تجارت- محمد خادمي: طبق قانون اساسي کشورمان تحصيل درمراکز آموزشي دولتي به شکل رايگان است، اما در چند سال اخير کمتر مدرسه اي وجود دارد که هزينه اي درهنگام ثبت نام دانش آموزان ازاولياء دريافت نکند،هزينه‌هايي در قالب کمک به مدرسه که از 50 هزار تومان تا يک ميليون تومان ازخانواده‌ها درمناطق مختلف کشوردريافت مي‌شود، اما پرداخت هزينه ثبت نام اولين قدم براي پرداخت هزينه‌هاي ديگر است که بر دوش خانواده‌ها قرارمي‌گيرد، هزينه‌هايي که به شکل‌هاي مختلف ازسوي مدارس دريافت مي‌شود و در طول سال تحصيلي يک خانواده براي تحصيل فرزند دانش آموزش بايد حدوديک تا 3ميليون تومان هزينه کند، در اين گزارش به مناسبت 13 آبان روزدانش آموزنگاهي انداخته‌ايم به هزينه تراشي مراکز آموزشي براي اولياء دانش آموزان در طول سال تحصيلي که در ادامه مي‌خوانيد:

بر اساس آخرين آمار از وضعيت ثبت‌نام دانش‌آموزان نزديک به 13 ميليون نفر در مدارس کشور ثبت‌نام کرده‌اند؛ تعداد دانش‌آموزان دوره ابتدايي 7 ميليون و 629 هزار و 106 نفر، تعداد دانش‌آموزان دوره متوسطه اول دو ميليون و 991 هزار و 327 نفر، تعداد دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم يک ميليون و 944 هزار و 250 نفر، تعداد دانش‌آموزان مدارس استثنايي 59 هزار و 529 نفر و تعداد دانش‌آموزان پايه دهم 724 هزار و 994 نفر که 11.7 درصد دانش‌آموزان در رشته رياضي، 29.6 درصد در رشته تجربي، 26.8 درصد در رشته انساني، 15.4 درصد در فني‌وحرفه‌اي، 15.9 درصد در کاردانش و 0.6 درصد در رشته معارف مشغول به تحصيل هستند.از اين رو، تعداد 17 هزار و 318 مدرسه در مقطع ابتدايي و همچنين 41 هزار و 613 مجتمع آموزشي ابتدايي در کشور وجود دارد که رقم اين مقطع تحصيلي را 58 هزار و 931 مدرسه مي‌رساند.بر اين اساس، مجموع کلي مدارس دوره اول متوسطه اول (راهنمايي) 23 هزار و 387 مدرسه را نشان مي‌دهد، از اين تعداد، 9717 مدرسه و 13 هزار و 670 مجتمع دوره متوسطه اول (راهنمايي) در کشور وجود دارد.دبيرستان و يا دوره متوسطه دوم که در سالهاي انتهايي تحصيل دانش‌آموزان قرار دارد از اهميت ويژه اي برخوردار است.مجموعا در کشور 14 هزار و 813 مدرسه دوره متوسطه دوم (دبيرستان) در کشور وجود دارد، از اين تعداد 9506 دبيرستان و 5307 مجتمع آموزشي دبيرستاني در کشور وجود دارد.مطابق با اعلام مرکز آمار و فناوري اطلاعات و ارتباطات وزارت آموزش و پرورش مجموعا 6983 هنرستان در کشور فعاليت دارد، بر اين اساس، تعداد 5996 هنرستان و 987 مجتمع هنرستاني به تفکيک در کشور فعاليت مي‌کند.بررسي آمارها حکايت از حضور 148 مدرسه ايراني در 83 کشور در سطح جهان دارد که از اين تعداد 10 مدرسه، مدرسه از راه دور و 138 مدرسه ديگر مدارس دولتي و غيردولتي هستند. در حال حاضر نزديک به 17 هزار دانش آموز دختر و پسر در اين مدارس به تحصيل مشغول هستند که در اين ميان برخي از مدارس در رقابت با مدارس خارجي موفق تر عمل مي‌کنند که از آن جمله مي‌توان به مدرسه توحيد در امارات و مدرسه ايراني در ابوظبي اشاره کرد.در مدارس استعدادهاي درخشان پسرانه کشور، 19 هزار و 106 دانش آموز در مدارس راهنمايي و 34 هزار و 926 دانش آموز در مدارس متوسطه تحصيل مي‌کنند و اين در حالي است که 17 هزار و 188 دانش آموز دختر در مدارس راهنمايي و 33 هزار و 928 دانش آموز دختر در مدارس متوسطه سمپاد مشغول به‌اموزش هستند.تعداد دانش آموزان اتباع خارجي محصل در مدارس ايراني که داراي مجوز حضور در کشورمان هستند نيز بخش ديگري از آمارهاي موجود را به خود اختصاص داده‌اند و در حال حاضر 329 هزار و 139 دانش آموز اتباع در کشورمان مشغول به تحصيل هستند.

