گروه صنعت، معدن و تجارت: کارشناسان اقتصادي معتقدند که آفت مونتاژکاري نتيجه‌اش چيزي جز وابستگي براي کشورها نيست و با يک ارتباط منطقي و درست بين صنعت با دانشگاه‌ها و علي‌الخصوص شرکت‌هاي دانش‌بنيان قطعاً اين مشکل حل خواهد شد. کشورهاي توسعه‌يافته جهان همواره با اتکا به پشتوانه‌هاي علمي‌خود به دنبال خلاقيت و نوآوري در حوزه‌هاي مختلف از جمله صنعت هستند و براي نيل به اين هدف هزينه‌هاي گزافي را نيز تحمل مي‌کنند تا دچار آفت مونتاژکاري نشوند. آفت مونتاژکاري نتيجه‌اش چيزي جز وابستگي براي کشورها نيست و با يک ارتباط منطقي و درست بين صنعت با دانشگاه‌ها و علي‌الخصوص شرکت‌هاي دانش‌بنيان قطعاً اين مشکل حل خواهد شد.

کارشناسان حوزه صنعت تاکيد دارند که توان مهندسي کشور با تمام استعدادهاي موجود تا زماني که مونتاژکاري پول‌سازتر و آسان‌تر باشد، نمي‌تواند به ايجاد خلاقيت و نوآوري براي توليد داخلي منجر شود. مدتي قبل بود که حسين سلاح ورزي، معاون اتاق بازرگاني ايران در يک برنامه تلويزيوني با بيان اينکه راهبرد و نظامي‌براي توليد داخلي نداريم، گفت: سياست‌ها در بخش خودرو با روي کار آمدن هر دولتي تغيير مي‌کند و اين از جمله مشکلات اين بخش است. تا زماني مونتاژکاري پول‌سازتر و آسان‌تر است و دولت‌ها با ابزارهاي تعرفه، رقباي خودروسازان داخلي را از صحنه بيرون مي‌کنند خلاقيت و نوآوري براي توليد داخلي ايجاد نمي‌شود. اين عضو اتاق ايران همچنين گفته بود؛ به دليل دولتي بودن ساختار خودروسازان، آنان چرخه مونتاژکاري را ادامه مي‌دهند و تا زماني که اين روند ادامه يابد پيشرفتي در صنعت خودروسازي کشور ايجاد نمي‌شود.

با اين حال از مدت‌ها قبل و پس از امضاي قراردادهاي جديد خودرويي برخي نمايندگان مجلس از ادامه مسير مونتاژکاري در واحدهاي خودروسازي کشور صحبت مي‌کردند. اين صحبت‌ها درباره مونتاژکاري خودروهاي جديد در حالي مطرح مي‌شد که براساس قراردادهاي پسابرجامي‌افزايش ميزان داخلي سازي و صادرات محصولات مورد تأييد بوده است. حالا آنطور که اعلام شده مستنداتي در مورد ادامه مونتاژکاري در صنعت کشور موجود است که قرار است نمايندگان مجلس به بررسي آن بپردازند. حميدرضا فولادگر، رئيس کميسيون ويژه توليد ملي از تهيه گزارش رونق مونتاژکاري در صنعت کشور توسط اين کميسيون خبر داد و گفت: در اين گزارش، مستنداتي از واردات قطعات مشابه توليد داخل در صنايع نفت و نيرو ارائه شده است.

فولادگر در گفتگو با فارس با اشاره به بررسي موضوع مونتاژکاري در صنعت کشور توسط کميسيون ويژه حمايت از توليد ملي و کميسيون اصل 44 اظهار داشت: پيشنهادي مطرح کرديم تا اين موضوع در دستور کار کميسيون صنايع مجلس نيز قرار گيرد و در کميسيون توليد ملي و اصل 44 هم بررسي بيشتري در مورد آن صورت گيرد. وي با بيان اينکه گزارشي در اين مورد در کميسيون اصل 44 قرائت خواهد شد، گفت: در اين گزارش، مسائلي در مورد حمايت از توليد داخل مطرح شده است.

