روزنامه ابتکار
1396/09/13
«ابتکار» لزوم حفظ چهره‌های قهرمان را در کتب درسی بررسی کرد «دهقان فداکار» در ایستگاه آخر
سوسن نوریریزعلی خواجوی، معروف به «دهقان فداکار» درحالی شنبه شب در سن ۸۷سالگی و پس از تحمل یک دوره بیماری چشم از جهان فرو بست که بلافاصله موجی از واکنش‌ها نسبت به حذف درس «دهقان فداکار» از کتب مقطع ابتدایی در فضای مجازی و البته رسانه‌های خبری منتشر شد.
«غروب یکی از روزهای سرد پاییز بود. خورشید در پشت کوه‌های پر برف یکی از روستاهای آذربایجان فرو رفته بود. کار روزانه دهقانان پایان یافته بود. «ریزعلی» هم دست از کار کشیده بود و به ده خود باز می‌گشت. در آن شب سرد و تاریک، نور لرزان فانوس کوچکی، راه او را روشن می‌کرد. دهی که «ریزعلی» در آن زندگی می‌کرد، نزدیک راه‌آهن بود. «ریزعلی» هر شب از کنار راه آهن می‌گذشت تا به خانه‌اش برسد. آن شب، ناگهان صدای غرش ترسناکی از کوه برخاست. سنگ‌های بسیاری از کوه فرو ریخت و راه‌آهن را مسدود کرد. ریزعلی می‌دانست که تا چند دقیقه دیگر، قطار مسافربری به آنجا خواهد رسید. با خود اندیشید که اگر قطار با توده‌های سنگ برخورد کند، واژگون خواهد شد. از این اندیشه سخت مضطرب شد. نمی‌دانست در آن بیابان دورافتاده چگونه راننده قطار را از خطر آگاه کند. در همین حال، صدای سوت قطار از پشت کوه شنیده شد که نزدیک شدن آن را خبر داد. ریزعلی روزهایی را که به تماشای قطار می‌رفت به یاد آورد. صورت خندان مسافران را به یاد آورد که از درون قطار برای او دست تکان می‌دادند. از اندیشه حادثه خطرناکی که در پیش بود، قلبش سخت به تپش افتاد. در جست‌وجوی چاره‌ای بود تا بتواند جان مسافران را نجات بدهد. ناگهان، چاره‌ای به خاطرش رسید. با وجود سوز و سرمای شدید، به سرعت لباس‌های خود را از تن درآورد و بر چوبدستی خود بست. نفت فانوس را بر لباس‌ها ریخت و آن را آتش زد. ریزعلی در حالی که مشعل را بالا نگاه داشته بود به طرف قطار شروع به دویدن کرد. راننده قطار از دیدن آتش دانست که خطری در پیش است. ترمز را کشید. قطار پس از تکان‌های شدید، از حرکت باز ایستاد. راننده و مسافران سراسیمه از قطار بیرون ریختند. از دیدن ریزش کوه و مشعل ریزعلی که با بدن برهنه در آنجا ایستاده بود، دانستند که فداکاری این مرد آنها را از چه خطر بزرگی نجات داده است.»
سمبلی که 56سال پیش شکل گرفت
این روایت مردی است که 56سال پیش با این کار به سمبل فداکاری تبدیل و سال‌ها داستان او به‌عنوان یک درس وارد کتاب درسی شد. حالا با مرگ «ریزعلی خواجوی» حذف یا عدم حذف این درس از کتاب‌های درسی به‌عنوان موضوع داغ محافل خبری و فضای مجازی تبدیل شده است. هرچند وزیر آموزش‌وپرورش درباره این موضوع در 2برنامه مختلف اظهارنظرهای متفاوتی کرده است. محمد بطحایی همان شب فوت «دهقان فداکار» در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری درباره حذف درس «دهقان فداکار» از کتب درسی توضیح داد: موضوعات کتب درسی هر چند سال یک بار تغییر می‌کند؛ این درس در کتاب فارسی سوم دبستان نیز جای خود را به نمادهای دیگری داده است. این توضیح او درحالی از تلویزیون پخش شد که روز گذشته او در یک جلسه گفت: «ریزعلی خواجوی، دهقان فداکار از کتاب حذف نشده و همچنان در کتاب فارسی در درس «سیمای فداکاران» به همراه برخی دیگر از ایثارگران و فداکاران اشاره‌ای هم به وی شده است.»
پاسخ به اینکه آیا درس «دهقان فداکار» در کتاب سوم ابتدایی وجود دارد یا خیر؟ چندان کار سختی نیست. با تورق این کتاب متوجه می‌شویم که اظهارات دیروز وزیر آموزش‌وپرورش صحت دارد. در واقع، درسی با عنوان «دهقان فداکار» و به شکل اختصاصی در کتاب وجود ندارد اما اقدام «ریزعلی خواجوی» در حد یک پاراگراف در کنار سایر نمادهای فداکاری در قالب یک درس آمده است.
