روزنامه جهان صنعت
1396/07/20
واقعیت‌های اقتصادی، دستور نمی‌پذیرد
گروه اقتصادی - طی روزهای اخیر شاهد یکی از ملتهب‌ترین و پرنوسان‌ترین مقاطع زمانی در بازار ارز و سکه کشور بوده‌ایم، به‌طوری‌که نرخ بیش از چهار هزار تومانی برای دلار و یک میلیون و 300 هزار تومانی برای سکه، تب و تاب فروشندگان و خریداران را بیش از پیش کرده و معاملات با عدم قطعیت نسبت به قیمت‌های احتمالی در روزهای آینده مواجه شده است. بسیاری از صرافی‌های بازار تهران معاملات خود را به کمترین سطح ممکن کاهش داده‌اند و با پیش‌بینی رشد قیمت‌ها در چند روز آینده، رغبت کمتری به معاملات از خود نشان می‌دهند. هرچند رییس کل بانک مرکزی، اقدامات دستوری و مداخله این بانک در بازار ارز را مردود می‌داند اما شواهد حاکی از عرضه ارز مداخله‌ای بانک مرکزی در میان صرافی‌ها برای پایین نگه داشتن قیمت‌ها در بازار است، با این حال رییس کل بانک مرکزی با برشمردن دو دلیل نوسان ارزی پیش آمده در کشور، عقیده دارد جذابیت بازدهی نرخ سود بانکی نسبت به ارز برای مردم همچنان بیشتر است.این در حالی است که نرخ دلار در چهار سال گذشته ثباتی نسبی را تجربه کرد اما دو ماهی است که نوسانات آن روندی افزایشی داشته و حتی نرخ دلار در بازار در روزهای گذشته به حدود چهار هزار و ۶۵ تومان هم رسید. موج افزایش قیمت‌ها این روزها بر تب و تاب بازار افزود و این امر باعث شد که حتی صف‌های خرید در مقابل برخی از صرافی‌ها تشکیل شود. البته این در حالی بود که صرافی‌های بزرگ بازار از روزهای گذشته رغبت کمتری به خرید دلار نشان می‌دادند.
بررسی‌های میدانی نیز حاکی از آن است که صرافان از روز گذشته خریدو فروش را در بازار به کمترین سطح ممکن کاهش داده بودند و برای معاملات خود بی‌گدار به آب نمی‌زدند. البته صرافان بازار می‌گویند بانک مرکزی از صبح دیروز اقدام به عرضه دلار در بازار ارز کرد و همین امر باعث شد قیمت‌ها که صبح با روند صعودی مواجه شده بود دوباره نزولی شود.
حال پرسشی که مطرح میشود این است که آیا واقعیت‌های اقتصادی در کشور همچون نرخ‌های بازار ارز و سکه از طریق اعمال فشار و دستور می‌تواند کنترل شود یا مداخله نهاد سیاستگذار ارزی یعنی بانک مرکزی تنها به شکل موقت نوسانات بازار را کنترل می‌کند و باعث میشود شرایط بعد از مدتی به روال سابق برگردد و بازار را با بی‌ثباتی و ناتوانی در پیش‌بینی مواجه می‌کند؟
تثبیت شرایط اقتصادی بر مبنای واقعیت
این در حالی است که به گفته صرافان، بانک مرکزی از روز گذشته سعی کرده دلار را با نرخ چهار هزار و هشت تومان در بازار عرضه کند و همین افزایش عرضه باعث کاهش نرخ‌ها در این بازار شده است. هرچند همین اقدام موجب شکل‌گیری صف در مقابل برخی صرافی‌ها شد.
البته ولی‌الله سیف، رییس کل بانک مرکزی در روزهای گذشته و در واکنش به نوسانات اخیر بازار ارز گفته بود: ارزهای مختلف در دنیا نوساناتی دارند و چیز عجیبی نیست و حتی قوی‌ترین ارزها هم دچار نوسان نرخ برابری با ارزهای دیگر می‌شوند.
وی با بیان اینکه واقعیت‌های اقتصادی در هر کشوری شرایطی را اقتضا می‌کند و چیزی نیست که بشود با دستور آن را در یک شرایط خاص و ثابت نگه داشت، تصریح کرده بود: اصولا این برابری و متعادل بودن بازار ارز در فضاهایی باثبات و قابل اتکا باقی می‌ماند که شرایط بر مبنای واقعیت باشد و عرضه و تقاضا نرخ را تعیین کند.