براي اينکه از هزينه تراشي مدارس دولتي مطلع شويم گفتگويي با تعدادي از اولياي دانش آموزان انجام داده‌ايم که در ادامه مي‌خوانيد. «زهرا» مادر يکي از دانش آموزان در شهرک ضياآباد اسلام شهر در اين باره به خبرنگار «تجارت» مي‌گويد:« فرزندم در مقطع پيش دبستاني مشغول به تحصيل است، مدرسه از ما خواسته که هر روز براي فرزندمان شير تهيه کنيم و به مدرسه بياوريم، در صورتي که مدرسه دولتي است و در زمان ثبت نام به شکل اجباري 700 هزار تومان پول دريافت کرده، اما کوچک‌ترين خدمات در مدرسه را از والدين در خواست مي‌کنند.»

او ادامه مي‌دهد:« دانش آموزان اين مدرسه يک ساعت در هفته کلاس بازي با آبرنگ دارند، که براي اين نوع فعاليت هر خانواده بايد 50 هزار تومان هزينه کند، همچنين در ابتداي سال نزديک به 60 هزار تومان هزينه لباس فرم فرزندمان را به مدرسه پرداخت کرده‌ايم.»يکي ديگر از مادران دانش آموزان که خود را «رضايي» معرفي مي‌کند و ساکن منطقه 5 تهران است، به خبرنگار ما مي‌گويد:« مدرسه بنت الهدي و يحيي زاده به شکل دولتي اداره مي‌شوند، اما معلم بخواهد امتحان از دانش آموزان بگيرد برگه‌امتحاني را بايد اولياي دانش آموزان بخرند.»او ادامه مي‌دهد:« در اين دو مدرسه بيش از 400 دانش آموز ثبت نام کرده‌اند و هر يک از دانش آموزان در حدود 500 هزار تومان در قالب کمک به مدرسه پول داده‌اند که مبلغي حدود 200 ميليون تومان جمع آوري شده است، اما معلوم نيست اين مبلغ را مدرسه در چه حوزه اي در طول يکسال هزينه مي‌کند که براي يک برگ امتحاني بايد دانش آموز هزينه کند.»آن طور که اين اولياي دانش آموز مي‌گويد:« چند وقت پيش معلم فرزندم اعلام کرد که به روي برگ نقاشي با مواد خوراکي رنگ آميزي کنيد و مواد غذايي را با رنگ‌هاي مختلف به روي برگ‌ها بچسبانيد، در قسمتي از اين کار دستي بايد نزديک به 100 گرم هل استفاده مي‌شد، که مجبور شديم هل را که کيلويي 120 هزار تومان است تهيه کنيم، البته حبوبات مانند عدس، لوبيا، نخود نيز به کار برديم؛ که اين کار هم موجب اسراف در مواد غذايي مي‌شود و هم اينکه هزينه زيادي را به خانواده‌ها تحميل مي‌کند.»او ادامه مي‌دهد:« گاهي اوقات معلمان از دختران12 سال مي‌خواهند مواد غذايي مانند ترشي و مربا با مدل‌هاي گوناگون به عنوان فعاليت خارج از کلاس تهيه کنند، اين فعاليت براي درس حرفه و فن است، که در اين جا خانواده‌ها مجبورند چنين مواد غذايي را تهيه کنند.»از ديگر اوليايي که درد و دلش را با خبرنگار «تجارت» در ميان مي‌گذارد، «مجتبي» ساکن شهرک مريم در منطقه‌انديشه شهريار است، او مي‌گويد:« دو دختر دوقلو دارم و براي ثبت نام دو فرزندانم پيش از يک ميليون تومان پرداخت کرده‌ام، اما در اين يک ماه و نيمي‌که از سال تحصيلي مي‌گذرد مدرسه فرزندانم هزينه‌هايي را به دوش مان گذاشته است که برايمان سخت است، به طور نمونه ما به فرزندانمان صبحانه مي‌دهيم، اما مدرسه تمايل دارد که صبحانه بچه‌هايمان را در مدرسه تهيه کنيم و آن‌ها بدون حضور ما در مدرسه صبحانه شان را صرف کنند.»او مي‌افزايد:« اردو بردن دانش آموزان از سوي مدرسه نيز يکي ديگر از هزينه تراشي‌هاي مدارس براي خانواده‌هاست، اردو به سينما، باغ وحش، پارک، موزه و...که بايد هزينه اي حدود20 هزار تومان پرداخت کرد.»

