روزنامه جهان صنعت
1396/07/23
گزارش تامل‌برانگیز معاونت زنان ریاست‌جمهوری منتشر شد؛
گروه جامعه- ازدواج کودکان، مساله‌ای است که با آمارهای اعلام‌شده رفته‌رفته تبدیل به معضل میشود؛ موضوعی که هنوز فرهنگ و سنت‌های نامناسب و خلا قانونی در کشور اجازه حذف آن را نمی‌دهد و هر‌از‌گاهی آمارهای بیشتر و اسفبارتری از این موضوع منتشر میشود. به تازگی معاونت زنان ریاست‌جمهوری آمار جدیدی از تعداد ازدواج‌های ثبت‌شده کودکان 10 تا 14 ساله ظرف سالهای 90 تا 94 را منتشر کرده است که طبق آن خراسان‌رضوی بیشترین میزان ازدواج کودکان را دارد. کودکانی که باید کودکی کنند و شور و نشاط داشته باشند، باید به اجبار تن به مسوولیت‌هایی بدهند که بسیار بزرگ‌تر و غیر‌قابل درک‌تر از سن‌شان است. علاوه بر این، ازدواج و رابطه جنسی و بارداری در سنین پایین نیز خطراتی دارد که کودک را به لحاظ جسمی، جنسی، روانی و ذهنی تحت تاثیر قرار می‌دهد و بسیار به او صدمه وارد می‌کند. با در نظر گرفتن همه اینها هنوز مجلس در تلاش است قانون ازدواج در 15 سالگی را برای دختران تصویب کند تا حداقل آسیب کمتری به کودکان وارد شود و کسی نتواند فرد زیر 15 سال یا در ازدواج‌هایی اسفبارتر کودک 10 ساله را به ازدواج مجاب کند.به گزارش ایسنا، براساس آمارهای منتشر شده توسط معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری، نسبت مردان و زنانی که در سن کمتر از ۱۵ سالگی ازدواج می‌کنند در سال ۱۳۹۲ به ترتیب برای مردان 4/0 درصد و برای زنان 4/5 درصد است. این رقم با افزایش برای دختران در سال ۹۳ به 6/5 درصد رسیده و در سالهای ۹۴ و ۹۵ نیز به ترتیب رقمی معادل 4/5 و 5/5 را نشان می‌دهد. این رقم در ۹ ماهه سال ۹۵، 05/0 درصد برای پسران و 5/5 درصد برای دختران است.
افزایش آمار ازدواج کودکان ۱۰ تا ۱۴ ساله
براساس این گزارش در سال ۹۰، ۳۹ هزار و ۶۰۹ نفر (5/4 درصد) از کودکانی که ازدواج کرده‌اند ۱۰ تا ۱۴ سال سن داشته‌اند. این ارقام با روندی رو به رشد در سال ۹۱ به 9/4 درصد رسیده و ۴۰۴۶۴ نفر را شامل شده است. ازدواج کودکان ۱۰ تا ۱۴ ساله در سال ۹۲ نیز با افزایش رو به رو بوده است. این میزان با رسیدن به 3/5 درصد نشان داد که قرار نیست از میزان روند ازدواج کودکان کاسته شود. این در حالی است که براساس اعلام سازمان ثبت‌احوال کشور سال ۹۳، در پنج سال اخیر بالاترین میزان ازدواج کودکان را نشان می‌دهد. تعداد کودکان ۱۰ تا ۱۴ سالهای که ازدواج کرده‌اند در این سال به ۴۰ هزار و ۲۲۸ نفر (6/5 درصد) رسیده است. در سال ۹۴ نیز 4/5 درصد (۳۶ هزار و ۹۳۸) کودکان در سنین یادشده و پیش از پایان دوران کودکی‌شان وارد زندگی زناشویی شده‌اند.
ازدواج کودکان زیر ۱۰ سال
فعالان حقوق کودک معتقدند آمار بالای کودکانی که پیش از رسیدن به بلوغ فکری و ذهنی ازدواج می‌کنند حکایت از گستره بالای این پدیده دارد و در آینده بر سلامت خانواده‌های ایرانی تاثیر منفی خواهد گذاشت. این فعالان بر مشخص شدن سنی قطعی و قانونی برای ازدواج تاکید می‌کنند و معتقدند تا مشخص نشدن الزامات قانونی نمی‌توان از این پدیده جلوگیری کرد. بر همین اساس آمارها نشان می‌دهند که در سال ۹۰، ۲۲۰ کودک؛ سال ۹۱، ۱۸۷ کودک؛ سال ۹۲، ۲۰۱ کودک؛ سال ۹۳، ۱۷۶ کودک و در سال ۹۴، ۱۷۹ کودک زیر ۱۰ سال تن به ازدواج داده‌اند؛ این در حالی است که آمارهای رسمی تنها محدود به ازدواج‌های ثبت شده در دفاتر رسمی است و چه‌بسا این تعداد به‌دلیل عدم ثبت ازدواج کودکان بدون شناسنامه یا عدم ثبت رسمی و قانونی ازدواج‌های چندهمسری تغییر یابد.
