مقاوم سازی؛ تنها راه مقابله با زلزله

 سیده مینا دیوبند
Mina.divband@yahoo.com
اکنون با توجه به رشد فناوری های نوین، متاسفانه دانش بشری  نتوانسته است زلزله را بطورقطعی و کامل پیش بینی نماید و زلزله همچنان از وقایع بسیار تلخ غیر قابل پیش بینی قلمداد می شود که هزاران انسان بیگناه را به کام مرگ می کشاند.در این ارتباط برای  مقابله با آن در کشور زلزله خیزی مثل ایران ، باید تدابیر
 جدی تری از سوی سازمان ها و اداراتی که نقش اصلی و کلیدی در مباحثی از جمله پیشگیری، مقابله و مدیریت و... را بعهده دارند،اندیشیده شود. دراین زمینه مسلما از تجربیات کشورهای گوناگون در برخورد با این پدیده طبیعی می تواند، بسیار راهگشا بوده و آسیب ها


 و تلفات  ناشی از آن را تا حد قابل ملاحظه ای کاهش داد.
زمین‌لرزه یا زلزله، لرزش و جنبش زمین است که به علت آزاد شدن انرژی ناشی از گسیختگی سریع در گسل های پوسته زمین در مدتی کوتاه روی می‌دهد. مقدار بزرگی یک زلزله متناسب با انرژی آزاد شده زلزله است. زلزله‌های کوچکتر از بزرگی 3ریشتر، اغلب غیر محسوس و بزرگتر از ۶ خسارت‌های جدی را به بار می‌آورند. معمولا پیش از وقوع زمین‌لرزه اصلی زلزله‌های نسبتا خفیف‌تری در منطقه روی می‌دهد که به پیش‌لرزه معروفند. به لرزش‌های بعدی زمین‌لرزه نیز پس ‌لرزه گویند که با شدت کمتر و با فاصله زمانی گوناگون میان چند دقیقه تا چند ماه رخ می‌دهند. زمین لرزه‌ها توسط دستگاه زلزله سنج یا لرزه‌نگار ثبت می‌شوند.
طبق آمار و ارقام موجود، ایران در بین ده کشور زلزله خیز جهان قرار دارد و همین امر ضرورت توجه هر چه بیشتر مسوولین و آحاد جامعه را در پیشگیری و در گام بعدی آمادگی لازم در برابر خطرات احتمالی و شرایط بحرانی را
 می طلبد. هر چند تا کنون اقداماتی درباره مقابله با این بلای طبیعی در کشور صورت گرفته، اما هرگز کافی نبوده و باعث مصونیت کشور و کاهش آمار تلفات ناشی از زلزله نشده است. زلزله؛ پدیده ای
 است که تنها در طی چند ثانیه می تواند اثرات مخرب و جبران ناپذیری را در سازه و تاسیسات مهم و شریان های حیاتی کشور داشته باشد.
بررسی زمین لرزه های شدید به وقوع پیوسته در ایران در سال های گذشته،  همچون زلزله رودبار و منجیل در سال 1369 و تراژدی ویرانگر بم در سال 1382 و متاسفانه زلزله چند روز گذشته در غرب کشور می تواند فرصت مطالعاتی و تجارب گران قیمتی در اختیار متخصصین این امر قرار دهد.
تحقیق و بررسی در کشورهای زلزله خیز جهان همچون مکزیک، ژاپن، چین و آمریکا و... تدابیرشان در مقاوم سازی ساختمان ها و زیرساخت های شهری در کاهش تلفات و خسارات، امری ضروری بنظر می رسد. مجهز شدن به سیستم هشدار دهنده معروف به SASMEX ، ایمن سازی اسکلت
 سازه ها از فناوری های جدید بلبورینگ دار و مدلسازی های کامپیوتری در عملکرد سازه در شرایط وقوع زلزله تنها بخشی از پروژه های مطالعاتی در این تکانه مخرب زمین  محسوب می شود.
از آن جایی که صدمات وارده بر سازه های مختلف شهر، عامل اصلی تلفات انسانی و افزایش خسارات اقتصادی و اجتماعی است، مقاوم سازی سازه های شهری تنها راه مقابله با این امر است. برای محقق ساختن کاهش خسارات سازه ای پرداختن به چند موضوع از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بکارگیری سازه های سبک و مهندسی شده ومهم تراز همه نظارت کافی مهندسان ناظر در طول ساخت وساز در جهت رعایت اصول، ضوابط و مقررات ، یاری کننده این موضوع مهم است. یک مثال کوچک در طی پروسه ساخت وساز فونداسیون ساختمان هاست که از اصلی ترین مراحل در ساخت و ساز محسوب می شود. آیا نظارتی در میزان دقیق و علمی از نسبت آب و سیمان توسط کارگران غیر ماهر ساختمانی و آموزش ندیده صورت می پذیرد؟ پرداختن به موضوعات مهم دیگر از جمله اصول کیفیت سازه های بتنی و تجمع سازه ها در فضاهای غیر استاندارد، عدم رعایت استانداردهای لازم در مصالح بکار رفته در این مجال نمی گنجد. همچنین علاوه بر ایمنی سازی سازه، ایمنی سازی دکوراسیون خارجی بنا، که امروزه با بکار گیری حجم وسیعی از بنا های شیشه ای غیر کارشناسانه روبرو هستیم را نیز نباید از یاد برد. کشورهای پیشرفته جهان با مقاوم سازی ساختمان ها و رعایت نکات ایمنی در ساخت سازه ها و استفاده از متخصصین ایمنی سازه به این مهم دست یافته اند و خسارات خود را به حداقل رسانده اند.
لزوم ایجاد یک آگاهی عمومی در سطح ارتقای دانش فنی و علمی عموم مردم، مطالبه به حق آن ها را در ساخت سازه های مقاوم از دولت و دست اندر کاران این امر را افزایش داده و دولت از طریق در نظر گرفتن تسهیلاتی از قبیل وام های مقاوم سازی و کاهش عوارض شهرداری در تشویق و ایجاد انگیزه عمومی نقش مهمی را ایفا می کند.
  سردبیر*