مشهد؛ شهری غنی از ظرفیت های هنری

نیم قرن از اولین حضورش بر صحنه تئاتر می‌گذرد. سرآغازی که منجر به نقش آفرینی او در انبوهی نمایش، سریال و فیلم سینمایی شد. هوشنگ توکلی 69ساله، بازیگر پیش کسوت، نویسنده توانمند و کارگردان خلاق در این سال‌ها یک کارنامه پُرو پیمان تدارک دیده و حالا به اتکای آن، راهی خطه‌های مختلف کشور می‌شود تا جوانان با استعداد را در عرصه بازیگری، نویسندگی و... شناسایی کند. او یکی از حامیان جدی ورود استعدادهای جوان به این عرصه‌های هنری است که جایی گفته: «دوران فکر کردن به پول و گیشه برای من گذشته و حالا زمانی است که جوانان باید حق خود را از تئاتر بگیرند.» حضور این هنرمند توانمند در مشهد، بهانه‌ای شد تا کوتاه با او به گفت وگو بنشینیم: اشتیاقی برای پرورش استعدادهای جوان علاقه به هنر، ریشه در کودکی او داشته است. ایامی که در آن دلبسته موسیقی بوده و به واسطه استعدادی که داشته، سازهای مختلفی را می‌نواخته است. به انضمام آن، مشتاق کتاب خواندن هم بوده و اغلب هم سراغ آثاری می‌رفته که مناسب احوال بزرگ‌ترها بودند. بعدها و در دوران دبیرستان، یکی از معلمانش مسیر زندگی او را دستخوش تغییر می‌کند، آن هم با یافتن استعدادنویسندگی در هوشنگ جوان. شاید با الهام از نگاه آن روز معلمش است که این روزها کمر همت به شناسایی استعدادهای جوان بسته و از سال گذشته یک دوره برنامه ایرانگردی را با همین محوریت آغاز کرده است. خودش در این خصوص می‌گوید: به منظور شناسایی ظرفیت های موجود برای برنامه های فرهنگی – هنری‌ام تقریباً به تمام استان‌ها سفر می‌کنم. طی این سال‌ها به دلیل رشد فضای فرهنگی پایتخت و تمرکز ظرفیت‌ها در مرکز، کمتر فرصت و بستر آن فراهم شد تا جوانان توانمند و مشتاق نسل جدید از دیگر نقاط کشور به عرصه‌های خطیر هنری معرفی شوند و فعالیت‌های خود را عرضه کنند. وی ادامه می‌دهد:در برخورد با نسل جدید می‌بینیم که این نیروها دارای آگاهی لازم هستند ولی میدان و فضای لازم برای فعالیت فرهنگی و هنری آن‌ها در سطوح بالاتر فراهم نیست. با همین هدف به مشهد آمدم. این سفر بیشتر برای این بود که بتوانم از نزدیک امکانات و ظرفیت‌های کاری این شهر را شناسایی کنم. در واقع به دنبال شناسایی ظرفیت منطقه بودم تا دریابم که چگونه می‌توان با برگزاری کلاس های آموزشی حرفه ای یا تولید آثار هنری، فعالیتی را به همراه جمعی از هنرمندان خراسانی در این منطقه آغاز کرد. مشهد و هنرمندانی که نیازمند حمایت اند او بر این باور است که در مشهد، استعدادهای زیادی در عرصه‌های مختلف هنری وجود دارد و این ظرفیتی است که نباید آسان از آن چشم پوشید. وی ادامه می دهد: در ملاقات‌ها و گپ و گفت‌هایی که با گروه‌ها و چهره‌های مختلف داشتم، به این نتیجه رسیدم این افراد از نظر توانمندی، اشتیاق، شناخت، آگاهی‌های عمومی و... بسیار جلوتر از نسل‌های ما هستند و توانمندی‌های بالقوه فراوانی دارند. ظرفیت‌هایی که در این جوانان دیدم، مرا با این دغدغه مواجه کرد که مدیریت فرهنگی کلان باید تدبیری پیشه کند و برای بهره‌مندی از این ظرفیت، اقداماتی را در این خصوص به ثمر برساند. البته این جنس جوانان بااستعداد و توانمند، در اقصی نقاط کشور وجود دارند و کاش متولیان فرهنگی برای کمک به آن‌ها آستین بالا بزنند. وی تاکید می‌کند: اگر در مشهد، در چارچوب تفاهم با مسئولان فرهنگی، به امکاناتی حداقلی دست یابیم، می‌توانیم اقدامات خوبی را در این شهر کلید بزنیم و جایگاهی را که شایسته مشهد است به این شهر بازگردانیم. مشهد؛ شهری ثروتمند به لحاظ استعدادهای انسانی توکلی از یک مشکل هم سخن به میان می‌آورد و توضیح می‌دهد: بعضی ارتباطات و تعاملات فرهنگی در مشهد با دیگر نقاط کشور به ضعف دچار است و اطلاعات کافی در این خصوص وجود ندارد. مثلا پیش کسوتان اغلب با