زباله‌های الکترونیک خطرناک‌های دوست داشتنی

 دکتر حوریه یحیایی
Hooriye_yahyaei@yahoo.com
 در عصر مدرن با یک نگاه اجمالی به اطرافمان انبوهی از وسایل الکترونیکی دیده می شود که خواسته و ناخواسته وارد زندگی بشر شده است. با روی کار آمدن نسل جدید فناوری ها و رشد سریع تکنولوژی و همچنین عمر کوتاه تجهیزات کامپیوتری و تنوع طلبی جامعه در استفاده از این تجهیزات، بسیاری از ابزارهای الکترونیکی کاربرد خود را از دست داده و نیاز به جایگزینی دارند.
به قطعات سخت افزاری کامپیوترهای قدیمی، تلفن های همراه و یا حتی برخی از وسایل خانگی شامل مایکروویو و ماشین لباسشویی و ... که دیگر قابل مصرف نبوده، زباله های الکترونیک (E- Waste) گفته می شود. قطعات دستگاه های الکترونیک از رده خارج شده، حاوی بسیاری از مواد و فلزات سنگین خطرناکی هستند که معدوم نمودن و یا بازیافت آنها یکی از معضلات پیش روی جوامع صنعتی و نیمه صنعتی است. آمارها نشان می دهد، در حال حاضر کشورهای توسعه یافته ای مانند آمریکا، اتحادیه اروپا، ژاپن و کره از بزرگترین تولید کننده های زباله های الکترونیک بوده و کشورهای چین، هند، پاکستان از جمله واردکنندگان عمده این زباله ها هستند. این بدان معناست که کشورهای پیشرفته زباله های الکترونیکی خود را در جای دیگری از دنیا خالی می کنند. این امر حاکی از خطرات قابل توجه و جدی این زباله ها برای انسان و محیط زیست است. باطری یک گوشی تلفن همراه از رده خارج به علت وجود کادمیوم، 600 متر مکعب آب را آلوده


می کند و یا میزان سرب موجود در باطری های کامپیوترها و سیم ها و کابل های ابزارهای الکترونیکی تنها ذکر بخش کوچکی از آمار بزرگ مخرب محیط زیست بودن این زباله هاست. بسیاری از قطعات دستگاه های
 کامپیوتر(الکترومگنتیک) اگر به صورت اصولی و کارشناسانه بازیافت نگردند با تشعشعاتی که دارند، توانایی تاثیر بر روی ژنتیک انسان ها را داشته و علاوه بر آسیب بر اعضای بدن در متولد شدن نسل های آتی بشر نیز اختلال ایجاد کنند. بنابراین موضوع بازیافت زباله های الکترونیکی (E- Waste Recycling) و توجه به آن بصورت علمی و اصولی بسیار پراهمیت و قابل بررسی است. به طور کلی دو راه پیش روست. یک راه روش سنتی و پر مخاطره ای است که شامل سوزاندن و دفع کردن این زباله هاست که باعث انتشار ذرات آلوده کننده سرب و جیوه در هواست که به شدت به محیط زیست و سلامت انسان آسیب وارد می کند. راه دوم روش های مدرن و زیست سازگار است که شامل جداسازی زباله ها و آلودگی زدایی و در نهایت بازیافت آن هاست. با سرمایه گذاری براین روش نه تنها قدم های موثری در حفظ محیط زیست برداشته می شود، بلکه باعث اشتغالزایی وکسب درآمد نیز
می گردد. در ساخت قطعات کامپیوترها از طلا و نقره استفاده می شود و اگر بازیافت این پسماندها به طور اصولی انجام پذیرد، می توان از یک تن زباله تلفن همراه مقادیر زیادی طلا، مس، نقره و پلاتین به دست آورد، که این مقادیر با خروجی بسیاری از معادن تولید کننده این فلزات قابل رقابت می باشد. اهتمام هر چه بیشتر برای فراهم نمودن شرایط بازیافت زباله های الکترونیکی همچون معامله ی دوسر سودی است که یک سمت آن سلامتی بشریت و در سمت دیگر آن صرفه های اقتصادی قابل توجهی وجود دارد.