به گفته سیف، بانک مرکزی نسبت به نوسان نرخ ارز بی‌تفاوت نیست و وظیفه دارد از نوسانات هیجانی بازار ارز جلوگیری کند و اگر بانک مرکزی مداخله کند، ممکن است به شکل موقت بشود بازار را کنترل کرد اما شرایط باز به همان شرایط قبل برمی‌گردد و این امر بازار را از پیش‌بینی‌پذیر شدن خارج می‌کند.
رییس کل بانک مرکزی همچنین تاکید کرد: اگر بانک مرکزی وظیفه‌اش را درست انجام دهد، اخبار هیجانی تاثیری در بازار ایجاد نمی‌کند و باید سعی کنیم این فضا را ایجاد کنیم. اوج تاثیر حرف‌های ترامپ در امور بانکی آثار هیجانی است که ممکن است در بازار ارز ایجاد شود ولی این اثرات بلندمدت نخواهد بود و در هیچ اقتصادی اینگونه حرف‌ها نمی‌تواند اثرات بلندمدت بگذارد و همه این حرف‌ها اثرات موقت دارد.
واکنش سیف به روند افزایشی نرخ ارز
رییس کل بانک مرکزی همچنین از پایش روند نرخ ارز که متاثر از برخی عوامل فصلی و انتظارات ناشی از تحولات روابط بین‌الملل است، خبرداد و عنوان کرد که نرخ سود واقعی سیستم بانکی مثبت است.
سیف در کانال تلگرامی خود عنوان کرد: تلاطم و نااطمینانی در بازار ارز بر متغیرهای کلان اقتصادی تاثیرات منفی می‌گذارد و از همین رو، ثبات این بازار یکی از اصلی‌ترین اهداف بانک مرکزی است.
وی افزود: پس از تکانه و جهش شدید ارزی سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱، بانک مرکزی در دولت یازدهم نسبت به ثبات‌بخشی به بازار ارز اقدام کرد و در عمل نشان داد که به خوبی توانایی حفظ ثبات بازار ارز را داشته و هم‌اکنون نیز دارد. در این مدت رویکرد بانک مرکزی بر این اساس بود که اولا مکانیسم بازار و عرضه و تقاضای ارز با اختلال مواجه نشود. ثانیا در تنظیم سیاست‌های ارزی، میان روند و نوسانات زودگذر ارزی تفکیک قائل شده و جلوی نوسانات شدید گرفته شود تا اقتصاد دچار تکانه ارزی نشود.
رییس شورای پول و اعتبار با اشاره به عوامل تاثیرگذار بر بازار ارزی ایران، تصریح کرد: بازار ارز تحت‌تاثیر عوامل مختلفی همچون سیاست‌های کلان اقتصادی، روند متغیرهای بنیادین و کلان، تحولات در روابط سیاسی و اقتصادی بین‌المللی و تغییرات نرخ برابری ارزهای جهان قرار دارد. درعین حال، نرخ ارز بر متغیرهای اقتصادی همچون صادرات، واردات، سرمایه‌گذاری، تولید، مصرف و تورم، آثار مختلف و غیر هم‌جهتی دارد.
وی اظهار کرد: رویکرد بانک مرکزی بر این امر استوار است که روند تعادلی مناسبی از نرخ ارز را دنبال کند تا متضمن حداکثر شدن منافع اقتصادی کشور به نحو پایدار و متناسب با رویکردهای اقتصاد مقاومتی باشد.
رییس کل بانک مرکزی تاکید کرد: بانک مرکزی در حال حاضر ضمن پایش روند نرخ ارز که متاثر از برخی عوامل فصلی و انتظارات ناشی از تحولات روابط بین‌الملل است، همچون گذشته نسبت به استمرار روند ثبات در بازار و دفع اختلالات اقدام خواهد کرد.
سیف همچنین اعلام کرد: بردار نرخ بازدهی بازارهای دارایی داخلی به نحوی است که نرخ سود واقعی سیستم بانکی به نحو مطلوبی مثبت بوده و در مقایسه با بازدهی بازار ارز که توام با ریسک است، بسیار جذاب‌تر است.
وی تصریح کرد: همین امر باعث میشود منابع مالی هموطنان ضمن برخورداری از بازدهی مناسب و فاقد ریسک در نظام بانکی، صرف حمایت از تولید و اشتغال کشور شود و بازار ارز نیز علی‌رغم تلاش سفته‌بازان ارزی در ایجاد نوسان و بهره‌برداری از حاشیه سودهای کوتاه‌مدت، بتواند در طول زمان به روند باثبات خود متناسب با تحولات متغیرهای اقتصادی ادامه دهد.
