تفاهم برای حل مشکلات تجاری و گمرکی؛

گروه بازرگانی- با وجود اینکه عراقی‌ها بارها ثابت کرده‌اند که شریک تجاری مناسبی برای ایران نیستند و نمی‌توان خیلی روی قول و قرار‌های آنها برای توسعه مناسبات تجاری تکیه کرد اما به دلیل اینکه عراق طی سال‌های اخیر مشتری بسیاری از کالاهای ایرانی بوده، نمی‌توان از این بازار صرف نظر کرد و به دلیل کارشکنی‌های تجاری عراق که طی ماه‌های اخیر به اوج خود رسیده است، به راحتی نمی‌توان از خیر بازار این کشور همسایه گذشت‌. همین ماه گذشته بود که عراق تعرفه صادرات محصولات لبنی ایران را بیش از 5/2 برابر افزایش داد به‌طوری که به گفته دبیر انجمن صنفی صنایع لبنی، تعرفه واردات ماست به این کشور از پنج به ۲۵ درصد و تعرفه واردات شیر و خامه هم از پنج به ۱۵ درصد برای تجار ایرانی افزایش یافت و اکنون این تعرفه به ۴۰ درصد رسیده است‌. بر این اساس با توجه به اینکه اعمال چنین تعرفه‌هایی می‌تواند صادرات لبنیات ایران که بیشتر مقصد صادراتی آن عراق است را با مشکل مواجه کند، قرار شد این موضوع از طریق اداره بین‌الملل وزارت جهاد کشاورزی به وزارت امور خارجه منعکس تا هرچه سریع‌تر حل و فصل شود‌. این در حالی است که عراق در امور دیگری همچون گمرک نیز سدهای تجاری زیادی را برای ایران به وجود آورده است که به قول کارشناسان، بدون دخالت دستگاه دیپلماسی، حل آنها امکان‌پذیر نیست‌.
بر این اساس ۱۰ مشکل اصلی در مناسبات گمرکی ایران و عراق در ملاقات رایزن بازرگانی ایران با رییس کل گمرکات عراق مورد بررسی قرار گرفت و دو طرف در نهایت درمورد آنها تفاهم کردند‌. در ملاقات رایزن بازرگانی ایران در عراق و تیم اقتصادی سفارت ایران در بغداد با منذر، رییس کل گمرکات عراق، موضوعات لازم برای ارتقای همکاری‌های تجاری دو کشور مطرح شد که به گفته دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، این توافقات نتیجه همراهی دستگاه دیپلماسی با فعالان اقتصادی است که برای صادرکنندگان ایرانی بسیار مفید خواهد بود‌. بخشی از توافقات ایران و عراق به موضوع تعرفه‌های صادراتی برمی‌گردد که قرار است از اوایل سال ۲۰۱۸ اجرا شود‌. در این خصوص رایزن بازرگانی ایران در عراق گفت: اجرای چهار نوع تعرفه کاهش یافته برای محصولات صادراتی به عراق از اوایل سال ۲۰۱۸ که امکان رهگیری و اعمال نظارت لازم در شفاف‌سازی هزینه‌ها را بهبود می‌بخشد شامل طلا و نقره و محصولات معدنی از پنج درصد به نیم درصد، انواع موادغذایی و نباتی و مصنوعات پلاستیکی از بین ۱۰ تا ۴۰ درصد در گذشته به ۱۰ درصد تقلیل یافت‌. انواع مصالح ساختمانی، سنگ‌، سیمان‌، چرم، پوست و صنایع‌پوستی و خودرو از ۵ تا۳۰ درصد به ۱۵ درصد کاهش پیدا کرد و انواع لوازم برقی‌. تلویزیون‌، کهربا‌، لوازم‌خانگی‌، اسلحه‌، تنباکو‌ و سیگار از ۵ تا ۴۰ درصد به ۳۰ درصد کاهش خواهد یافت‌.
