بلایا و نظام تاب‌آوری

محمد هدایتی- در چند دهه اخیر در مواجهه با فجایع زیست‌محیطی و بحران‌های انسانی، مفهوم تاب‌آوری معرفی شده است. این مفهوم اشاره دارد به توان کشورها، شهرها و اساسا سیستم‌ها، برای مواجهه و احیانا مقابله با خطرات و بلایای به ویژه طبیعی؛ اینکه چگونه، در چه زمان و با چه کیفیتی می‌شود وضعیت‌ها را به حالت عادی برگرداند. توان اجرایی نهادهای دولتی برای واکنش سریع و درست به این بحران‌ها چگونه است؟ آیا بین این نیروها هماهنگی وجود دارد، امکانات زیرساختی به چه صورت است و نهایتا حتی اینکه کمک‌های اجتماعی و مردمی چگونه با نیروهای دولتی هماهنگ می‌شود تا بیشترین خیر به آسیب‌دیدگان برسد.
در این سال‌ها کم از وضعیت نظام ساخت و سازمان نگفتیم؛ وضعیتی که صرفا ناشی از اهمال نهادهای دولتی نیست، خود ما مقصریم. مایی که داستان را جدی نمی‌گیریم.
در ائتلافی نامقدس با ماموران قانون، خانه‌هایمان را به بلای جان‌مان بدل کرده‌ایم. اما این یک بخش داستان است. پس از حادثه چه باید کرد. اینجاست که تاب‌آوری مطرح می‌شود. می‌دانیم که پس از حوادث شوق بسیاری برای کمک وجود ندارد اما از جانب نهادها و هم جامعه و مردم. اما برای این وضعیت‌ها آماده نیستیم. ما معمولا در مواجهه با بحران‌هایی چون زمین‌لرزه، به هم می‌ریزیم، توان مواجهه و مقابله درست با وضعیت را نداریم. بسیاری از نهادهای ما که کارشان اساسا مدیریت این بحران‌هاست، ضعیف‌اند، به لحاظ سخت‌افزاری تجهیز نشده‌اند و آموزش‌های لازم را ندیده‌اند.
از آن طرف مکانیسم‌هایی برای حمایت و کمک جامعه وجود ندارد. در پاره‌ای موارد این کمک‌ها و حضور غیرلازم مردم خود مانع کمک‌رسانی درست می‌شود. برای مواجهه‌ای درست با فجایع باید نظام تاب‌آوری‌مان را اصلاح کنیم؛ امری که می‌تواند به ما تا حد زیادی از آسیب‌های به ویژه جانی کمک کند.
hedayati.mohammad@yahoo.com