سایه‌روشن‌های بیت کوین

میثم رادپور*- بانک مرکزی چندی قبل نسبت به بی‌پشتوانه بودن بیت کوین اخطاری جدی داد و مردم را نسبت به ریسک بالای آن آگاه ساخت. از آنجا که بیت کوین ذاتا ارز رسمی نیست اما به دلیل اقبال عموم وارد شبکه مالی بین‌المللی شده و براساس ارزهای معتبر جابه‌جا می‌شود. بیت کوین شبیه دیگر ارزهای رایج نظام بین‌المللی نیست، این ارز ناشر ندارد و بی‌نیاز از بانک مرکزی و پشتوانه مالی است و نکته مهم آنکه از هیچ خط کنترل و نظارتی هم عبور نمی‌کند.
مادامی که بیت کوین با اقبال مردم مواجه شود و سیستم‌های آن هک نشود، به عنوان یک نوع ارز اما با ریسک بالا به حیات خود ادامه خواهد داد. این ارز تا زمانی که با افزایش قیمت سریع پیش می‌رود، جذابیت بسیار بالایی دارد، حال آنکه این امکان وجود دارد که بهای آن به طور جدی کاهشی بسیار ملموس و با خطر زیاد در موقعیت مالی افراد ایجاد کند.
نکته مهم و بالاترین وجه ریسک این ارز زمانی است که گروهی تعهدات مالی ثابتی به پشتوانه بیت کوین ارائه می‌دهند. از منظر اقتصادی بیت کوین به دلیل نوسانات بسیار جدی‌ای که دارد، گزینه‌ای بسیار پرریسک برای تعهدات مالی است. به عبارتی می‌توان گفت افرادی که در مناسبات اقتصادی خود اقدام به پرداخت سودهایی از منبع بیت کوین می‌کنند، از سر عمد یا ناخودآگاه در حال کلاهبرداری مالی هستند یا ناخواسته و بی‌آنکه بدانند، کلاهبرداری می‌کنند. به طور کلی باید بر این نکته تاکید کرد که پیشنهادهای مالی‌ای که از محل دارایی ریسکی پیگیری و تامین می‌شوند به طور قطع مشکلاتی دارند.هر چند بیت کوین با ظرافتی فوق‌العاده برنامه‌ریزی شده و به لحاظ علمی و عملیاتی تا امروز در هیچ کشوری هک نشده است اما مسایل جانبی آن همان‌طور که پیش از این توضیح داده شد، خطر‌آفرینی اقتصادی را تشدید می‌کنند. البته این نوع از انواع کلاهبرداری در نمونه‌های دیگر پول‌ها نیز وجود داشته است. اما به هر روی اظهار نظر بانک مرکزی درباره اعلام ریسک بالا و پشتوانه اندک بیت کوین عملکردی قابل توجه و صحیح بوده است.ایجاد فضایی روشن برای مردم و آگاهی دادن درباره ورود به دایره بیت کوین بسیار مهم است و موجب می‌شود افراد درباره روند اقتصادی‌ای که به آن ورود پیدا کرده‌اند؛ آگاهی کافی داشته باشند. برخورداری از دانش کافی در این‌باره که هر هدف اقتصادی تا چه اندازه ریسک دارد و افزایش یا کاهش قیمت آن چه تاثیری در جابه‌جایی‌های اقتصادی ایفا می‌کند، بسیار مهم است. از همین رو است که آگاهی‌بخشی و نه منع مستقیم ورود به معاملات بیت کوین اهمیتی ویژه دارد.
باید این موضوع را پذیرفت که متاسفانه مردم عادی حتی بازار ارز عادی را هم به خوبی نمی‌شناسند و طبیعی است که فقط به دلیل مشاهدات و شنیده‌های خود نسبت به سود بالای بیت کوین وارد دایره سرمایه‌گذاری در آن می‌شوند. عدم آگاهی موجب ضرر و زیانی می‌شود که افراد حتی از نظر مالی آمادگی آن را هم نداشته‌اند. این در حالی است که اگر فردی با آمادگی و دانش کافی وارد این دایره شود، به همه عواقب آن آشنایی دارد و طبیعتا شوکه نخواهد شد.تبعات بیت کوین اگرچه به شکل خرد فقط شامل کلاهبرداری‌های کوچک و بزرگ اقتصادی می‌شود اما به شکل کلان می‌تواند اقتصاد بین‌الملل را با تغییراتی مواجه کند. باید پذیرفت که بیت کوین در گروهی خاص خواهان جدی خود را دارد و به طور کلان اقدامات مالی غیرقانونی از قبیل قاچاق اسلحه، خرید و فروش مواد مخدر، قاچاق انواع کالا یا هر گونه پولشویی در ردیف اموری است که به دلیل غیرقابل پیگیری بودن آن برای آنها محبوب است.نگرانی اما از جایی تشدید می‌شود که بیت کوین در بازار جهانی بیش از امروز که موقعیتی متزلزل دارد، تثبیت و به واقع تبدیل به نوعی ارز رایج و پذیرفتنی شود. در این شرایط این امکان وجود دارد که به عنوان رقیبی جدی در بازار اقتصاد بین‌المللی مطرح شود که البته اکنون فقط با آگاهی‌بخشی از سوی بانک مرکزی می‌توان این روند را کنترل کرد.
* کارشناس ارزی