جزییات تفاهمنامه
ناصر بهزاد در ادامه اظهار کرد: تعیین نماینده از سوی رییس گمرکات عراق برای برگزاری نشست‌های کارشناسی مشترک به صورت هر دو هفته یک‌بار، پذیرش اقلام غذایی و لبنی ایران بدون نیاز برای انجام آزمایشات مرزی مشروط به ارائه گواهی‌های تایید صلاحیت دستگاه‌های مبدا ایران در چارچوب ضوابط کشور مقصد، بازنگری در توافقنامه گمرکی و تصمیم برای استفاده از ترخیص‌کاران قانونی معرفی شده از سوی سازمان گمرک عراق و حذف ترخیص‌کاران غیرقانونی، شفاف‌سازی سیستم‌های مربوط به پایانه مرزی و ایجاد شبکه فعالان اقتصادی مجاز بین گمرکات دو کشور با استفاده از سازوکار الکترونیک که در آینده نزدیک از مهران- زرباطیه اجرایی خواهد شد، از مواردی است که در خصوص آن تفاهم حاصل شد‌. بهزاد افزود: همچنین توافق برای انجام دیدار روسای کل گمرکات ایران و عراق، الزام به اعلام قوانین و مقررات گمرکی در بازه زمانی حداقل یک‌ماهه، اعلام آمادگی اولیه گمرکات عراق برای اجرایی شدن توافقنامه گمرکی با ایران نیز مطرح و تصویب شد‌.


وی همچنین با اشاره به تعیین الزام ۱۰ روزه رییس کل گمرکات عراق به رییس بخش قانونی گمرک برای ارائه گزارش توانمندی و ظرفیت مرزها و بررسی ساعات کار گمرکات عراقی افزود: معافیت کالاهای اردنی اساسا مبنای رسمی نداشته و هیچ اعلام مکتوبی تاکنون به گمرکات عراق نرسیده است و همچنین موضوع افزایش تعرفه آبمیوه و لبنیات صادراتی ایران به عراق نیز برای تمامی کشورهای صادرکننده به عراق اعمال می‌شود و اصرار بر این موضوع به جهت اعمال استثنائات خاص نیازمند ارائه مستندات لازم خواهد بود‌.
موفقیت دیپلماسی اقتصادی
در این خصوص دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق نیز با اشاره به توافق اخیر گمرکی با طرف عراقی گفت: همکاری و تعامل خوبی میان اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق و سفارت ایران در بغداد وجود دارد و رایزنان بازرگانی این سفارت، قبل از اینکه با مقامات عراقی دیداری داشته باشند، مشکلات گمرکی با عراق را از اتاق مشترک جویا شده بودند و بر همین اساس، مسایلی که اکنون مورد توافق قرارگرفته، مشکل بسیاری از صادرکنندگان ایرانی بوده است‌.
حمید حسینی با اشاره به موفق شدن دیپلماسی اقتصادی در موضوع مشکلات گمرکی با عراق افزود: اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق چندین مورد از مشکلات اصلی در صادرات به عراق را به اطلاع رایزن بازرگانی ایران در عراق رسانده بود تا برای رفع یا اطلاع‌رسانی آنها اقدام شود که بی‌ثباتی قوانین گمرکی در مرزهای عراق و اعمال سلیقه‌ای تعرفه‌ها از مهم‌ترین این موارد بوده است‌.
جلوگیری از اجرای مقررات سلیقه‌ای
حسینی با اشاره به اینکه اعمال سلیقه در گمرکات عراق چندی پیش باعث شد مرز شلمچه برای چند روز بسته بماند و مشکلاتی را برای صادرکنندگان ایرانی به همراه آورد، تصریح کرد: پس از توافق اخیر، با قول مساعد رییس گمرکات عراق مقررشده، از ابتدای سال 2018 نظام تعرفه‌بندی عراق ویژه باشد و با ابلاغ به تمام گمرکات عراق، اجرای آن تحت نظارت قرار گیرد تا فرضا با تغییر یک مسوول، اجرای مقررات به سلیقه او تغییر نکند‌.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، اجرای توافقنامه گمرکی دو کشور را دومین درخواست ارائه‌شده به نمایندگان دستگاه دیپلماسی در عراق عنوان کرد و گفت: تاکنون چندین بار از ریاست گمرک عراق درخواست گفت‌وگو کرده بودیم اما هیچ‌کدام از این دعوت‌ها قبول نشده بود اما اکنون رییس جدید گمرک عراق پذیرفته است ارتباطات رسمی دوباره از سر گرفته شود‌.
او تصریح کرد: بحث دیگری که در صادرات به عراق وجود داشت وجود حق‌العمل‌کارانی بود که بعضا به دلیل نفوذ محلی از عشایر و نیروهای محلی در گمرکات عراق فعال بودند و گاه موجب بسته شدن مرزها و ایجاد نگرانی‌هایی می‌شدند اما حالا طرف عراقی اعلام کرده وارد این موضوع می‌شود و رسیدگی می‌کند‌.
