پیش‌شرط توسعه اقتصاد ایران

مهدی پازوکی*- استقلال بانک مرکزی یکی از مهم‌ترین ارکانی است که به روند رشد و توسعه اقتصادی کشور کمک بسیاری می‌کند اما در شرایطی که بانک مرکزی غیرمستقل و زیر نظر مجلس یا دولت فعالیت کند، خواسته‌های دولت و مجلس را هم گاهی باید پوشش دهد که مشکل بزرگی خواهد بود. در حال حاضر این آسیب جدی را طی روند به تصویب رساندن بودجه به طور جدی مشاهده می‌کنیم.
اگر قرار است قانونی درباره استقلال بانک مرکزی تعیین شود، دولت باید در آن نقش داشته باشد اما بانک مرکزی به هیچ عنوان نباید تحت تاثیر تصمیم‌گیری‌های سیاسی باشد. تصمیمات سیاسی، اقتصاد را از مسیر اصلی خود دور و وارد روند سوءاستفاده‌های جناحی و حزبی می‌کند.
نکته مهم و قابل توجه دیگر درباره روند استقلال بانک مرکزی، نوع مدیریت بانک مرکزی است. رییس بانک مرکزی باید تا جای ممکن کمتر اظهارنظر‌های خود را منتشر کند و بیشتر از هر نکته‌ای، بر انجام وظایف بانک مرکزی تاکید کند. بانک مرکزی به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان اقتصاد کشور موظف است ارزش پول کشور را در مقابل ارز کشورهای دیگر حفظ کند.
طول زمان تصدی‌گری رییس بانک مرکزی نیز از اهمیت بسیار خاصی برخوردار است. همزمان بودن تصدی‌گری رییس بانک مرکزی با رییس‌جمهور نکته خطرناکی است که موجب می‌شود بعد از پایان دوره کاری هر رییس‌جمهور، منتخب بعدی بر اساس سلایق شخصی خود رییس بانک مرکزی را منصوب کند. از همین رو یکی از راهکارهای کنترل این مشکل طولانی‌تر شدن دوران تصدی‌گری رییس بانک مرکزی تا شش سال است.


استقلال بانک مرکزی روندی رو به پیشرفت در اقتصاد کشور است که با نگاه و توجه جدی به سیستم مدیریت بانکداری در کشورهای توسعه‌یافته بهترین راهکارهای ممکن در راستای سرعت بخشیدن به آن را خواهیم یافت. نیاز نیست که قدم به قدم این روند مثبت را تجربه کنیم. تجربه این موضوع، روند پر‌هزینه‌ای است که در حال حاضر نیازی نیست این هزینه‌ها را تکرار کنیم. خوشبختانه نظام بانکداری جهانی این تجربه را در اختیار ما قرار داده است که به سادگی باید از آن بهره ببریم.عدم استقلال بانک مرکزی موجب شده در سال‌های اخیر دولت با حجم بالایی از بدهی مواجه شود و این موضوع زمانی که بانک مرکزی به طور مستقل عمل کند، قطعا حل خواهد شد.
اینکه بانک تحت تاثیر عملکرد سیاسی دولت و مجلس و تصمیمات آنها و همچنین مطالبات خارج از قانون قرار نگیرد، خود مشکل بانکداری را در حجم بالایی حل خواهد کرد و راه استقلال را برای بانک مرکزی باز می‌کند.بر اساس علوم بانکداری حفظ ارزش پولی و همچنین ایجاد انضباط مالی از جمله اهداف مهم و ساختاری بانک مرکزی است که بانک مرکزی بیش از هر چیز باید بر آن تمرکز کند. بنابراین اگر با علائم بی‌ثباتی پولی تحت تاثیر قرار نگیرد و خیلی جدی بی‌ثباتی پولی را در اقتصاد کنترل کند، حجم بزرگی از مشکلات اقتصادی کشور حل خواهد شد.
* کارشناس اقتصادی
Pazouki1960@yahoo.com