نگاه ویژه دولت به بورس

هادی مومنی- دیدار شاپور محمدی، رییس سازمان بورس و مدیران ارشد ارکان بازار سرمایه با مسعود کرباسیان، وزیر اقتصاد بهترین فرصت ممکن را برای ارائه شفاف‌ترین وضعیت بازار سرمایه و بازار سهام فراهم کرد‌. در این دیدار که روز گذشته در وزارت اقتصاد برگزار شد آخرین وضعیت بورس و بازارهای معاملاتی آن برای نفر نخست اقتصادی دولت حسن روحانی به صورت جامع تشریح شد تا کرباسیان اشراف دقیق‌تر بر بازار سرمایه، برنامه‌های اجرا شده و البته اهداف آینده آن پیدا کند تا بتواند با حمایت‌های عملی بیشتر، زمینه‌ساز رونق مطلوب‌تر سرمایه‌گذاری‌ها در بازار سرمایه شود‌. باید اذعان کرد این دیدار مهم، پیام‌های مثبت و عمیقی را نیز برای سهامداران و سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه و تالار شیشه‌ای مخابره خواهد کرد که مهم‌ترین آن نگاه ویژه دولت دوازدهم و در راس آن وزیر اقتصاد به این بازار تفسیر می‌شود‌. از منظری دیگر این دیدار می‌تواند پایانی بر همه حاشیه‌ها و گمانه‌زنی‌ها درباره تغییرات کلان و بنیادی مدیران ارشد بازار سرمایه از سوی وزیر اقتصاد باشد تا مدیریت فعلی با آرامش خاطر برنامه‌ها و اهداف استراتژیک را با هدف توسعه بازار سرمایه و ارتقای بازدهی سهام در بورس عملیاتی کند‌. در این نشست که با حضور امیر ‌هامونی مدیرعامل فرابورس‌، حسن قالیباف‌اصل مدیرعامل شرکت بورس تهران، سیدعلی حسینی مدیرعامل بورس انرژی، حامد سلطانی‌نژاد مدیرعامل بورس کالا و جمعی دیگر از مدیران بازار سرمایه از جمله روح‌الله میرصانعی دبیرکل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار و سعید اسلامی بیدگلی دبیرکل کانون نهاد‌های سرمایه‌گذاری ایران برگزار شد، موضوعات روز بازار سرمایه مطرح شد‌.
اهداف بزرگ نهاد ناظر
بر اساس این گزارش، شاپور محمدی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در این دیدار عنوان کرد: دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس تهران و فرابورس و دستورالعمل نحوه انجام معاملات و افشای اطلاعات اصلاح شده و به زودی موضوع زمان توقف در محدوده زمانی 60 تا 90 دقیقه در مورد عموم نمادها اجرا می‌شود‌. به گزارش سنا، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار همچنین درخصوص راه‌اندازی صندوق تثبیت بازار سرمایه گفت: راه‌اندازی صندوق تثبیت بازار سرمایه در مدت اخیر انجام شده است‌. در همین خصوص طی دو هفته گذشته صندوق تثبیت بازار سرمایه مطابق ماده 28 قانون رفع موانع تولید، به وظیفه خود عمل کرد‌. وی با بیان اینکه برای اولین بار در تاریخ بازار سرمایه صندوق تثبیت با پشتوانه قانون وارد ثبات‌بخشی به بازار سرمایه شده است، اضافه کرد: در شرایطی که طی مدت گذشته پیش‌بینی می‌شد جریانات سیاسی بازار را با کنش منفی همراه کند اما رفتار منطقی بازار و عملکرد قانونی این صندوق توانست ریسک را کنترل کند‌. محمدی به پذیرش مجدد اوراق خزانه اسلامی اشاره کرد و یکی دیگر از فعالیت‌های اخیر سازمان بورس را اصلاح کرد و تدوین کارمزدهای ناشی از معاملات برشمرد و گفت: در حال حاضر کارمزد معاملات تا حد زیادی کاهش یافته که این موضوع به افزایش رونق معاملات و روان‌تر شدن بازار کمک شایانی می‌کند‌. رییس سازمان بورس در ادامه بیان کرد: البته بازارگردان‌ها طبق قانون رفع موانع تولید درخصوص پرداخت 5/0 درصد مالیات معاف هستند که به تبع آن کارمزد و هزینه‌های آنها کمتر است‌.
