بررسی «جهان صنعت» از بازار موبایل یک هفته پس از اعلام اجرای رجیستری؛

مجتبی عبدی- درحالی‌که یک هفته از اجرای مرحله نخست طرح رجیستری تلفن‌همراه می‌گذرد، برخی شرایط و راه‌هایی برای سودجویان از این طرح فراهم شده که دودش به چشم خریداران می‌رود، چراکه در این میان فروشندگان برای جلوگیری از ضرر گوشی‌های موجود در انبارها، گوشی‌های نو را از بسته‌بندی آن خارج و با انداختن سیم‌کارت، گوشی را فعال می‌کنند که این امر خود نه تنها دست بردن در کالای نو است، بلکه زمینه برخی سودجویی‌ها همچون جابه‌جایی گوشی‌های نو با کارکرده، تغییر لوازم جانبی آن با نمونه‌های فرعی و حتی دست دوم را فراهم کرده که حق مصرف‌کننده را ضایع می‌کند‌.
از آنجا که قاچاق تلفن‌همراه طی سال‌های گذشته تبعات بسیاری برای کشور داشته و زیان‌های میلیاردی به اقتصاد وارد کرده است، دولت طرح رجیستری تلفن‌های همراه را برای جلوگیری از قاچاق آن و شفاف‌سازی بازار واردات این کالای پررونق در دستور کار قرار داد و پس از کش و قوس‌های فراوان، بالاخره هفته گذشته این طرح رسما اجرا شد‌. اجرای این طرح با شوک به بازار همراه بود به‌طوری که با افزایش قیمت در گوشی‌ها و برخی سوءاستفاده‌های فروشندگان برای دور زدن رجیستری همراه بود‌. از این رو سری به بازار علاءالدین زدیم تا جزییات این تغییر را از زبان فروشندگان جویا شویم‌.
تاخیر عملیاتی شدن به نفع قاچاقچیان
رضا خسروی یک فعال در بازار موبایل به «جهان‌صنعت» گفت: اجرای طرح رجیستری از هفته پیش با شناسایی گوشی‌های فعال در سطح کشور اغاز شده است و در این مرحله هیچ کدام از افراد خریدار و فروشنده را شامل نمی‌شود و تنها گوشی‌های فعال را در سامانه اطلاعاتی ثبت می‌کند‌. وی ادامه داد: تا زمانی که برند‌های مشمول طرح رجیستری از سوی مجریان طرح اعلام نشود در واقع این طرح عملیاتی نشده است‌ بلکه موقعی عملیاتی می‌شود که گوشی‌های قاچاق از گوشی‌های رسمی مشخص ‌شوند‌.


این فروشنده در بازار موبایل می‌گوید: اگرچه قرار بود اوایل آبان این برند‌ها اعلام شود اما وقتی مسوولان دیدند که بازار دچار هیجان و شوک شده اعلام برند‌ها را به عقب موکول کردند تا هیجان‌های ناشی از اعمال رجیستری فروکش کند‌.
وی گفت: ولی این وقفه فرصتی برای فروشندگان شد تا در این مدت زمان‌، گوشی‌های چاقی که در انبار‌های خود داشتند را با قیمتی بالاتر از قبل به فروش برسانند حتی دیده شده است که علاوه بر آن دستمزدی برای رجیستر کردن گوشی‌ها از مشتریان گرفته می‌شود‌.
شوک به بازار
رضا خسروی به «جهان‌صنعت » می‌گوید: در ابتدای اجرای این طرح و برداشت‌های گوناگون باعث شد هیجاناتی را در بازار موبایل شاهد باشیم به‌طوری‌که این هیجان باعث افزایش حبابی قیمت‌ها ناشی از خبر حذف ارز مبادله‌ای از واردات موبایل و نیز تخصیص تعرفه 18 درصدی بود‌. البته این امر طبیعی بود به این دلیل که عمده گوشی‌های موجود در بازار قاچاق هستند و این یک امر طبیعی است که بعد از جلوگیری از واردات قاچاق و اخذ هزینه گمرکی قیمت گوشی‌هایی که تا پیش از این بدون هزینه گمرکی وارد کشور می‌شد دچار رشد شود‌.
وی افزود: اما این شوکی بود که پیش از عملیاتی شدن طرح رجیستری بازار را در برگرفت و همچنان نیز قیمت‌ها به حالت قبلی برنگشته‌اند‌. این فروشنده می‌گوید: در روزهای اخیر با وجود تلاش برای عدم افزایش قیمت گوشی، شاهد افزایش یک تا ۲۰ درصدی بودیم که براساس قوانین حمایت مصرف‌کنندگان و اظهارات سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، به معنای افزایش غیرمتعارف است‌.