در مقابل زهرا آیت‌اللهی، رییس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده در شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان نهادی فراقوه‌ای که در زمینه خانواده به سیاستگذاری می‌پردازد، معتقد است مساله قابل توجه، اساسا «سن» مشخص برای ازدواج نیست بلکه «ازدواج اجباری» در همه سنین غیرقانونی است و نمی‌توان با پرداختن به موضوع «سن» در زمان ازدواج، مساله‌ای را حل کرد.
خراسان رضوی؛ رتبه اول در ازدواج کودکان
براساس آمارهای منتشر شده توسط معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری، خراسان رضوی با ثبت ۶۷۵۹ مورد از ازدواج کودکان در رتبه اول قرار دارد. در حالی‌که به نظر می‌رسد به دلیل حضور بیشتر اتباع کشورهای دیگر در استان‌های شرقی کشور که اوراق شناسایی ندارند، امکان ثبت ازدواج آنها فراهم نباشد و به همین دلیل این آمار می‌تواند بیش از این مقدار باشد. استان‌های آذربایجان شرقی با ۳۳۴۸ مورد، رتبه دوم و سیستان‌وبلوچستان نیز با ثبت ۲۳۵۵ مورد ازدواج کودکان ۱۰ تا ۱۴ سال، رتبه سوم را به خود اختصاص داده‌اند.
در ادامه این گزارش در حالی که استان خوزستان با ۲۱۵۰ مورد ازدواج ثبت شده کودکان ۱۰ تا ۱۴ سال، رتبه چهارم کشور را به خود اختصاص داده است، استان تهران نیز با ۱۷۴۲ مورد، در رتبه هشتم این جدول قرار گرفته است.
جامعه نابالغ؛ پیامد ازدواج کودکان
هادی شریعتی، فعال حقوق کودکان، کودک‌همسری را نوعی کودک‌آزاری جنسی با ابعاد آزار جسمی، عاطفی و ذهنی دانست و گفت: با ادامه یافتن ازدواج کودکان در جامعه، اندک‌اندک تبدیل به یک جامعه نابالغ می‌شویم. جامعه‌ای که رشد کافی نیافته و بلوغ فکری ندارد؛ به همین دلیل آسیب‌هایی مثل خشونت، خیانت، طلاق رسمی و عاطفی، همسرکشی، افسردگی و آمار بالای سقط جنین را می‌توان از تبعات ازدواج زودهنگام کودکان در جامعه نابالغ دانست.
عضو هیات‌مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان با اشاره به اینکه «کودک‌همسری» به شکل مستقیم به منافع و آینده کودکان ضربه می‌زند، گفت: قانون صریحی که در ایران درباره ازدواج کودکان وجود دارد، ماده ۱۰۴۱ است که نکاح دختر را قبل از رسیدن به ۱۳ سال و پسر را قبل از ۱۵سال، با اذن ولی و با تشخیص دادگاه منوط به رعایت مصلحت کودک، مجاز می‌داند. همان‌طور که در این قانون مشخص است سنی که برای پسران در نظر گرفته شده، همان سن بلوغ است اما درباره دختران سن بلوغ که ۹ سالگی است ملاک قرار نگرفته و برای نکاح، سن دختر افزایش پیدا کرده است. متاسفانه طبق این ماده حتی می‌توان قبل از این سن در صورت شرایطی عقد نکاح را منعقد کرد.
این فعال حقوق کودک با انتقاد از اینکه در این ماده «مصلحت کودک» به شکل دقیقی تعریف نشده است، تصریح کرد: اولین سوالی که می‌توان مطرح کرد این است که چه مصلحتی می‌تواند برای کودک با ازدواج ایجاد شود؟ چناچه در تفسیر فقهی مصلحت را منفعت کودک در نظر بگیریم در این صورت ازدواج زودهنگام بدون شک خلاف منافع کودک است. بازماندگی از تحصیل، تهدید سلامت جسمی و جنسی برای دختران، ورود به بازار کار سیاه برای پسران، خطرات زایمان در سن پایین، سقط جنین و... همگی از تبعات ازدواج کودکان است که حال و آینده کودک را ویران می‌کند.
شریعتی با اشاره به اینکه بخشی از قوانین کشور برگرفته از فقه هستند، ادامه داد: کودک‌همسری که در فقه از آن به نکاح صغار یاد میشود در ماده ۱۰۴۱ مطرح شده است. در زمان تصویب این ماده در سال ۱۳۷۹، در مجلس شورای اسلامی تلاشی برای افزایش سن ازدواج صورت گرفت و مجلس سن ازدواج دختران و پسران را 18 سال تمام اعلام کرد اما این مصوبه توسط شورای نگهبان به دلیل مخالفت با شرع تایید نشد و چون مجلس از نظر خود عدول نکرد، مصوبه به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شد و در نهایت این ماده به شکل امروزی خود مورد تصویب قرار گرفت. در اینجا مساله‌ای که مورد توجه قرار نگرفته این است که فقه اسلامی پویاست و با توجه به مقتضیات زمان می‌تواند دچار تغییر شود.