تقویت بازارگردان‌ها


رییس سازمان بورس و اورق بهادار درخصوص الزام وجود بازارگردان‌ها نیز گفت: بحث بازارگردانی نیز طی این مدت از مباحث مهم سازمان بورس و اوراق بهادار بوده است‌. پیش‌تر شرکت‌ها که به بازار سهام وارد می‌شدند بدون حضور بازارگردان‌ها فعالیت داشته‌اند‌. در این زمینه طبق دستورالعمل جدید، هر شرکت یا موسسه برای ورود به بازار سهام ملزم به معرفی یک بازارگردان است‌. سخنگوی سازمان بورس در ادامه بیان کرد: در حوزه صندوق‌ها نیز فعالیت‌های خوبی صورت گرفته است‌. صندوق‌های خطرپذیر در زمینه تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان فعال هستند‌. در همین زمینه روز گذشته سومین صندوق خطرپذیر مجوز فعالیت خود را دریافت کرد‌. محمدی در زمینه اصلاح ساز و کار صندوق‌ها نیز گفت: فعالیت‌های خوبی در این زمینه صورت گرفته است‌. پیش‌تر صندوق‌ها بیش از 80 درصد از سپرده‌های خود را در بازار پول سرمایه‌گذاری می‌کردند، اما در حال حاضر این رقم به 50 درصد کاهش یافته است‌. وی در پایان بیان کرد: در سازمان بورس اصلاح رفتار صندوق‌ها به‌طور کامل انجام شده است، به عنوان مثال درخصوص افشای فعالیت آنها، فاصله زمانی را به حداقل رسانده‌ایم‌. علت این موضوع نیز صیانت از حقوق افرادی است که در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند، تا اجازه داده نشود معاملاتی از قبیل معاملات ضربدری در این صندوق‌ها رخ دهد‌.
مرجعیت کشف قیمت در بورس کالا
همچنین در این دیدار حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل بورس کالا گفت: یکی از چشم‌انداز‌های اصلی بورس کالا مرجعیت کشف قیمت کالاهای واسطه‌ای و مواد اولیه است‌. توسعه ابزارها و گسترش عمق بازار، ترویج و ارتقای بورس کالا و توسعه فعالیت‌های بین‌المللی نیز از اهداف دیگر این نهاد است‌. وی درخصوص فعالیت شبکه کارگزاری این بازار خاطرنشان کرد: حدود 83 کارگزار خدمات بورس کالا را به مشتریان ارائه می‌دهند و همچنین سه تالار منطقه‌ای در مناطق آزاد مستقر هستند و به فعالیت می‌پردازند‌. سلطانی‌نژاد بورس کالا را به بازار معاملات فیزیکی، بازار معاملات مشتقه و بازار فرعی تقسیم‌بندی کرد و اظهار داشت: ارزش معاملات در سال 95 به 81 هزار میلیارد تومان رسیده که 37 هزار میلیارد تومان بازار فیزیکی و 44 هزار میلیارد تومان اوراق مبتنی بر کالا بوده است‌. وی ادامه داد: به تفکیک بازار، در بازار فیزیکی رقم 5/25 میلیون تن کالا در سال 95 معامله شده که ارزشی بالغ بر 37 هزار میلیارد تومان داشته است‌. در محصولات پتروشیمی 5/3 میلیون تن به لحاظ تناژی ارزش معاملات بوده و به لحاظ عددی 11 هزار و 400 میلیارد تومان معاملات این کالا بوده است‌. مدیرعامل بورس کالا ادامه داد: در حوزه فرآورده‌های نفتی به دلیل کاهش قیمت نفت ارزش معاملات به 7 هزار میلیارد تومان رسید‌. در حوزه کشاورزی رکوردشکنی داشتیم و ارزش معاملات به دو هزار و 800 میلیارد تومان معادل 5/2 میلیون تن در سال 95 رسید‌. در معاملات قراردادهای آتی هم سال گذشته حدود 39 هزار میلیارد تومان قرارداد آتی در بورس کالا داشتیم که مربوط به معاملات 32 میلیون سکه در سال 95 بوده است‌.
