روزنامه تجارت
1396/08/09
سلطه رو به زوال «پترودلار»
پترودلار که در اوايل دهه ۱۹۷۰ برقرار شد، نفوذ آمريکا بر تجارت نفت را به مدت بيش از ۴۰ سال تضمين کرد اما اخيرا روشن شده که سلطهاش به تدريج رو به زوال است.به نقل از ايسنا، ريچارد نيکسون، رئيسجمهور آمريکا به دليل ريزش ارزش دلار، بدهي مربوط به جنگ ويتنام و هزينه داخلي بيش از حد از توافق برتون وودز که دلار را بر حسب قيمت طلا و ارزش ارزهاي ديگر را بر حسب دلار تعيين ميکرد، خارج شد.
اين اقدامات که شوک نيسکون نام گرفت، آمريکا را با بدهي بالا و نقدينگي اندک مواجه کرد و بسياري از متحدان کليدي اين کشور مانند انگليس، فرانسه و آلمان اين پرسش را مطرح کردند که آيا آمريکا در موقعيتش به عنوان رهبر اقتصاد جهاني مشروعيت دارد.
در حالي که اقتصاد آمريکا دچار اُفت شديدي شد، يک رويداد ژئوپليتيکي ديگري به وقوع پيوست که روند سقوط آزاد اقتصاد اين کشور را تشديد کرد.
در سال ۱۹۷۳ جنگ کشورهاي عربي با رژيم صهيونيستي قيمتهاي نفت را تحت فشار قرار داد و زماني کهامريکا به کمک مالي و تسهيلاتي از اين رژيم پرداخت، کشورهاي عربي واکنش نشان دادند. سازمان کشورهاي صادرکننده نفت (اوپک) در سال ۱۹۶۰ شکل گرفت و در قلب اين سازمان کويت، ايران، ليبي، قطر، عربستان سعودي، عراق و امارات متحده عربي - کشورهايي که با دخالت آمريکا در جنگ ۲۰ روزه به شدت مخالف بودند - قرار داشتند. به دنبال کمکهاي آمريکا به رژيم صهيونيستي، اوپک همه کساني که تصور ميرفت به رژيم صهيونيستي کمک کردهاند شامل آمريکا، انگليس، کانادا، ژاپن، هلند و بعدها آفريقاي جنوبي و پرتغال را هدف تحريم نفتي قرار داد. قيمت نفت تا سال ۱۹۷۴، چهار برابر شد. با موفقيت اين تحريم و نقش جديد اوپک به عنوان يک نهاد تاثيرگذار بر قيمت نفت، عربستان سعودي به رهبر اوپک تبديل شد. ريچارد نيکسون، رئيس جمهور آمريکا در سال ۱۹۷۴ به شدت در تلاش بود تا ارزش دلار آمريکا را احيا کند و به همراه کيسينجر وزير خارجه وقت اين کشور با خاندان سلطنتي عربستان وارد مذاکره شد. تحت اين توافق مقرر شد آمريکا براي عربستان سعودي تجهيزات و کمک براي حفاظت از ميادين نفتي فراهم کند و در قبال آن عربستان سعودي قرار شد قيمت فروش نفت را به دلار آمريکا تعيين کند و مازاد درآمد نفتي را در اوراق بهادار آمريکا سرمايهگذاري کند. همه کشورهاي توليدکننده نفت اوپک تا سال ۱۹۷۵ اقدام مشابه عربستان را دنبال کردند و به اين ترتيب حاکميت پترودلار آغاز شد.
پترودلار از آن زمان جايگاهامريکا را از نظر اقتصادي و سياسي در سطح جهاني بالا برد اما پس از سالها جنگهاي غيرمنتظره و خصومت ژئوپليتيکي، نفوذ آمريکا رو به ضعف گذاشته است. طي سالهاي اخير اقداماتي براي فاصله گرفتن از سيستم پترودلار به خصوص در داخل اوپک که بسياري از اعضاي آن رابطه دوستانهاي با آمريکا ندارند، انجام شده است. يک مدافع سرسخت ديگر تغيير، روسيه است که به چين و ژاپن پيشنهاد کرده است نفت را به ين يا يوان خريداري کنند.