تزریق ارز مداخله‌ای برای کنترل بازار
اظهارات رییس کل بانک مرکزی در حالی منتشر میشود که در نتیجه نوسانات این روزهای بازار، بانک مرکزی بیکار ننشسته و با هدف مدیریت بازار ارز و جلوگیری از التهاب و حباب قیمتی، ارز مداخله‌ای را از طریق صرافی‌های تحت نظر خود عرضه می‌کند. این عرضه پس از آن صورت گرفت که روز گذشته بسیاری از صرافی‌ها از فروش دلار خودداری می‌کردند و فقط خریدار ارز بودند. این پدیده موجب بروز مشکلات برای برخی متقاضیان واقعی ارز شد.
با این حال و بنابر اظهارات خود مسوولان رده بالای بانک مرکزی، چنین مداخلاتی تنها به صورت مقطعی جوابگوی بی‌ثباتی و نوسانات خواهد بود و تاثیر جامع و بلندمدتی بر بازار نخواهد داشت، به‌طوری‌که با برداشته شدن کنترل ارز و رها شدن فنر آن ممکن است شاهد جهش غیرقابل کنترل نرخ دلار و دیگر ارزهای رایج در کشور باشیم که تبعات منفی همچون بالا رفتن تورم و آسیب‌پذیری فعالان اقتصادی بازار را در پی خواهد داشت.
بنابراین با توجه به اظهارات رییس کل بانک مرکزی، واقعیت‌های اقتصادی در هر کشور، نیازمند نگاهی اساسی و ساختاری است و واگذاری بازار به مکانیسم طبیعی عرضه و تقاضا را می‌طلبد که قدم اول دستیابی به این امر، پیاده‌سازی سیاست مدیریت نرخ ارز به شکل شناور است.
در همین رابطه محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت در روزهای گذشته با تاکید بر مخالفت دولت با تضعیف پول ملی به صورت غیرمنطقی، اعلام کرده بود: سیاست دولت مدیریت نرخ ارز شناور است.
نوبخت اظهار کرد: دولت از تضعیف پول ملی متضرر میشود چراکه اگر قیمت یک دلار چند تومان افزایش پیدا کند از نظر روانی بر قیمت کالاهای دیگر تاثیر می‌گذارد که ما مخالف این اتفاق هستیم.
وی افزود: رییس‌جمهور نسبت به افزایش قیمت دلار و پول ملی حساس است و در جلسات این موضوعات را به‌صورت جدی دنبال می‌کنند.
سخنگوی دولت همچنین در پاسخ این سوال که برخی عنوان می‌کنند قیمت دلار بیش از پنج هزار تومان است، گفت: دولت و کارشناسان اقتصادی این را قبول ندارند و این شایعه‌ای است برای افزایش قیمت ارز.
آسیب‌گذاری رفتارهای هیجانی مردم
در این بین مسوولان همچنان به مردم توصیه می‌کنند که سرمایه‌های جزیی خود را وارد این بازار پرتلاطم نکنند؛ اما واقعیت آن است که بازار دلار همچنان جذاب است و برخی در آن، سودای گرانی را دنبال می‌کنند. به‌طوری‌که در چند روز گذشته، فاصله چهارراه استانبول تا میدان فردوسی مملو از افرادی است که اگر قصد خرید هم نداشته باشند، از سر کنجکاوی هم که شده حداقل سری به راسته دلارفروشان می‌زنند تا مظنه قیمت، دست‌شان بیاید.
این شرایط اما نشان‌دهنده رفتارهای هیجانی مردم است و البته هستند عده‌ای که از این هیجانات در راستای اهداف سوءاستفاده‌گرایانه خود استفاده می‌کنند و به دنبال کسب سود از نوسانات پیش آمده هسنند، هرچند بسیاری از فعالان در بازار دلار از این رفتار چندان خوششان نمی‌آید و آن را به ضرر فضای اقتصادی کشور می‌دانند و خواستار اقدامات جدی و اساسی نهاد‌های سیاستگذار پولی و ارزی کشور هستند.
در همین رابطه محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رییس‌جمهور اعلام کرد: می‌توان با اطمینان پیش‌بینی کرد که آرامش در بازار ارز ادامه خواهد داشت و بعضی از شتابزدگی‌های کوتاه‌مدت ممکن است به ضرر سوداگران منجر شود.
نهاوندیان در حاشیه جلسه هیات دولت با اشاره به وضعیت ارز در این چند روز گفت: یکی از توفیقاتی که در این سه، چهار سال اخیر به دست آمده کاهش این التهابات و نوسانات در بازار ارز بود و آرامش عمومی در سطح قیمت‌ها و تورم حاصل شد و این یک رویکرد استراتژیک اقتصادی دولت بوده و این رویکرد ادامه پیدا خواهد کرد.