رویدادهایی که طی ۱۵ سال اخیر در ایران و دیگر استان‌ها رخ داده، تا حدودی بیگانه هستند. وی باور دارد: نمی‌توانیم با معیارهای گذشته، شرایط تولید آثار جدید و خلاقانه را برای جوانان فراهم کنیم. باید براساس واقعیت های امروزی این کار را انجام دهیم. حقیقت آن است که در این شهر نیروی انسانی خوبی فراهم است و حتی امکانات سخت‌افزاری مقبولی در اختیار است اما نیاز اصلی تفکری خلاقانه است که به راهکارهای جدید بینجامد و نتیجه آن تولید آثاری متمایز باشد. در مجموع مشهد را از نظر ظرفیت‌هایش، شهری ثروتمند می‌دانم. صدا و سیما هم‌گام با جامعه رشد نکرد حرف را با این هنرمند، به فضای کاری جامعه هنری و گلایه پیش کسوتان از محدودیت‌ها می‌کشانیم. او جایی در این خصوص گفته بود: من جزو هنرمندانی نیستم که منتظر دیگران بمانم تا به من پیشنهاد بدهند، بلکه با پیشنهادهای خودم کار می‌کنم و دلیل کم‌کاری‌ام نیز همین است. پروژه‌های زیادی را در این سال‌ها برای تلویزیون نوشتم ولی شرایط تلویزیون و همین طور سینما مناسب نیست و این آثار هم خود به خود خاک می‌خورند. و حالا در تکمله آن اظهارات، شرایط تلویزیون را چنین تشریح می‌کند:مشکل این مجموعه که به افت محصولات و مخاطب آن منجر شده، مدیریت در بخش‌های طرح و برنامه است؛ یعنی در فضاهایی که مورد نیاز جامعه است، تدبیر و اقدام لازم انجام نمی‌گیرد. به بیان بهتر، صدا و سیما هم‌گام با جامعه رشد نکرده است و به تناسب نیازهای آن برنامه‌سازی نمی‌کند. وی ادامه می‌دهد: به باور من، حوزه طرح و برنامه و اتاق فکر این مجموعه، هم‌سو   با رشد جامعه نیست و شکافی شکل گرفته که مخاطبان آن را به خوبی احساس می‌کنند. البته باید بپذیریم که آن ها مشکلات خودشان را در تصمیم گیری های کلان دارند؛ با وجود این ، اطلاعاتشان در این باره کم است، پس ظرفیت هایی که در این رسانه وجود دارد، به خوبی به کار گرفته نمی‌شود. این هنرمند پیش کسوت خاطر نشان می‌کند: طی ۱۰ سال گذشته، تولیدات صدا و سیما قدم به قدم پس‌رفت داشته و با افت کیفیت همراه بوده است. البته می‌دانم که مسئولان رده بالا به ارتقای تولیدات این بخش فکر می کنند، اما فکر کردن کافی نیست و در برون‌داد و اجرا باید شاهد به ثمر نشستن این تفکرات و ایده‌ها باشیم. وی تاکید می‌کند: در مجموع اگر صدا و سیما نتواند خود را به سرعت با شرایط موجود جامعه تطبیق دهد، مخاطبان بیشتری را از دست می‌دهد و طبعا جامعه نیز برای خود جایگزینی پیدا می‌کند. در عصری که رسانه‌های نوین و شبکه‌های اجتماعی، رقبایی سرسخت به شمار می‌آیند، نمی‌توان مخاطب را به سادگی از دست داد و باید به فکر ارتقای نحوه اطلاع‌رسانی و کیفیت آثار بود. «من مادر هستم» را به روی صحنه می‌برم توکلی قرار است، بار دیگر با نویسندگی و کارگردانی اثری به صحنه تئاتر بازگردد. خودش در این باره توضیح می‌دهد: نمایشنامه ای را نوشته ام و مشغول کار روی آن هستم. تصمیم دارم این نمایش را به عنوان مهمان، در جشنواره فجر امسال روی صحنه ببرم. پیش بینی می‌کنم در آینده در تئاتر شهر روی صحنه برود. البته به موازات کار تئاترم، روی فعالیت هایم در شهرستان ها و استان های دیگرنیز متمرکز شده‌ام. هم اکنون به مطالعه روی مشهد مشغولم و قصد دارم همزمان با دایر کردن کلاس های آموزشی‌ام در مشهد، نمایشم را نیز آماده کنم و روی صحنه ببرم. وی توضیح می‌دهد: چند عنوان برای این نمایش در نظر دارم که مهم ترین آن‌ها، «من مادر هستم» است. این تئاتر روایتی است از نقش مادر در زندگی، دنیا و عالم هستی. این که چطور همه چیز با یک نگاه شاعرانه به وجود مادر ختم می‌شود.علاوه بر نویسندگی و کارگردانی این نمایش، ممکن است عهده‌دار نقشی نیز در این اثر باشم. او ابراز امیدواری می‌کند که در آینده نزدیک خبرهای خوبی برای جامعه هنری مشهد داشته باشد.