فرماندهی واحد در گمرکات عراق
حسینی در ادامه با اشاره به اینکه چندگانگی اجرایی دستگاه‌های مستقر در نقاط مرزی ایران، هزینه صادرات را افزایش می‌دهد و یکی از دلایل نارضایتی صادرکنندگان ایرانی است، تصریح کرد: فرماندهی واحد در گمرکات عراق از نقاط مثبت این حوزه محسوب می‌شود که می‌تواند اجرای 10 توافق اخیر را تا حدی تضمین کند چراکه برخلاف نقاط مرزی ایران، تمام دستگاه‌های فعال در نقاط مرزی عراق از جمله انتظامات، قرنطینه، مرزبانی، استاندارد و‌.‌.‌. از یک منبع حرف‌شنوی دارند و دچار چندگانگی در اجرا نیستند‌.
دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق همچنین تفاوت ساعت و تعطیلات رسمی دو کشور را از مسایلی عنوان کرد که باعث شده ساعات کار فعلی گمرکات عراق پاسخگوی نیاز صادرکنندگان ایرانی نباشد و آنها را با خواب کامیون در مرز با عراق مواجه کند‌.
حسینی افزود: رییس گمرکات عراق در دیدار با رایزن اقتصادی سفارت ایران در بغداد قول مساعد داده است ظرف 10 روز این موضوع را بررسی کرده و همکاری‌های لازم را در این زمینه حداقل در گمرکات اصلی انجام دهد‌.
همچنین به گفته او، موضوع تعرفه‌های ترجیحی میان دو کشور بود که رییس گمرک آن را جزو اختیارات دولت برشمرده است‌.
علت تبعیض میان ایران و ترکیه
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران با اشاره به اینکه روزانه حداکثر 400 کامیون از مرزهای ایران وارد عراق می‌شوند، اظهار کرد: این در حالی است که ترکیه روزانه 1600 کامیون از یک مرز وارد عراق می‌کند و این مساله جزو سوالاتی بوده که از طرف فعالان اقتصادی ایرانی از رییس گمرکات عراق پرسیده شده است‌.
رییس گمرکات عراق در پاسخ به این سوال توضیح داده است که گمرک ابراهیم خلیل تحت تسلط اقلیم کردستان عراق اداره می‌شود و بر اساس روابط خاص ویژه‌ای که بین اقلیم و ترکیه وجود دارد توانسته‌اند چنین کاری انجام دهند‌.
حسینی از ارائه پیشنهاد مشترک گمرکی به رییس گمرکات عراق خبر داد که البته هنوز پاسخی به این پیشنهاد داده نشده است‌.
به گفته او، روشن شدن موضوع معافیت 700 قلم کالای وارداتی از اردن به عراق که توسط برخی مسوولان عراقی اظهار شده بود و تاکنون 350 قلم آن تعیین تکلیف شده است، از دیگر خواسته‌های صادرکنندگان ایرانی بود که البته رییس گمرکات عراق گفته است چنین معافیتی عملیاتی نشده و جای نگرانی برای صادرکنندگان ایرانی وجود ندارد‌.
افزایش تعرفه واردات برای همه یکسان است
همچنین بحث افزایش تعرفه برای واردات کالاهای ایرانی نیز از دیگر مسایلی بوده که به گفته حسینی در دیدار با رییس گمرکات عراق مطرح شده و او گفته است: تعرفه‌های پیشنهادی وزارت صنایع عراق برای واردات کالا به‌منظور حمایت از تولید داخلی این کشور، برای همه کشورها یکسان است و چنانچه افزایشی اعمال شده باشد مشمول حال تمام کالاهای وارداتی خواهد شد نه کالاهای یک کشور خاص‌.
دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق همچنین با اشاره به اینکه بر اساس توافق اخیر با مقامات عراقی، تعرفه واردات چهار گروه کالایی از ایران به عراق ساماندهی شده است، تصریح کرد: همیشه یکی از مشکلات صادرکنندگان ایرانی در عراق، متفاوت بودن تعرفه‌ها در مرزهای مختلف بوده اما بر اساس این توافق، کل این تعرفه‌ها طبقه‌بندی می‌شوند که به نفع هر دو طرف خریدار و فروشنده است و تکلیف آنها در امضای قرارداد و پایبندی به تعهدات خود روشن می‌کند‌.
حسینی با مثبت ارزیابی کردن دیدار رایزن اقتصادی ایران با رییس گمرکات عراق گفت: با توجه به اینکه قرار است در بهمن‌ماه اجلاس مشترک اقتصادی و بازرگانی ایران و عراق در تهران برگزار شود، امیدواریم موضوعات باقی‌مانده در حوزه تجارت با عراق در حاشیه این اجلاس، پیگیری و حل‌وفصل شود‌.