گذر از جهان تک‌قطبی

محمد هدایتی- فکر جهان پساآمریکایی نزدیک به یک دهه پیش مطرح شد. در این فکر از افول هژمونی آمریکا و «خیزش دیگران» صحبت می‌شد. اینکه آمریکا اگرچه هنوز به لحاظ نظامی- تسلیحاتی قدرت برتر جهانی است از جهاتی دیگر افول کرده است مثلا اینکه دیگر بالاترین رشد اقتصادی را در اختیار ندارد و تا آینده‌ای قابل پیش‌بینی دوباره به چنین جایگاهی نمی‌رسد. با وجود این تغییرات، آمریکا به لحاظ سیاسی، کماکان مهم‌ترین کشور در صحنه نظام بین‌الملل بود. کنترل بر سازمان ملل را تا حد زیادی در اختیار داشت و توان ایجاد ائتلاف‌ها و اجماع‌های بین‌المللی نیز به همین گونه. انتخاب دونالد ترامپ، چه تغییری در این جایگاه ایجاد خواهد کرد؟
نزدیک یک میلیون و 800 هزار نفر در انگلیس طوماری اینترنتی را علیه سفر ترامپ به این کشور امضا کرده‌اند و از دولت خواسته‌اند مانع حضور رییس‌جمهور آمریکا در کشورشان شود. شهردار لندن هم اخیرا اعلام کرده که به دلیل سیاست‌های بی‌شرمانه و بی‌رحمانه ترامپ نسبت به مهاجران باید مانع از سفر وی شد. سیاست‌ها، رویکرد و ادبیات ترامپ با مخالفت‌های بسیاری در کشورهای مختلف روبه‌رو شده است. نباید فراموش کرد که یک وجه مهم در سیاست و مقبولیت سیاسی، جدای از عملیاتی کردن برنامه‌ها، «رتوریک» یا فن بلاغت سیاسی است و ادبیات ترامپ در زمینه مسایلی چون مهاجرت یا رویکردهای جنسیتی، نوعی اجماع جهانی علیه وی و دولت جدید آمریکا به وجود آورده است. احتمالا شهروندان در کشورهای مختلف، به سیاستمداران کشورهایشان جهت همراهی نکردن با سیاست‌های دونالد ترامپ هشدار خواهند داد؛ روندی که امکان چانه‌زنی و اجماع‌سازی آمریکا در صحنه بین‌المللی برای پیشبرد سیاست‌هایش را تحت تاثیر قرار خواهد داد و آمریکا شاهد کمرنگ شدن یکی دیگر از وجوه قدرتش خواهد بود. از این جهت ظهور دونالد ترامپ تسریع‌کننده روند کلی‌تری است که پیشتر آغاز شده بود؛ گذار از جهان تک‌قطبی و افول هژمونی آمریکا.
hedayati.mohammad@yahoo.com