«دهقان فداکار» به کتب درسی بازگردد
اما در این میان، موضوعی که بحث را درباره «ریزعلی خواجوی» داغ کرده این است که برخی اهمیت «ماندگاری قهرمانان ملی در کتب درسی» را مطرح کردند و عده دیگر لزوم تغییر محتوای درسی همزمان با تغییر نسل‌ها. جست‌وجو در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های خبری نشان می‌دهد گروه اول معتقدند حفظ کار این دسته از افراد برای تعمیق نگاه‌ها به جان انسان‌ها، پرورش عواطف انسانی و درس نوع‌دوستی به کودکان ضروری است بنابراین باید این درس در کتاب مقطع ابتدایی به شکل حداقل 20سال گذشته حفظ می‌شد. اسدالله عباسی، عضو کمیسیون آموزش مجلس یکی از همین افراد است. او در جلسه روز گذشته مجلس پیشنهاد داد «با هدف ضرورت انتقال حس فداکاری به نسل‌های جدید، داستان این قهرمان به کتب درسی بازگردد.» به گفته او، «حذف دروسی مانند دهقان فداکار از کتب دانش‌آموزان با توجیهات علمی پذیرفتی نیست چراکه این دروس مرتبط به رشد منویات کودکان و نوجوانان هستند و نسل‌های مختلف باید نسبت به آن آگاه بوده و متاثر شوند بنابراین در صورتی حذف آنها پذیرفتنی است که داستان‌های دیگری از این دست با هدف معرفی شخصیت‌های ملی و مذهبی در کتب درسی جایگزین شوند.» اما سوی دیگر میدان، افرادی کاملا مخالف دسته اول هستند؛ آنها بر این باورند که با تغییر نسل‌ها نگاه به بحث‌های آموزشی هم باید تغییر کند. در واقع، شکاف نسل‌ها از این منظر اهمیت پیدا می‌کند که باید متناسب با تغییرات نسلی، رفتارها و افکار هم همسو با آن باشد، بنابراین حذف یک درس اختصاصی با عنوان «دهقان فداکار» جای انتقاد ندارد.
اسطوره‌سازی نکنیم
در این میان، افرادی هم نکته دیگری را مطرح کرده‌اند. توضیح آنان این است که انسان‌های قهرمان واقعی در تاریخ زیاد هستند، آنها درحالی تبدیل به اسطوره می‌شوند که به مرور زمان وجود حقیقی‌شان فراموش میشود و آنچنان با اغراق روایت می‌شوند که دیگر به هیچ‌کار نمی‌آیند. اغراق به این معنا که شاید اگر پس از سال‌ها از حال فردی همچون «دهقان فداکار» باخبر شویم می‌بینیم او درحالی در کتاب‌های درسی تبدیل به اسطوره شده که حتی از کمترین امکانات زندگی هم برخوردار نیست. موضوعی که چند سال پیش هم اثبات شد چراکه چند سال پیش یک برنامه تلویزیونی از «دهقان فداکار» به‌عنوان مهمان دعوت کرد و در این برنامه وقتی از او سوال شد که چه خواسته‌ای دارید؟ پاسخ داد خانه شخصی ندارم، یک سقف می‌خواهم برای خودم. او درحالی در سال‌هایی نه چندان دور آرزوی خود را داشتن یک سرپناه شخصی بیان کرده که امروز پیکر او در شهرستان میانه تشییع میشود. حالا با همه واکنش‌‌های مردمی و مسئولان نسبت به مرگ «دهقان فداکار» همانطور که اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری می‌گوید «داستان دهقان فداکار مشق درس و حس خاطره‌‌انگیز دانش‌آموزان نسل ما، و ریزعلی خواجوی خالق آن رویداد فداکارانه، نامی آشنا و ماندگار خواهد بود.» دفتر زندگی «ریزعلی خواجوی» بسته شد اما حکایت او ماندنی است.
سایر اخبار این روزنامه
روحانی در مراسم بهره برداری از طرح توسعه بندر چابهار:
اگر کسی فکر می کند دین و مذهبش بهتر است باید عملش نشان دهد
«ابتکار» از تبعات فقدان تحزب در کشور گزارش می‌دهد
«تعهد » حلقه مفقود ساختار سیاست
براساس تفسیر شورای نگهبان نظارت شورا استصوابی است
مخالفان رد صلاحیت شده ها هستند
محمد صادق جنان صفت
تاریکی و روشنی های فاینانس
ابتکار تحولات میدانی یمن را بررسی می‌کند
از چرخش معنادار عبدالله صالح تا حمله موشکی انصارالله به امارات
گرامی‌مقدم در گفت‌وگو با «ابتکار» نسبت به آینده دولت به روحانی هشدار داد
اجازه ندهید مردم از انتخابشان سرخورده شوند
رئیس موزه ارتباطات در گفت‌وگو با «ابتکار» مطرح کرد
تمبرهای چند صد میلیونی در انبار
معاون اقتصادی وزیر رفاه در گفت و گو با «ابتکار»
دولت مجبور به قبول سرپرستی تمام صندوق‌های بازنشستگی است
رئیس قوه قضائیه:
برخی برای حمایت از همراهانشان، نظام را زیر سوال می‌برند
«ابتکار» لزوم حفظ چهره‌های قهرمان را در کتب درسی بررسی کرد
«دهقان فداکار» در ایستگاه آخر
برجام؛ میراثی گرانبها برای همکاری
کمال خرازی:
گشایش‌های برجام قابل انکار نیست