دور زدن قانون
به گفته مسوولان امر، گوشی‌های تلفن‌همراهی که قبل از اجرای طرح رجیستری و به هر طریقی (مجاز یا غیرمجاز) به کشور وارد و فروخته شده، مشمول این طرح نمی‌شود و مشکلی نیز برایشان پیش نمی‌آید‌. همین عامل باعث شد برخی فروشندگان گوشی‌های قاچاقی که در انبار‌ها داشتند را از اکبند خارج و با سیم‌کارت‌های خود این گوشی‌ها را فعال‌ کنند و به نوعی رجیستری را دور بزنند‌.
یکی از فروشندگان می‌گوید: این اقدامات ناشی از شوکی بود که رجیستری به بازار موبایل و فروشندگان وارد کرد‌. البته این کار باعث ضرر فروشندگان شد چون کالا‌های آنها از اکبند خارج شده‌اند و به عنوان کارکرده تلقی می‌شود‌. ولی برخی فروشندگان این کالا‌ها را با عنوان گوشی‌های رجیستر شده با قیمتی بالاتر از قبل به خریداران غافل از اخبار رجیستری می‌فروشند که این نقض قانون و جرم محسوب می‌شود‌.
به گفته خسروی، برخی دیگر که تعداد معدودی دارند با ترفند‌هایی خاص این گوشی‌های خارج‌شده از اکبند را دوباره مانند کارخانه اکبند می‌کنند و حتی این گوشی‌ها را به دیگر فروشندگان می‌فروشند‌.
وی گفت: برخی مغازه‌داران پیش از این هم گوشی‌های نو، کارکرده و رفرش شده را در کنار یکدیگر و با قیمت‌های متفاوت به مردم می‌فروختند که فروش گوشی رفرش شده پیش از این هم غیرقانونی بود و اکنون هم غیرقانونی است‌. بنابراین مردم هم باید حواس خود را بیشتر جمع کنند.
قیمت‌ها بالا ماند
این فروشنده موبایل گفت: در حال حاضر قیمت‌ها ثابت مانده‌اند و بعید به نظر می‌رسد قیمت‌ها پایین بیایند‌. تجربه‌ای که در بازار موبایل به خریداران و فروشندگان ثابت شده، این بوده که قیمتی که بالا برود، دیگر پایین نمی‌آید. با توجه به اینکه افزایش قیمت‌ها ناشی از محاسبات افزایش تعرفه بوده است‌، ممکن است در آینده شاهد اضافه شدن پنج درصدی به این قیمت‌ها نیز باشیم اما چیزی که مسلم است، این است که قیمت‌ها دیگر پایین نمی‌آید.به گفته خسروی، در حال حاضر بازار موبایل در جو آرامی به سر می‌برد و خرید و فروش‌ها مانند قبل انجام می‌شود و با وجود اینکه مردم را به عدم خرید تشویق می‌کردند، آنهایی که تقاضای تهیه گوشی موبایل داشته‌‌اند، به بازار می‌آیند و خرید خود را انجام می‌دهند‌. علاوه بر این در بخش لوازم جانبی نیز بازار آرام و طبق گذشته پیش می‌رود‌.
تضییع حقوق مصرف‌کننده
بنابراین‌ اگرچه اجرای طرح رجیستری تلفن‌همراه می‌تواند پیامدها و آثار مثبتی در جلوگیری از قاچاق این کالا و زیان به بازار آن داشته باشد اما اجرای اینچنینی آن هم تبعاتی در پی دارد که باید مسوولان و مجریان طرح رجیستری توضیحات شفاف‌تر و قانع‌کننده‌تری برای آن اعلام کنند چراکه اگر یک تلفن‌همراه از طرق غیرقانونی به بازار وارد شده باشد و فروشنده برای زیان نکردن بابت اجرای این طرح جعبه‌ آن را باز و با آن تماس برقرار کند، به راحتی می‌تواند تخلفات بیشتری از قبیل جابه‌جایی گوشی‌های کارکرده با نو، تغییر لوازم جانبی آن با نمونه‌های فرعی و حتی دست دوم مشابه و... مرتکب شود که در این میان حق مصرف‌کننده ضایع می‌شود‌.
Abdi.mojtaba@ymail.com