با اينهمه يک شرکت مالي کويتي اين بحث را يک گام جلوتر برد و در سال ۲۰۱۴ پيشنهاد کرد که کشورهاي شوراي همکاري خليج فارس ميتوانند از تجارت نفت در برابر بيتکوين سود ببرند. اين پيشنهاد بر مبناي اين ايده بود که اعضاي شوراي همکاري خليج فارس با مبادلات سريعتر، ارزانتر و موثرتر ميتوانند در وقت و پول صرفهجويي کند.
اين ايده مدتي مورد بحث و بررسي قرار گرفت و حتي برخي اظهار کردند که مسئله ناشناسي ممکن است دوران جديدي از صلح جهاني را به همراه داشته باشد. ايده مذکور اين بود که با استفاده از "پترو بيتکوين"، کشورها در برابر دستکاري ارزي از سوي دولتها که تبعات جهاني واضحي دارد، مصون خواهند بود. يک پلتفرم نرم افزاري بيطرف ميتواند به عنوان يک واسطه عالي براي انجام تجارت در سطح جهاني عمل کند.
اگرچه اين مسئله خوب به نظر ميرسد اما هيچ يک از کشورهاي آمريکا يا چين، از تلاش براي بالا بردن قدرتشان کوتاه نميآيند.
چين در واقع در مبارزه عليه پترودلار پيشتاز بوده است. در سال ۲۰۱۲ ايران و اوايل امسال نيز ونزوئلا در واکنش به تحريمهاي آمريکا، معامله نفت به يوان را آغاز کردند. ونزوئلا که عضو اوپک است، قيمت گذاري نفت خود به يوان چين را آغاز کرده است. با اينهمه بزرگترين اقدام چين، تلاش براي واداشتن عربستان براي انجام اقدام مشابه بوده است. يکي از قابل توجهترين اقدامات چين براي مقابله با پترودلار، راهاندازي قيمت پايه نفت خام قيمتگذاري شده به يوان بوده که اخيرا رونمايي شده است.
اگرچه چين تلاش ميکند پترو يوان را اشاعه دهد، روسيه نيز اقداماتي انجام داده که ممکن است تبعات جدي براي دلار آمريکا داشته باشد.
کرملين علاوه بر شرکت راشن ماينر کوين، اعلام کرده که يک پول الکترونيکي جديد مورد قبول دولت که تحت پشتوانه طلا خواهد بود، ايجاد ميکند. هدف اين سيستم، فراهم کردن امکان مبادله آزاد ميان پول الکترونيکي و روبل و کاهش اتکا به ارز خارجي و همزمان تحرک بخشيدن به اقتصاد آنلاين داخلي است.
اگرچه جزئيات اندکي درباره اين پول الکترونيکي رمزنگاري شده در دست است، به نظر ميرسد اين فناوري بر مبناي يک پلتفرم نرم افزاري خواهد بود زيرا پوتين با مشاوران شرکتهاي Ethereum و WAVES براي ساخت اين پلتفرم ديدار کرده است.
بر اساس گزارش اويل پرايس، در حالي که اين اقدامات مهم از سوي چين و روسيه در جريان هستند، ترديدي وجود ندارد که دلار در آينده نزديک با فشار نزولي روبرو خواهد شد و همچنان که اقتصادهاي بزرگ جهان براي قدرت ژئوپليتيکي رقابت ميکند، دنبال کردن نقش رو به رشد بيتکوين و ارزهاي ديجيتالي در اين داستان جالب خواهد بود.
سایر اخبار این روزنامه
آينده جمهوري ترکيه
نشست مشترک سران سه قوه در بهارستان
قانون «کاتسا» رسما تحریم نیروهای مسلح ایران است
کارگران مرغ عزا و عروسي کارفرمايان و دولتمردان
کارگران مرغ عزا و عروسي کارفرمايان و دولتمردان
خط 7مترو 6ماه تعطیل شد
تاسیس دفتر حافظ منافع ایران در جده
فرصتهای بر باد رفته یارانههاینقدی
خادمان بی ادعای مساجد
سلطه رو به زوال «پترودلار»
پديده امضا فروشی
اضافه شدن 120 کالا به تجارت ترجيحي با ترکيه
نشست مشترک سران سه قوه در بهارستان