3 هزار میلیارد تومان تامین مالی
سلطانی‌نژاد با مقایسه‌ای بین معاملات سال 94 و 95 بیان داشت: با مقایسه‌ای بین معاملات در دو سال گذشته شاهد رشد 10 درصدی در حجم و 25 درصدی در ارزش بازار فیزیکی بودیم‌. در بازار مالی رشد 134 درصدی داریم که در کل، رشد 26 درصدی در حجم و 73 درصدی در ارزش معاملات را در سال 95 به ثبت رساندیم‌. مدیرعامل بورس کالا درخصوص آمار هفت ماه گذشته اعلام داشت: جمع کل ارزش معاملات بورس کالا تا 5 آبان 95 معادل 40 هزار میلیارد تومان بوده که در مدت مشابه سال‌جاری به 47 هزار میلیارد تومان بالغ شده است‌. وی به محصولات پرطرفدار بورس کالا اشاره داشته و گفت: به تفکیک پرمخاطب‌ترین محصولات در این هفت ماه از جهت تناژی قیر، وکیوم‌باتوم، ورق گرم،گندم خوراکی و سنگ آهن بوده‌اند که بیشترین حجم معاملات را داشته‌اند‌. سلطانی‌نژاد گفت: تامین مالی صورت گرفته به صورت بلندمدت از سال 93 تا 95 در بورس کالا و از طریق سلف موازی معادل سه هزار و 800 میلیارد تومان بوده است‌. تامین مالی کوتاه‌مدت به واسطه سلف در سال 95 معادل 15 هزار میلیارد تومان برآورد شده است درحالی‌‌که در هفت ماه ابتدای سال این روند تامین مالی به 10 هزار میلیارد تومان رسیده است‌.
رشد کدهای معاملاتی بورس انرژی
در ادامه سیدعلی حسینی، مدیرعامل بورس انرژی درخصوص روند معاملات این بازار گفت: شرکت توزیع نیرو و 14 شرکت بازرگانی و کلیه مصرف‌کنندگان بالای 5 مگاوات برق، مکلف به استفاده و معامله از طریق بورس انرژی هستند‌. وی ادامه داد: 412 خریدار داخلی و 201 خریدار بین‌الملل در بازار فیزیکی بورس انرژی وجود دارد‌. حسینی با اشاره به افزایش مشتریان خارجی از ابتدای تاسیس این بازار گفت: در سال 92 که نخستین سال فعالیت بورس انرژی بود این بازار با 10 خریدار خارجی فعالیت خود را آغاز کرد‌. وی ادامه داد: در سال 93‌، تعداد 20 خریدار خارجی افزوده شد‌. در سال 94 تعداد خریداران خارجی به 31 عدد رسید‌. در سال 95به 84 عدد افزایش یافت و در سال 96 به 56 خریدار خارجی رسید‌. مدیرعامل بورس انرژی به روند معاملات در این بازار پس از برجام اشاره داشت و افزود: در سال 95 با به ثمر رسیدن برجام، خریداران خارجی زیادی به بورس انرژی جذب شدند و کد معاملاتی دریافت کردند که در این بین، 22 کشور مقصد صادراتی اصلی بورس انرژی را شامل شدند‌. وی در پایان به ترکیب معاملات بورس انرژی اشاره کرد و گفت: 61 درصد معاملات در بورس انرژی مربوط به معاملات نفت، گاز و پتروشیمی است‌. 22 درصد مربوط به اوراق تامین مالی و 15 درصد مربوط به معاملات برق است‌.
