جهان پشت برجام؛ منهای آمریکا

نشست دو روزه خلع سلاح هسته ای با حضور هیات های 40 کشور از جمله هیات ایران به ریاست عباس عراقچی معاون وزیر خارجه در مسکو پایان یافت و شرکت کنندگان در آن با تاکید بر اینکه برجام قابل مذاکره مجدد نیست، با کارشکنی آمریکا در اجرای این توافق بین المللی مخالفت کردند.
به گزارش ایرنا، این نشست بین المللی با حضور بیش از 200 مقام و کارشناس دست اندرکار امورانرژی هسته ای، ایمنی اتمی وجلوگیری ازگسترش جنگ افزارهای هسته ای از کشورهای مختلف توسط مرکز انرژی و امنیت روسیه با حمایت وزارت امور خارجه این کشور برنامه ریزی شده بود.
حضور شخصیت های شناخته شده ای همچون هانس بلیکس رئیس سابق بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی، «هلگا اشمید» دبیر کل بخش روابط خارجی اتحادیه اروپا و معاون فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی این اتحادیه، سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه و مذاکره کننده ارشد هسته ای روسیه، وندی شرمن معاون پیشین وزیر امور خارجه آمریکا در نشست خلع سلاح هسته ای مسکو چشمگیر بود.
روز دوم نشست خلع سلاح هسته ای مسکو به گونه ای برنامه ریزی شده بود که در ابتدا رئیس مرکز انرژی و امنیت مسکو به عنوان رئیس این نشست سخنانی در باره برجام بیان کرد.
آنتون خلوپکوف رئیس مرکز انرژی و امنیت مسکو گفت: اگر برجام نبود، مذاکرات بی پایان در باره برنامه هسته ای ایران همچنان ادامه داشت. وی افزود: آژانس بین المللی انرژی اتمی در راستی آزمایی برجام نقش مرکزی ایفا می کند. برجام توافقی با حمایت بین المللی و تایید شده توسط قطعنامه شورای امنیت است و لغو و فسخ آن امکانپذیر نیست.
در روز دوم نشست معاون وزیر خارجه روسیه گفت: هیچ شکی نداریم و جمهوری اسلامی ایران تمام مفاد توافق برجام را کامل اجرا می کند. یوکیا آمانو رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز مشارکت ایران در این عرصه را در گزارش های خود تایید کرده است.
سرگئی ریابکوف افزود: این امر مربوط به بازرسی های از مراکز هسته ای ایران در چارچوب پادمان های آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز می شود. ایران به تعهدات برعهده گرفته در برجام پایبند بوده است.
دبیرکل بخش روابط خارجی اتحادیه اروپا نیز گفت: فقط آژانس بین المللی انرژی اتمی وظیفه راستی آزمایی برنامه هسته ای ایران را برعهده دارد.
هلگا اشمید گفت: اینکه ترامپ اجرای تعهدات ایران در چارچوب برجام را تایید نکرده یک مساله داخلی آمریکا است.
وی افزود: اتحادیه اروپا همکاری بازرگانی را با ایران گسترش می دهد. این همکاری ها با وجود بحث های داخلی در آمریکا جریان دارد.
از سوی دیگر عباس عراقچی تاکید کرد: برجام نه تنها دستاوردی برای دیپلماسی در راستای حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات به شمار می‌رود، بلکه فصل جدیدی نیز در نظام عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای گشوده است. وی گفت: یکی از مشخصه‌های مهم برجام ایجاد تعادل و توازن بین دو رکن اصلی معاهده NPT یعنی «عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای» و «استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای» است. این توافق از یک سو نسبت به ابعاد صلح آمیز برنامه هسته‌ای ایران اطمینان سازی می‌کند و از سوی دیگر به حق ایران برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای احترام گذاشته و اعمال این حق را تضمین می‌‌کند.
معاون وزیر خارجه کشورمان به تشریح وضعیت موجود در پی تحولات اخیر پرداخت و افزود: در حالی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مستمرا پایبندی ایران به توافق برجام را مورد تایید قرار داده است، ایالات متحده آمریکا به تعهدات برجای خود پایبند نبوده و صراحتا روح و متن برجام را در موارد متعددی مورد نقض قرار داده است.
