تاب‌آوری شهری و جبر جغرافیایی زلزله

سید محسن طباطبایی مزدآبادی
کارشناس مسائل شهری

 زلزله اگرچه یک مخاطره طبیعی است اما ابعاد و آثار پیشینی و پسینی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دارد. اگرچه منشأ زلزله در اعماق زمین بوده و به خاطر گریز از پیش‌بینی پذیری دقیق، یکی از مسائل حل نشده علوم زمین است اما مدیریت آن بر روی زمین انجام می‌گیرد و کاهش آثار


و تبعات آن جنبه کاملاً انسانی و مدیریتی دارد. مدیران باید بدانند که هزینه پیشگیری از حادثه بسیار کمتر از زیان‌های وارد شده بر اثر آن است. حوادثی مانند زلزله طبیعی هستند اما تبدیل حادثه به فاجعه ناشی از رفتار انسانی و مدیریتی است. زلزله یک واقعیت جغرافیایی و به عبارتی یک جبر جغرافیایی است که مناطقی از جهان مانند کمربند حاشیه اقیانوس آرام که 80درصد زلزله‌های جهان درآنجا حادث می‌شود را در یک مخاطره دائمی قرار می‌دهد. اما حدود 15درصد زلزله‌های دنیا در کمربند لرزه خیز آلپ – هیمالیا رخ می‌دهد که کشور ما نیز بر روی این کمربند واقع شده و بنابراین مستعد وقوع زلزله‌های مهیب است.  به طور متوسط هر سال یک زلزله 6 ریشتری و هر 10 سال یک زلزله به بزرگی 7 ریشتر در کشور رخ می‌دهد و بر پایه آمارهای رسمی در 25 سال گذشته 6 درصد تلفات جانی کشور ناشی از زلزله بوده است. با این اوصاف زلزله پدیده گریزناپذیر
و همیشه حاضر در پهنه جغرافیایی کشور است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت
 و یا نسبت به آن بی تفاوت بود بلکه باید برای مدیریت پیش از بحران، حین بحران و پس از بحران برنامه‌ریزی و اقدام کرد. چگونگی وقوع بلایای طبیعی در اختیار ما نیست اما پاسخ به بلایای طبیعی در حیطه قدرت و توان ماست و راهبردهای مدیریتی است که میزان خسارات اجتماعی و اقتصادی یک بلیه طبیعی مانند زلزله را تعیین می‌کند. باید به قوانین طبیعت احترام گذاشت و قواعد آن را  رعایت کرد.
ادامه در صفحه 2