بازدهی مطلوب فرابورس
در بخش دیگر این نشست، امیر ‌هامونی، مدیرعامل فرابورس گزارشی درخصوص عملکرد شرکت فرابورس ارائه داد‌. وی با اشاره به رشد شاخص فرابورس بیان کرد: بازدهی فرابورس در سال 2016 به استناد آمار فدراسیون جهانی بورس‌ها، بسیار مطلوب بوده، به‌طوری‌که ایران رتبه هشتم را در میان 74 بورس جهانی داشته است‌. همچنین در میان 11 بورس منطقه ایران جایگاه سوم را داشته است که حاکی از موفقیت این بازار طی مدت اخیر است‌. هامونی در ادامه بیان کرد: سال گذشته در فرابورس 46 هزار میلیارد تومان معامله صورت گرفته است‌. امسال نیز در شش‌ماهه نخست سال، حدود 18 هزار و 900 میلیارد تومان معامله انجام شده که پیش‌بینی می‌شود این رقم در پایان سال‌جاری نسبت به مدت مشابه در سال قبل پیشی گیرد‌. مدیرعامل فرابورس درخصوص برنامه‌های آتی این شرکت نیز گفت: یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های ما در زمینه جذب سرمایه‌گذار خارجی از طریق اوراق بهادار ریالی و ارزی است‌. در زمینه اوراق ارزی، فعالیت‌های خوبی صورت گرفته که در این زمینه این امیدواری وجود دارد شرکت‌هایی که در فرابورس هستند بتوانند از این اوراق ارزی استفاده کنند‌. وی در ادامه بیان کرد: یکی دیگر از بحث‌های مهم در حال پیگیری، در زمینه ارتقای سامانه‌های نظارت بر بازار به منظور برخورد با تخلفات و جرایم بورسی است‌. همچنین توسعه بازار SME و‌ هایتک مارکت یکی دیگر از برنامه‌های اصلی فرابورس است‌. ‌هامونی درخصوص توسعه فضای دانش‌بنیان نیز بیان کرد: در حال حاضر بالغ بر 500 میلیارد تومان تقاضای تاسیس صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه وجود دارد، پیش‌تر 120 میلیارد تومان نقدینگی از این محل جمع‌آوری شده که برای سرمایه‌گذاری در حوزه دانش‌بنیان استفاده خواهد شد‌.
تاسیس صندوق‌های خصوصی
مدیرعامل فرابورس در ادامه بیان کرد: شرکت فرابورس همچنین برنامه تاسیس صندوق‌های خصوصی را دستور کار دارد، که امیدواریم با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار پیگیری‌های لازم صورت گیرد‌. در این زمینه تاسیس شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذار خصوصی در حوزه دانش‌بنیان را نیز دنبال خواهیم کرد تا به نتایج ارزنده‌ای برسیم‌. امیر هامونی در ادامه درخصوص دیگر برنامه‌های این شرکت چنین گفت: متنوع کردن ابزارهای مالی از طریق اوراق منفعت، اوراق بیمه‌ای‌، اوراق حج و صندوق‌های املاک و مستغلات و بازار تعاون از برنامه‌های آتی جهت رونق بازار سرمایه است‌. وی در ادامه گفت: یکی دیگر از برنامه‌های فرابورس، انتشار تسه‌ها در بانک‌هایی علاوه بر بانک مسکن است‌. در این زمینه مجوزهای لازم از شورای عالی پول و اعتبار دریافت شده که به زودی اجرایی می‌شود‌. همچنین موضوع دیگر مربوط به روش‌های حراج به ویژه برای شرکت‌های دولتی (شرکت‌هایی که قابلیت پذیرش نداشته و سهامی خاص هستند) است‌. در این زمینه این امکان در بازار سوم فرابورس وجود دارد که مزایده به روش حراج‌های جدید انجام بگیرد‌.
افزایش صدور کد سهامداری
از سویی دیگر در این جلسه محمدرضا محسنی، مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) نیز به اقدامات انجام‌شده طی مدت اخیر اشاره کرد و از افزایش صدور کد سهامداری برای سرمایه‌گذاران خارجی خبر داد‌.