصوبه اجرايي نشده است. 

دولت و شهرداری توان مالی کافی برای ایمن‌سازی ساختمان‌ها ندارند

درخصوص آمار وجود 5000 ساختمان دولتی ناایمن در پایتخت، سعید سعیدیان عضو هيات مديره سازمان نظام مهندسي ساختمان استان تهران در گفت‌و‌گو با «تجارت» می‌گوید: در زمان وقوع حادثه پلاسکو اخباری مبنی بر وجود 3000 ساختمان ناایمن در کلان شهر تهران مطرح شد، اینکه تا امروز ایمن‌سازی این تعداد ساختمان ناایمن انجام نشده است به دلیل کمبود بودجه ادارات دولتی است. مشکلات مالی و مدیریتی در ادارات دولتی باعث شده است که ساختمان‌های دولتی نا ایمن مقاوم‌سازی نشوند. معتقدم ایمن سازی حدود 5000 ساختمان دولتی ناایمن پروژه بسیار سخت و سنگینی برای دولت به دلیل کمبود بودجه است و اگر شهرداری بخواهد اقدام به ایمن‌سازی این میزان ساختمان دولتی ناایمن کند،خود شهرداری هم از توان مالی کافی برای ایمن سازی 5000 ساختمان دولتی ناایمن برخوردار نیست. 

این عضو هيات مديره سازمان نظام مهندسي ساختمان استان تهران تصریح می‌کند: درشهر تهران حدود 200 گود رها شده داریم که تهدید بزرگ و خطر بالفعلی برای کلان شهر تهران به شمار می‌روند. متاسفانه در گذرهای مهم شهری، مالکان اقدام به گودبرداری زمین کرده‌، اما به دلیل کمبود منابع مالی برای ادامه پروژه، گود را به حال خود رها کرده‌اند. طبق تبصره بند ١٤ ماده ٥٥ قانون شهرداری‌ها، زمانی که خطر وقوع حادثه به عنوان مثال در زمان گود‌برداری از سوی شهرداری شناسایی و تاکیدشود و مالکان به وظیفه خود برای ایمن‌سازی اقدام نکنند، شهرداری با هزینه خود باید اقدام به رفع خطر یا مزاحمت کرده و سپس هزینه را از مالک دریافت کند، اما شهرداری هم مانند دولت از توان مالی کافی برای اجرای این ماده واحده ندارد، لذا اگر دولت و شهرداری توان مالی کافی داشتند طبق قانون باید مقاوم‌سازی و رفع خطر را انجام می‌دادند. سعیدیان اظهار می‌کند: اینکه هر چه سریعتر ساختمان‌های ناایمن شهر تهران به دلیل احتمال وقوع زلزله و خسارات جبران ناپذیر پس از آن باید ایمن سازی و مقاوم سازی شوند، شکی نیست، اما معتقدم بزرگترین مانع برای اجرای ایمن سازی و مقاوم سازی ساختمان‌های ناایمن در کلان شهر تهران عدم توان مالی کافی دولت و شهرداری است. 

این عضو هيات مديره سازمان نظام مهندسي ساختمان استان تهران، درخصوص این مطلب که در برخی مواقع مشاهده شده است که ساختمان‌هایی که در شهر تهران جدید و تازه تاسیس هستند پس از گذشت مدت زمانی کوتاه نمای آن ساختمان فرو ریخته است و به عبارتی این ساختمان‌ها پس از گذشت مدت زمانی تبدیل به بافت فرسوده و ناکارآمد شهری می‌شوند، تصریح می‌کند: مبحث بسیار مهمی در قانون مقررات ملی ساختمان به نام مبحث 22 وجود دارد که هدف مبحث ۲۲  مقررات ملی ساختمان تعیین ‌حداقل الزاماتی است که در طول عمر مفید ساختمان برای نگهداری ساختمان باید رعایت شود. این الزامات جهت تامین ایمنی، بهداشت، آسایش ساکنین، بهره‌دهی مناسب و جلوگیری از به هدر رفتن سرمایه، تدوین شده‌اند. برای این منظور باید بازدیدهای ادواری مورد نیاز در کلیه بخش‌های معماری، سازه، تاسیسات برقی و مکانیکی ساختمان به عمل آید.  به عبارت ساده‌تر به محض اینکه ساختمانی به بهره‌برداری می‌رسد وظایف مبحث 22 مقررات ملی ساختمان که حفاظت و نگهداری ساختمان‌ها پس از بهره‌برداری است، شروع می‌شود. سعیدیان در پایان خاطرنشان می‌کند: ساختمان همانند یک موجود زنده است و مانند یک موجود زنده باید از آن حفاظت و نگهداری شود. به عنوان مثال اگر آب و روغن یا ایرادات یک خودرو مورد چکاپ قرار نگیرد آن خودرو به سرعت فرسوده می شود. مسکن هم به این صورت است باید پس از ساخت از آن نگهداری و حفاظت شود. متاسفانه تاامروز مبحث 22 مقررات ملی ساختمان اجرایی نشده است. به طوری که اگر مبحث 22 مقررات ملی ساختمان به صورت کامل و صحیح اجرایی شود دیگر با مشکلاتی از جمله تبدیل یک ساختمان به بافت فرسوده و ناکارآمد شهری مواجه نخواهیم شد.