وی با بیان اینکه بعضی از نوسانات ارز تحت تاثیر بعضی از عوامل اقتصادی و روانی است افزود: در سال ۹۵ ما یک حرکت رو به بالایی را داشتیم اما بعد این جبران شد و کسانی که سوداگرانه در این بازار آمده بودند متحمل زیان‌هایی شدند.
نهاوندیان گفت: سیاست ارزی دولت تغییری نکرده و سیاست شناور و مدیریت شده است و آنچه که به صلاح اقتصاد کشور بوده حفظ ثبات اقتصادی است.
معاون اقتصادی رییس‌جمهور همچنین تاکید کرد: با توجه به پایین آمدن نرخ تورم داخلی که مورد تایید کارشناسان هم است و با توجه به تورم خارجی باید این مدیریت صورت گیرد و در قانون برنامه توسعه هم مورد تصویب قرار گرفته بود و همین سیاست ادامه پیدا خواهد کرد و طبعا فعالان اقتصادی هم که سابقه‌دارتر هستند بلندمدت نگاه می‌کنند.
وی افزود: بعضی از شتابزدگی‌های کوتاه‌مدت ممکن است به ضرر سوداگران منجر شود.
نهاوندیان در پایان گفت: بانک مرکزی در شرایط بسیار خوبی قرار دارد و با توجه به گشایش‌های بعد از برجام می‌توان با اطمینان پیش‌بینی کرد که آرامش در بازار ارز ادامه خواهد داشت.
امیدواری به کاهش قیمت‌ها پس از اربعین
در همین حال یک کارشناس ارشد پولی و بانکی معتقد است التهابات بازار به زودی فروکش خواهد کرد و پس از اربعین مجددا قیمت دلار به روال سابق باز خواهد گشت.
احمد حاتمی‌یزد، در مورد افزایش بهای دلار و گذر آن از کانال چهارهزار تومان اظهار داشت: با توجه به اینکه در حال حاضر تقاضای قابل توجهی برای دلار در بازار از طریق مسافران برای مراسم اربعین به وجود آمده است این التهاب باعث افزایش بهای دلار شده است.
حاتمی‌یزدی خاطرنشان کرد: تنها در سال گذشته دو میلیون مسافر برای روز اربعین از ایران به عراق رفتند که همه آنها ارز تهیه کرده بودند. افزایش تقاضا به دلیل اربعین یکی از علل افزایش قیمت دلار است.
وی به ایلنا گفت: در صورتی که امسال کمتر از نصف این تعداد یعنی حدود یک میلیون نفر از ایران برای اربعین به عراق سفر کنند و هرکدام نیز هزار دلار خریداری کنند این میزان حدود یک میلیارد دلار خواهد شد.
مدیرعامل اسبق بانک صادرات ادامه داد: مسلما این میزان تقاضا در بازار در این مدت منجر به رشد قابل توجه بهای دلار خواهد شد، البته پس از اربعین مجددا قیمت‌ها به روال سابق برخواهد گشت.
حاتمی‌یزدی افزود: این موضوع سال گذشته نیز رخ داد و پارسال همین زمان بهای دلار به ۴۱۰۰ تومان رسید و به تدریج به کانال ۳۷۵۰ تومان بازگشت.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا سخنان ترامپ و مسایل سیاسی بر افزایش نرخ دلار تاثیر داشته یا خیر؟ گفت: خیر، زیرا صحبت‌های ترامپ برای امروز و دیروز نیست بلکه پیش از این نیز ترامپ ایران را تهدید کرده بود.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
خروج آمریکا از برجام برای ما شکست نیست
وعده ساماندهی پیامک‌های تبلیغاتی تا ۳ ماه آینده؛
روسای قوا حرف‌شان را با صراحت
آغاز جنگ سایبری
آغاز کاهش کارمزدهای بورسی از 22 مهرماه
حکم دادگاه به دلیل شکایت اردلان سرفراز از صادقی ، لهراسبی و سرلک صادر شد؛
مشاور عالی گروه CMPAG آلمان از بی‌توجهی صنایع به فیلتراسیون انتقاد کرد؛
واکاوی دلایل مرگ دانشجوی دانشگاه علوم‌پزشکی شهرکرد؛
پیش‌بینی سخنرانی ترامپ!
جشن 2500 ساله
بررسی اقتصاد خاورمیانه در صورت تمدید نشدن توافق کاهش تولید؛
واقعیت‌های اقتصادی، دستور نمی‌پذیرد
همکاری ایران و فائو گسترش می‌یابد؛
همه گزینه ها روی میز
برگزاری نخستین نمایشگاه بین‌المللی چاپ و بسته‌بندی در شهر آفتاب
تحلیل فرانس‌پرس ازآینده برجام ؛
ایران به اعتبار برجام بیفزاید
گذر از میدان مین دیپلماتیک