«طيبه» از ديگر اوليايي است، که از شهرک کوزو شهر جديد پرند با خبرنگار ما ارتباط برقرار کرده است، او مي‌گويد:« از چند روز پيش مدرسه به ما اعلام کرده است که به مناسبت 13آبان روزدانش آموز پرچم کشورمان را براي جشن مدرسه براي فرزندمان تهيه کنيم، از همين سو هر يک از اولياء به شکل جداگانه به صورت متفاوت پرچم را تهيه کرده‌اند، در صورتي که در گذشته اين نوع خدمات برعهده مدرسه بوده است و روز دانش آموز مدرسه به هريک از دانش آموزان هديه يا يک شاخ گل اهدا مي‌کرد.»او ادامه مي‌دهد:« هر از گاهي مسئولان مدرسه تصميم مي‌گيرند که به مناسبت‌هاي ملي- مذهبي در مدرسه غذايي پخت شود و بين دانش آموزان و کادر مدرسه توزيع شود و هزينه اين نذري را از اولياء دريافت مي‌کنند، که بنده شاهد بوده‌ام که برخي از اولياء توان پرداخت 10تا20 هزار تومان براي اين برنامه را ندارند، مدرسه مي‌خواهد با اين کار دانش آموزان را از کودکي در فعاليت‌هاي اجتماعي فعال کنند، در صورتي که برنامه‌هاي زيادي وجود دارد و نيازي به توزيع غذا نيست.»آن طور که اين اولياء دانش آموز مي‌گويد:« آخر هفته معلم از يکي از دانش آموزان مي‌خواهد به تعداد دانش آموزان کلاس شيريني يا ميوه تهيه کند و اين کار به شکل سريالي از سوي اولياي ديگر دانش آموزان نيز انجام مي‌شود.»او ادامه مي‌دهد:« در روز معلم مدرسه از هر يک از اولياء دانش آموزان مي‌خواهد هزينه اي حدود 50تا 70 هزار تومان پرداخت کنند تا براي فعاليت يکسال معلم سکه طلا تهيه کنند، در صورتي که بسياري از خانواده‌ها توان چنين هزينه اي را ندارند و خودشان مي‌خواهند با يک شاخ گل از معلم فرزند شان تقدير کنند.»وي به تولد گرفتن در کلاس‌هاي درس نيز اشاره مي‌کند، مي‌افزايد:« گاهي اوقات کادر آموزشي مدرسه از اولياء مي‌خواهد تولد فرزندانشان را در محيط آموزشي و کلاس درس برگزار کنند، که خانواده‌ها مجبورند يک کيک بزرگ براي تمامي‌همکلاسي‌ها تهيه کنند.»يکي ديگر از اوليا دانش آموزان درمحله مهرآباد جنوبي مي‌گويد:« چند وقت پيش مدرسه فرزندم به ما اعلام کرده است براي درس علوم بايد گياهان مختلف کاشت کنند، هر يک از اولياء نزديک به 20 هزار تومان هزينه کرده‌اند، گلدان، نهال، بذر، خاک، کود و... را تهيه کرده‌اند و در آخر هم گلدان تهيه شده در مدرسه قرار مي‌گيرد.»او ادامه مي‌دهد:« گاهي اوقات مدرسه کاردستي‌هايي را از يک دانش آموز مقطع ابتدايي مي‌خواهد تهيه کند که به هيچ عنوان در شرايط ساخت اين دانش آموز نيست و در آخر اوليا بايد دست به کار شوند و اين کاردستي را تهيه کنند، به طور مثال چند وقت پيش مدرسه فرزندم اعلام کرد که بايد با چوب بستني خانه کوچک يا به عبارتي يک ماکت درست کنيم، ما نيز براي اينکه چوب بستني را تهيه کنيم آخر، سر از داروخانه در آورديم تا چوب بستني پزشکي تهيه کنيم که هر بسته را 10 هزار تومان خريداري کرديم و اولياء اين کار دستي را ساختند.»

وي ادامه مي‌دهد:« کتاب‌هاي کمک درسي نيز به تازگي وارد کتاب‌هاي درسي دانش آموزان شده است و معلمان خودشان به شکل جداگانه اقدام به خريد اين کتاب‌هاي کمک آموزشي مي‌کنند.»اين اولياء دانش آموز در پايان صحبت‌هايش مي‌افزايد:« کاردستي بايد به اين شکل باشد که از اشيايي که قابليت استفاده ندارند و در لوازم بازيافتي قرار دارند تهيه کرد، مانند بطري‌هاي نوشيدني‌ها نه اينکه اولياي دانش آموز هزينه زيادي براي هر کاردستي کنند.»

طبق تحقيقات خبرنگار«تجارت» دربرخي مدارس شهرتهران هردانش آموز بايد ماژيک مخصوص خودش را براي نوشتن درتابلو کلاس تهيه کند، چرا که مدرسه زير بار هزينه ماژيک نيزنمي‌رود و درلوازم التحريرهردانش آموزماژيک نيز وجود دارد.همچنين سال گذشته خبرگزاري فارس اعلام کرد مسئولين مدرسه اي درشهراردبيل جرايمي‌را ازدانش‌آموزان به عنوان حضورديرهنگام به مبلغ 100 تومان، درس نخواندن 500 تومان و ناخن نگرفتن 100 تومان،هد نزدن 100 تومان دريافت مي‌کنند تا ازاين محل بتوانند هزينه‌هاي مدرسه را به قول خودشان تامين کنند.