عراقچی با ذکر نمونه‌هایی از موارد نقض و بدعهدی آمریکا تاکید کرد: بزرگترین مورد تخلف از برجام مربوط به عدم پایبندی آن کشور به بندهای 26، 28 و 29 برجام است. بر اساس این بندها آمریکا متعهد شده است برجام را همراه با حسن نیت و در فضایی سازنده اجرا کرده و از هر عملی که باعث خدشه دار شدن منافع ایران از رفع تحریم‌ها می‌شود خودداری کند. به ویژه آن کشور مکلف به رعایت این اصول در سخنان عمومی مقامات خود است که تاکنون بدان عمل نکرده است.
وی اضافه کرد: در حقیقت تمامی سخنرانی‌های آقای ترامپ علیه برجام، از جمله سخنرانی ایشان در مجمع عمومی و در مقابل صدها نفر از رهبران و مقامات کشورهای عضو ملل متحد، تخلف آشکار از مفاد برجام به شمار می‌رود. این تخلفات باعث ایجاد فضای ابهام و عدم اطمینان در خصوص برجام شده و جوامع اقتصادی جهانی را برای همکاری با ایران دچار تردید می‌سازد.
وی تاکید کرد: به طور مسلم استمرار چنین فضای مخربی پیرامون ایران و برجام، که منجر به کاهش منافع ایران از این توافق شده است غیرقابل قبول بوده و بلاشک تبعات خود را خواهد داشت.
عراقچی گفت: آمریکا در حالی که خود ناقض برجام است، ادعای نقض برجام توسط سایرین را دارد و خود را در جایگاه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار داده و زیاده خواهی هم می‌کند. این روال مسلما نمی‌تواند ادامه پیدا کند و آمریکا می‌بایست مسئولیت هرگونه تبعات این اقدام خود را بپذیرد.
عراقچی تاکید کرد: روشن و صریح می‌گویم هیچ امکانی برای مذاکره مجدد برجام و یا الحاق ضمائم و اضافات به آن وجود ندارد.وندی شرمن دستیار سابق وزیر خارجه آمریکا نیز گفت: اهداف مذاکرات هسته ای ایران بسیار مشخص بود. مسائل دیگر در این مذاکرات وارد نشده بود.
از سوی دیگر مدیرسابق بخش پادمان های آژانس بین المللی انرژی اتمی (سال های 1989 تا 2010 ) گفت: اگر مباحثی همچون حقوق بشر و غیره در مذاکرات هسته ای مطرح می شود هیچگاه به توافق نمی رسیدیم.
عادل تولبا برجام را سندی بین المللی خواند و افزود: در این سند همه چیز بطور مشخص پیش بینی شده است.
این دیپلمات سابق مصری افزود: بارها به شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش شده است که ایران به تعهدات خود در چارچوب برجام پایبند است.
تولبا گفت: از تلاش ها در چارچوب برجام می توان درس های سودمندی گرفت. این تلاش ها چند لایه ای بود در مباحثی همچون ابعاد نظامی و مسائل هسته ای تمام مشکلات مطرح شد. از گروه 1+5 در راستی آزمایی برنامه هسته ای ایران حمایت شدیم.
در بخش دوم این نشست، کارشناسان حاضر سوالاتی را از مقامها و کارشناسان اصلی شرکت کننده در نشست خلع سلاح مسکو پرسیدند که هر کدام از آنها پاسخ داده که نشانگر حمایت اکثریت جامعه جهانی از برجام و ضرورت حفظ این توافق بین المللی بود.
هر چند که وضع اجرای پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای (ان.پی.تی) و دورنمای بازنگری آن تا سال 2020 موضوعات اصلی نشست خلع سلاح هسته ای مسکو اعلام شده بود، اما بحث های گسترده ای که در باره برجام در این نشست صورت گرفت نشانگر اولویت این موضوع در سطح بین المللی بود.
بسیاری از کارشناسان و خبرنگاران کشورهای مختلف در انتظار موضع گیری ایران در برابر ادعاهای ترامپ و پاسخ مقامهای ایرانی به زیاده خواهی های واشنگتن در باره برجام هستند و اظهارنظرهای در این مورد در شرایط کنونی بخش اصلی اخبار بسیاری از رسانه ها را تشکیل می دهد.