زلزله کرمانشاه فرصتي براي بيدارشدن


مهندس سعيد كروبي
عضوهيات مديره نظام مهندسي استان تهران
درايران هرلحظه احتمال زلزله‌هاي مخرب وجود دارد اما نکته مهم اين است که زلزله به خودي خود مسئله ايجاد نمي‌کند بلکه شهر ومحيطي که ساخته‌ايم سبب بروز مشکلات مي‌شود نظام ساخت وساز درکشور7 موضوع فراموش شده داردکه به نظر بايد دراين زمان مورد توجه ويژه مديران شهري قرارگيرد .1- ساختمانهايي که درآنجا زندگي مي‌کنيم:اولين مورد اين است که اغلب مردم کشورما بيش از 50 درصد کل سرمايه خودرا صرف خريد خانه اي مي‌کنند که هيچ اطلاعي از نحوه ساخت يا نگهداري آن ندارند – ضرورت وجود شناسنامه فني وملکي – ترويج مقررات ملي وآگاهي مردم وظيفه است که مهندسان ومردم بايد به آن توجه ويژه نموده و سازمان‌هاي نظام مهندسي لحظه اي دراين رسالت خود کوتاهي نکنند. ودومين مورد اينکه سازمانهاي نظارتي موظفند جهت حمايت ازمصرف کنندگان کليه ساختمانهايي که مورد اجاره قرارداده مي‌شوند قبل ازاسکان مستاجر مورد بازبيني قرارگيرند وخلاء‌هاي قانوني آن هرچه سريعتر برطرف شود . 2- انبوه سازي گسترده درداخل وکنار شهرهاي بزرگ :انبوه سازي گسترده طي سالهاي گذشته درنقاط مختلف کشور بدون مطالعه بسياري ازمسايل تخصصي درقبل ازاجرا وهنگام اجرا وهمچنين عقد قراردادهاي سه جانبه مسکن مهرقرداردهاي شبه EPC به اغلب شرکت‌هاي فاقد توانايي دراين عرصه بدون نظارت کافي منجربه حوادث تلخي نظيرمسکن مهرسرپل ذهاب مي‌شود.اصراربرتوليد وساخت ساختمان‌هايي بدون مطالعه براي اقشارآسيب پذيربه جزازبين رفتن سرمايه‌هاي مردم نتيجه اي نخواهد داشت .3- ضرورت تغييرمبحث دوم مقررات ملي وقانون نظام مهندسي ساختمان :طي چند سال گذشته به صورت مداوم درخصوص تغيير قانون ويا نظامات اداري آن توسط مديران وزارت راه وشهرسازي با حذف بسياري ازوظايف سازمان‌هاي نظام مهندسي مطرح شده که به نظر مي‌رسد دغدغه مديران با شرايط واقعي ساخت وساز منطبق نيست ودر واقع تاييدي است بر نحوه ساخت وسازشهري طي ده گذشته وپيامدهاي اين چنيني اگربه بازنگري مباحث پيشرومنجر شودقطعا فرصتي است تا آينده‌ايمن تري براي شهرهارقم زد .4- انجام بيشترين بلند مرتبه سازي‌ها درنزديکي ويا روي گسل:عدم توجه تهيه کنندگان طرح جامع وتفضيلي شهري مانند تهران براساس آنچه وزارت راه وشهرسازي درسال 1395 اعلام کرده است، درتهران 979 ساختمان بلندمرتبه وجود دارد که حدود 480 ساختمان بلندمرتبه دردهه اخيراحداث شده است.
 25 درصد اين ساختمان‌ها نيز در مناطقي با بافت فرسوده احداث شده‌اند.همچنين حدود يک سوم ازساختمان‌هاي بلندمرتبه درنزديکي يا روي پهنه‌هاي گسل شمال تهران واقع شده‌اند که دراين شرايط حتي اگرگسل‌هاي شمال يا منتهي‌اليه جنوب تهران زلزله مهمي‌ازخود نشان دهند، احتمالا خسارت و خرابي درمناطق مرکزي،جنوبي، جنوب شرق وجنوب غرب تهران بسيارزياد است ودليل آن هم وجود بافت فرسوده، جمعيت زياد، دسترسي محدود و وجود معابرباعرض 10 متريا کمتراست.5- رشد ساختمان سازي روي شيب‌ها :درسال‌هاي اخيربا پديده عجيبي به صورت تراسه سازي دراغلب شهرها ي کشورمشاهده مي‌شود که دراين شيب‌ها حتي درشرايط بدون زمين‌لرزه هم احتمال بسيار بالايي براي زمين لغزش وجود دارد ودرصورتي که زلزله رخ دهد،اين دامنه‌هاي تحت خطر، مشکلات مضاعفي را ايجاد خواهند کرد.6- لزوم توجه به رشد جمعيت واقتصاد شهر:تمرکزبالاي جمعيت بخصوص دربافت فرسوده منجربه يک نابساماني از نظرآمايش جمعيتي درشهرهاي بزرگ گرديده که مي‌توان ازعلل آن طي سالهاي اخيرهزينه‌هاي بالاي اجاره وخريد خانه وهمچنين افزايش فاصله طبقاتي مردم درشهرهاي بزرگ دانست که منجربه جابجايي وسيع مردم نموده است. دراين شرايط عملا هرميزان امکانات فراهم شود بازهم با توجه به تقاضاي روزافزون وترکيب جمعيتي ناهمگن دچارکمبود امکانات هستيم وبايد به اين مسئله توجه ويژه‌اي صورت بگيرد.7- سازمان دهي سازمان‌هايي مانند آتش نشاني،ستاد بحران ،اورژانس و..علي رغم وجود کارکنان متخصص دراين سازمان‌ها اما به دليل عدم استفاده از يک مدل موفق وبين المللي دراين اموردرهنگام وجود حادثه درکشوراغلب با شکست مواجه مي‌گردد وبه عنوان نمونه بايد اذعان داشت اداره اين نهادها حرفه اي بوده ونبايد با تغييرنظام سياسي کشوربه سرعت دستخوش تغييرشود وبعضا" اين بخش ازمديريت شهري خيلي جدي گرفته نمي‌شود واين کارخطرناکي دراداره شهرهاست .