عضو کميسيون صنايع تصريح کرد: همچنين دومين گزارش در مورد مونتاژکاري در کميسيون ويژه حمايت از توليد ملي و اصل 44 در حال جمع‌بندي است که طي دو، سه هفته آينده در صحن علني مجلس قرائت خواهد شد. فولادگر توضيح داد: با وجود تصويب قانون حداکثر استفاده از توان توليد داخل، اين قانون به خوبي در بخش‌هاي صنعتي اجرايي نشده و با وجود توليد داخلي قطعات و محصولات، واردات زيادي در بسياري از بخش‌ها صورت مي‌گيرد. به گفته وي، اين قطعات صنعتي در بخش‌هاي مختلف از جمله صنعت نفت و نيرو و همچنين توسط برخي شرکت‌هاي فعال در پروژه‌هاي عمراني و صنعتي به کشور وارد مي‌شوند که مستندات آن در گزارش کميسيون ويژه توليد ملي ارائه خواهد شد.

عضو کميسيون صنايع با بيان اينکه در قراردادهاي منعقد شده با شرکت‌هاي خارجي،‌ الزامي‌براي انتقال تکنولوژي و افزايش داخلي‌سازي رعايت نمي‌شود، گفت: قراردادها با رويکرد انتقال تکنولوژي منعقد نمي‌شوند و در اين مورد مي‌توانيم به قراردادهاي خودرويي با شرکت‌هاي خارجي اشاره کنيم. وي افزود: الزام اوليه براي داخلي‌سازي خودروهاي مشترک توليدي با شرکت‌هاي خارجي 40 درصد تعيين شده، اما در قراردادهاي جديد خودرويي از جمله توليد محصولات پژو اين الزام رعايت نشده است.

بررسي‌هاي ميداني و گزارش‌هاي رسمي‌نشان مي‌دهد که مردم ايران سال‌هاست که هيچ احساس خوبي نسبت به برخي توليدات ظاهر ملي که در حقيقت حاصل مونتاژ محصولات ساير کشورهاست ندارند. در حقيقت مي‌توان اينطور صحبت کرد که رويه موجود در بسياري از صنايع و برخي خودروسازان، مونتاژکاري صنعت نيست بلکه درجا زدن است و سال‌هاست که در بخش خودرو هيچ پيشرفتي مشاهده نشده و در عمل يک مونتاژکار صرف بوده‌ايم. بررسي گزارش‌هاي دانشگاهي نشان مي‌دهد که ايران، دومين تربيت‌کننده مهندس در جهان است با اين همه به دليل نبود حمايت‌هاي کافي بسياري از متخصصان و مهندسان برجسته‌ي صنعتي کشور را بدون اينکه بهره‌اي از آنها ببريم تنها به خارج صادر مي‌کنيم. در حالي در بخش صنعت خود همواره به دنبال پيدا کردن مشکل بوده‌ايم که تعداد بسيار زيادي کارشناس و مهندس اين بخش داريم که مي‌توانند به ما کمک کنند؛ اما هيچ استفاده‌اي از آنها نشده و آنها را صادر کرده‌ايم. حقيقت مورد تأييد تمام کارشناسان اين است که صنعت کشور و به ويژه صنعت خودروسازي ايران با مونتاژکاري به جايي نخواهد رسيد.

براي حل مشکل مونتاژکاري بايد ارتباط منسجمي‌بين شرکت‌هاي دانش‌بنيان با بنگاه‌هاي بزرگ اقتصادي برقرار شود تا از اين طريق هم شرکت‌هاي دانش‌بنيان و نخبگان علمي‌کشور بتوانند دست به نوآوري‌هاي ريسک‌پذير بزنند و هم بنگاه‌هاي اقتصادي بتوانند با استفاده از محصولات اين شرکت‌ها در بازارهاي جهاني قدرت رقابت داشته باشند. همچنين نبايد فراموش کرد که اکثر شرکت‌هاي دانش‌بنيان کشور کوچک و نو پا هستند و بايد شرايط فراهم شود که اين شرکت‌ها از ظرفيت‌هاي شرکت‌هاي بزرگ استفاده کنند و محصولات خود را از طريق آنها وارد بازارهاي موردنظر نمايند.

بخش خصوصي و شرکت‌هاي تعاوني نيز نقش بسزايي در کاهش مونتاژکاري در توليد محصولات بر عهده دارنده مي‌توانند با مشارکت مستقيم خطرپذير در طرح‌ها و پروژه‌هاي نوآورانه و فناورانه شرکت‌هاي دانش‌بنيان از روي آوردن به مونتاژکاري در ارائه محصولات خود خودداري نمايند. ايجاد و توسعه شبکه صندوق‌ها و شرکت‌هاي سرمايه‌گذاري خطرپذير و هدايت سرمايه‌هاي مردمي‌بانکي و دولتي به سمت فناوري و صنايع پيشرفته را از راهکارهاي اساسي براي کمک به نوآوري و شکوفايي در صنعت مي‌توان ياد کرد.