وی با انتقاد از نظریه‌ای که اساس ازدواج را بلوغ جنسی می‌داند، اظهار کرد: در تشکیل خانواده بلوغ در تمام جنبه‌ها باید شکل گرفته باشد و بلوغ جنسی تنها بخشی از ابعاد بلوغ کامل انسان است. رشد، آگاهی، آموزش و آزادی در انتخاب، اساسی‌ترین و انسانی‌ترین شروط برای تشکیل خانواده است. این فعال حقوق کودک در ادامه با انتقاد از دقیق نبودن سن کودکی در ایران تاکید کرد: در قانون برای گرفتن گواهینامه که مسلما از تشکیل یک خانواده مساله کم‌اهمیت‌تری است، سن قطعی ۱۸ سال تعیین شده است و پایین‌تر از این سن اجازه رانندگی برای افراد صادر نمی‌شود اما برای مساله مهم ازدواج به راحتی تصمیم گرفته شده و کودکان با مجوز قانون و تشخیص ولی وارد زندگی زناشویی می‌شوند و زیر بار مسوولیت قرار می‌گیرند در حالی که آمادگی جسمی و ذهنی کافی را ندارند. شریعتی با بیان اینکه بخشی از «کودک‌همسری‌ها» ریشه در فرهنگ و عرف اجتماعی دارد، تاکید کرد: در بافت عشایری و سنتی مناطق مرزی به خصوص غرب و جنوب کشور، ازدواج کودکان شایع‌تر است. دلیل اصلی این مساله نیز سنت بخشی از این مناطق است. در بعضی عشایر، اعتقاد راسخی بر ازدواج زودهنگام دختران وجود دارد. قوانین داخلی عشیره‌ها برای مردم عشیره محترم است و عدم تبعیت از آن می‌تواند پیامدهای ناگواری داشته باشد. قتل‌های ناموسی یکی از تبعات ناگوار عدم رعایت قوانین عشیره توسط دختران است.
نگاه به ازدواج کودکان باید از منظر«اجباری نبودن» باشد
همچنین زهرا آیت‌اللهی، رییس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده با اشاره به اینکه مساله اصلی در زمینه ازدواج رعایت الزامات قانونی است، گفت: باید توجه داشت که ازدواج اجباری در هیچ جای قانون مجاز نیست و تنها شامل حال کودکان نمی‌شود. حتی اگر دختری در ۳۰ سالگی به ازدواج اجباری تن دهد قانون‌شکنی صورت گرفته است. به همین دلیل نگاه به ازدواج کودکان باید از منظر اجباری نبودن باشد. آیت‌اللهی در ادامه با اشاره به اینکه اختیار و انتخاب افراد در زمینه ازدواج امری ضروری است، تصریح کرد: براساس نظر متخصصان اینکه گفته میشود ازدواج در سنین پایین و فرزندآوری به جسم زنان آسیب می‌زند صحیح نیست. برای مثال در صورتی که زنی در ۱۵ سالگی باردار شود به سلامتی او خدشه‌ای وارد نمی‌شود بلکه باید در زمان بارداری، مراقبت‌های بهداشتی ویژه‌ای دریافت کند به همین دلیل به جای تمرکز بر «ممنوعیت ازدواج در سنین پایین» باید در ارائه خدمات مناسب به این افراد تمرکز کنیم. این اظهارنظر در حالی عنوان میشود که به باور بسیاری از پزشکان زنان و کارشناسان و متخصصان حوزه کودک، بارداری زیر 20 سال به لحاظ جسمی و جنسی مشکلات عدیده‌ای برای زنان ایجاد می‌کند و اینطور نیست که بارداری برای دخترکی 15 ساله حتی با رعایت موارد بهداشتی هیچ خطر و عوارضی نداشته باشد بلکه او هنوز یک کودک است و توان تحمل فشارهای بارداری و مسوولیت فرزندآوری و نگهداری از کودک را نخواهد داشت.
سایر اخبار این روزنامه
معاون وزیر راه و شهرسازی خبر داد:
هوشنگ مرادی‌‌کرمانی نامزد جایزه آسترید لیندگرن
واکنش فعالان بازار به موضع‌گیری رییس‌جمهور آمریکا در مورد ایران؛
محدودیت‌های سیدمحمد خاتمی
سهام بوئینگ پس از سخنرانی ترامپ ریزش کرد؛
نقدینگی در مرز ۱۳۷۰ تریلیون تومان
مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران خبر داد؛
غیبت 6 روزنامه سراسری در نمایشگاه مطبوعات امسال
شاخ نزن برادر!
بخشی از سخنرانی بدون سانسور ترامپ
ترامپ جاسوس است!
فراواکنش بورس
گزارش تامل‌برانگیز معاونت زنان ریاست‌جمهوری منتشر شد؛
برجام همه داستان نیست
نه بزرگ به ترامپ؛
برجام همه داستان نیست
روزهای طلایی آسان از کف رفت
قوانین شهروند‌ستیز شهرداری را اصلاح کنید
قوانین شهروند‌ستیز شهرداری را اصلاح کنید
قوانین شهروند‌ستیز شهرداری را اصلاح کنید
