دولت و افزایش ایمنی جاده‌ها

صدیف بدری* - پیشنهاد افزایش قیمت بنزین برای کاهش تلفات جاده‌ای به تازگی توسط دولت مطرح شده اما لازم است در مورد آن قدری بیشتر تامل کنیم‌‌. به‌طور معمول مسوولان ما چند وقت یک بار زمانی که می‌خواهند مشکلات مالی را یک جا حل کنند سراغ قیمت بنزین می‌روند‌‌. پیش از این هم طرح‌هایی برای افزایش قیمت بنزین اجرا شد اما به نظر می‌رسد تاثیری در کاهش تلفات جاده‌ای نداشت‌‌. در مورد این مساله یادآوری چند نکته لازم است‌‌؛ نخست آنکه افزایش قیمت بنزین بار روانی بالایی از لحاظ اجتماعی دارد و با وجود اینکه می‌تواند تا حدی در ایمنی جاده‌ها موثر باشد اما این تاثیر به میزانی که مسوولان می‌گویند نیست‌‌. در مورد این طرح گفته می‌شود که مابه‌التفاوت قیمت بنزین را در زیرساخت‌های جاده‌ای و توسعه حمل‌ونقل عمومی صرف کنیم تا از این طریق به کاهش تصادفات جاده‌ای کمک شود‌.
نکته دومی که باید به آن توجه داشت این است که افزایش قیمت بنزین زمانی موثر است که همه آن صرف توسعه حمل‌ونقل ریلی و نوسازی ناوگان شود اما تجربه نشان داده است که چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد‌‌. دولت‌ها هرجا کمبود پیدا کنند درآمد حاصل از افزایش قیمت سوخت را همان جا صرف می‌کنند‌‌. این اقدام دولت‌ها معمولا از تمایل به حل مشکلات جاری و اولویت داشتن آنها بر طرح‌های توسعه‌ای ناشی می‌شود لذا سرنوشت افزایش قیمت سوخت به هزینه شدن در امور جاری ادارات دولتی و حل مشکلات آنها ختم خواهد شد‌‌. بر همین اساس افزایش قیمت سوخت شرایطی را که مدنظر دولت است فراهم نمی‌کند‌‌. به عنوان مثال در بحث هدفمندی یارانه‌ها باید پرسید چقدر از درآمدهای حاصل از یارانه بنزین صرف زیرساخت‌ها و تولید شد؟ تقریبا باید گفت هیچ‌.
کاهش تصادفات نیازمند یک برنامه جامع است. دولت در برنامه‌های خود قصد دارد در 10 سال با هزینه هشت هزار میلیارد تومان جاده‌ها را اصلاح کند که با توجه به وضعیت جاده‌ها رقم زیادی نیست‌‌. زمانی که جاده مناسب نباشد تصادفات بیشتر می‌شود و زمانی که شهروندان به اتوبوس و سایر وسایل نقلیه عمومی دسترسی نداشته باشند با وسیله شخصی سفر می‌کنند‌‌. در گذشته فکر می‌کردیم اگر قیمت بنزین از 300 به 1000 تومان برسد اتفاق مثبتی در ایمنی جاده‌ها رخ می‌دهد اما هیچ اثری نداشت‌‌. ممکن است این کار اثر کوتاه‌مدت داشته باشد اما زمانی که مردم خدمات خوبی دریافت نکنند حاضرند بیشتر هزینه کنند و سراغ همان وسایل شخصی خود بروند‌.
*سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی