پوتین ارباب خاورمیانه

سفر شتابزده و سریع ولادیمیر پوتین به خاورمیانه که شامل سوریه، مصر و ترکیه است، نشان‌دهنده نفوذ روزافزون مسکو با سرعت بی‌سابقه به ضرر نفوذ آمریکاست‌.
پوتین که در سفری غیرمنتظره به سوریه رفته بود، پس از پایان سفرش وارد مصر شد و در فرودگاه قاهره مورد استقبال عبدالفتاح السیسی رییس‌جمهور این کشور قرار گرفت‌. این نخستین سفر او به قاهره پس از سقوط هواپیمای روسی در مصر در اکتبر 2015 میلادی بوده است‌. پوتین در سفرش به سوریه از پایگاه نظامی حمیمیم دیدن کرد و دستور داد شمار زیادی از نیروهای نظامی این کشور از سوریه خارج شوند‌.
وی از سوریه به قاهره رفت و با رییس‌جمهور مصر دیدار کرد؛ کشوری که از نظر خرید سلاح روسیه در جهان در جایگاه دوم قرار دارد‌. پوتین معاهده‌ای را درباره نظارت روسیه بر تاسیس نیروگاه هسته‌ای در الضبعه و اعزام کارشناسان و آموزش کادر علمی مصر با سیسی امضا کرد‌. این سفر پوتین به مصر مرحله جدیدی از روابط مسکو-قاهره را آغاز کرد و مصر را بیش از پیش به محور روسیه نزدیک کرد‌.
پوتین و سیسی به سرعت گفت‌وگوهای خود را در کاخ ریاست‌جمهوری الاتحادیه در حومه مصر الجدیده (شرق قاهره) آغاز کردند‌. سخنگوی رییس‌جمهور مصر گفت: دو طرف در مورد برخی مسایل منطقه‌ای و بین‌المللی با هم گفت‌وگو کردند‌. بررسی همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های سیاسی، تجاری، اقتصادی و انرژی از جمله محورهای مذاکرات بود‌.


قرارداد ساخت نیروگاه هسته‌ای
دو رییس‌جمهور درباره امضای قرارداد نهایی میان دولت مصر و شرکت روس‌اتم برای ساخت نیروگاه هسته‌ای الضبعه گفت‌وگو کردند که شامل احداث چهار رآکتور هسته‌ای با ظرفیت تولید 1200 مگاوات برق می‌شود‌. پیشتر مصر و روسیه توافقنامه‌ای در زمینه انرژی امضا کردند که طبق آن مسکو ‌باید مبلغی را به قاهره قرض دهد تا این تاسیسات هسته‌ای را بنا کند‌.
رییس‌جمهور روسیه در فوریه 2015 به مصر رفت و در جریان همان سفر یادداشت تفاهمی برای ساخت نیروگاه هسته‌ای الضبعه را امضا کرد‌. مصر از آغاز دهه 80 میلادی اقداماتی برای احداث نیروگاه هسته‌ای برای تولید برق در منطقه الضبعه انجام داد اما بعد از فاجعه هسته‌ای چرنوبیل در سال 1986میلادی، آن را به حالت تعلیق درآورد و دیگر تاکنون اقدام به اجرای هیچ پروژه‌ای در زمینه استفاده مسالمت‌آمیز از انرژی هسته‌ای نکرد‌.
در سال 2008 میلادی مصر بار دیگر تصمیم به احیای پروژه تاسیسات هسته‌ای برای تولید برق گرفت و روسیه در رقابت با سایر کشورها برای حضور در این کشور، موفق عمل کرد اما تاکنون طرح احداث نیروگاه تکمیل
نشده است‌.
سقوط هواپیمای روسی در صحرای سینا
روابط قاهره و مسکو از زمان روی کار آمدن سیسی در سال 2014 به‌طور چشمگیری بهبود یافته است اما مسکو پروازهای مستقیم به این کشور را پس از سقوط هواپیمای روسی در اکتبر 2015 در مصر و کشته شدن 224 شهروند این کشور، به حالت تعلیق درآورد‌. اکثر قربانیان این حادثه گردشگران روسی بودند‌. گروه تروریستی داعش مسوولیت حمله به این هواپیما را
برعهده گرفت‌.
پیامد تعلیق پروازهای مسکو علیه گردشگری مصر
به تعلیق درآمدن پروازهای مستقیم روسیه به مصر، ضربه سنگینی به بخش گردشگری در مصر به ویژه در شرم‌الشیخ وارد کرد‌. از آن زمان به بعد قاهره متعهد شد تدابیر امنیتی را در فرودگاه‌های کشور تقویت کند‌. همچنین چندین ماه است که مشغول متقاعد کردن مسکو برای از سرگیری پروازهای مستقیم است‌.
ساخت منطقه صنعتی آزاد در محور کانال سوئز
منابع رسمی اعلام کردند قاهره امیدوار است روسیه اقدام به ساخت یک منطقه صنعتی آزاد در محور کانال سوئز کند تا از این طریق سرمایه‌گذاری‌های خارجی مستقیم در مصر افزایش یابد‌؛ چیزی که هدف اصلی دولت مصر در برهه کنونی است‌.
سفر به ترکیه
پوتین بعد از قاهره، راهی ترکیه شد و با رییس‌جمهور این کشور درباره سوریه و تصمیم ترامپ درباره قدس رایزنی کرد‌. از سوی دیگر شامگاه دوشنبه گذشته سیسی با محمود عباس رییس تشکیلات خودگردان فلسطین که عصر یکشنبه گذشته وارد قاهره شده بود، دیدار کرد‌. سخنگوی رییس‌جمهور مصر در این باره گفت: سیسی از عباس دعوت کرد در نشست دوجانبه در قاهره حضور یابد و درباره آخرین تحولات مربوط به شناسایی قدس از سوی ترامپ، راه‌های تعامل با این بحران، حفظ حقوق ملت فلسطین و مقدسات ملی و نیز حق قانونی‌اش در برپایی دولت مستقلش، رایزنی و گفت‌وگو کنند‌.
تصمیم اخیر دونالد ترامپ در شناسایی قدس به عنوان پایتخت اسراییل، خشم ملت فلسطین و کشورهای عربی را برانگیخته است‌. وزرای خارجه عرب صبح یکشنبه گذشته از آمریکا خواستند این تصمیم را لغو کند و درباره بی‌اعتبار شدن واشنگتن به عنوان میانجی و ناظر بر روند سازش هشدار دادند‌. این مقامات از کشورهای دنیا خواستند دولت فلسطین را در مرزهای 1967 به پایتختی قدس شرقی به رسمیت بشناسند‌.
توافق نهایی روسیه و ترکیه درباره 400-S
رییس‌جمهور ترکیه پس از دیدار با ولادیمیر پوتین، همتای روسی‌اش در کنفرانس خبری مشترک اعلام کرد مقامات روسیه و ترکیه در روزهای آینده برای نهایی کردن توافق اس-400 با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو خواهند کرد‌.
رییس‌جمهور روسیه برای گفت‌وگو با رجب طیب‌اردوغان به آنکارا رفت‌. در نشست خبری مشترک دو رهبر پس از دیدار دوجانبه، اردوغان اعلام کرد: آنکارا و مسکو هر دو در برابر اقدام آمریکا درباره قدس موضع مشترک دارند و دو طرف در این باره در تماس هستند‌.
پوتین نیز در این کنفرانس خبری مشترک اعلام کرد: روسیه و ترکیه هر دو بر این باورند که این تصمیم اخیر آمریکا کمکی برای عادی‌سازی شرایط در خاورمیانه انجام نمی‌دهد و تنها باعث پیچیده شدن شرایط می‌شود‌. وی در ادامه هشدار داد: این مساله ممکن است در روند صلح اسراییل – فلسطین رخنه ایجاد کند‌.
اردوغان اضافه کرد در دیدارش با پوتین رویکرد مشترکی اتخاذ کرده‌اند‌. وی گفت: اسراییل از این مساله به دنبال یک فرصت برای افزایش فشارها و اعمال خشونت علیه فلسطینیان استفاده خواهد کرد‌. رییس‌جمهور ترکیه در ادامه درباره توافق اس-400 میان آنکارا و مسکو بدون اشاره مستقیم به این مساله گفت: در این دیدار سرانجام درباره یک توافق معتبر به تفاهم رسیدیم و امیدوارم این توافق در نزدیک‌ترین زمان ممکن امضا شود‌. وی ادامه داد: ما یک چشم‌انداز روشن برای گسترش همکاری‌ها در حوزه نظامی با روسیه می‌بینیم‌.
موافقت روسیه با اعطای وام به ترکیه
روسیه با اعطای وام برای خرید سامانه موشکی اس- ۴۰۰ به ترکیه موافقت کرد‌. وزیر دارایی روسیه گفت: شرایط وام برای خرید این سیستم موشکی مورد توافق طرفین قرار گرفته است و قرارداد آن در آینده نزدیک امضا خواهد شد‌.
دوشنبه گذشته ولادیمیر پوتین و رجب طیب‌اردوغان، روسای جمهور روسیه و ترکیه در آنکارا درباره تکمیل قراردادهای نهایی تحویل سامانه اس- ۴۰۰ در چند روز آینده خبر داده بودند‌. ترکیه در نظر دارد دو مجموعه موشکی اس- ۴۰۰ از روسیه خریداری کند که اولین مجموعه آن تا سال ۲۰۱۹ میلادی به این کشور تحویل داده خواهد شد‌. هم‌اکنون از این نوع پدافند دفاعی در خارج از روسیه تنها در پایگاه هوایی روسیه در حمیمیم سوریه استفاده می‌شود و چین نیز در حال نهایی کردن قرارداد خرید اس- ۴۰۰ از روسیه است‌.