آخرین وضعیت بازار کالاهای اساسی اعلام شد؛

گروه بازرگانی- بی‌سر و سامانی بازار کالاهای اساسی، بلاتکلیفی کشاورزان به دلیل اعلام نشدن نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی و همچنین واردات بی‌رویه انواع و اقسام کالاهای کشاورزی از مشکلاتی به‌شمار می‌رود که مدت‌هاست مردم و کشاورزان را دچار مشکل کرده درحالی‌که سیاست‌های دولت در مورد تنظیم بازار کالاهای اساسی و همچنین مدیریت تجارت خارجی، کارایی لازم را ندارد‌. بر همین اساس یزدان سیف معاون وزیر جهاد کشاورزی در نشست خبری موضوعاتی همچون نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی، اوضاع کیفیت نان، تولید شکر و همچنین وضعیت بازار کالاهای اساسی در ایام محرم را مورد بررسی قرار داد و درحالی‌که مدعی شد وضعیت تولید، تامین، ذخایر استراتژیک و بازار محصولات اساسی کشاورزی مانند گندم، برنج، شکر و دانه‌های روغنی در نیمه امسال مناسب بوده و هیچ کمبودی مشاهده نمی‌شود، گفت: خرید تضمینی گندم از سال آینده به بخش خصوصی واگذار می‌شود که مکانیسم‌ها و سناریوهای مختلفی برای آن در نظر گرفته شده است‌.
ماجرای دنباله‌دار
با وجود اینکه حدود دو هفته از آغاز کشت پاییزه می‌گذرد اما هنوز نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی سال زراعی 97-96 اعلام نشده است‌. این در حالی است که براساس قانون، نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی باید قبل از آغاز کشت پاییزه اعلام شود چراکه این امر در درآمد گندمکاران و انگیزه کشاورزان به کاشت محصول رابطه مستقیمی دارد و می‌تواند در نهایت بر وضعیت بازار سال آینده در حوزه محصولات کشاورزی تاثیرگذار باشد‌. اما با این حال، هر سال موضوع اعلام نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی به ماجرایی دنباله‌دار ختم می‌شود که در نهایت ضرر کشاورزان را نیز به دنبال دارد‌. سال گذشته با وجود اینکه بارها کارشناسان نسبت به تعلل دولت در اعلام این نرخ‌ها اعتراض کردند اما علاوه بر اینکه قیمت خرید تضمینی گندم پس از چند ماه تاخیر اعلام شد، رقم آن برای کشاورزان و وزارت جهاد کشاورزی بسیار غافلگیرکننده بود تا جایی که حتی تلاش وزیر جهاد کشاورزی برای اصلاح قیمت راه به جایی نبرد‌.
در حال حاضر نیز با اینکه وزارت جهاد کشاورزی نرخ‌های پیشنهادی خود را به شورای اقتصاد اعلام کرده اما علت تعلل اعلام نرخ از سوی شورای اقتصاد مشخص نیست‌. البته این در حالی است که نایب‌رییس کمیسیون تولید ملی، معتقد است که ظاهرا قرار نیست که قیمت گندم افزایش یابد و برای همین فعلا موضوع را اعلام نمی‌کنند، تا عده‌ای کشاورز با امید به افزایش قیمت کشت خود را انجام دهند و بعد قیمت اعلام شود‌. عباس پاپی‌زاده با تاکید بر اینکه ظاهراً برخی در بدنه دولت نمی‌خواهند از تولید ملی و خودکفایی گندم دفاع کنند، تصریح کرد: برخی هستند که قصد دارند گندم خارجی ارزان‌قیمت وارد کنند و ظاهرا این وسط گفتمان دلالان و واردکنندگان بر فریاد کشاورزان می‌چربد که اگر این وضعیت ادامه یابد، قطعا در کشت گندم تاثیر منفی دارد‌. همچنین علیقلی ایمانی، رییس بنیاد توانمندسازی گندمکاران در این باره اعلام کرد: بخشی از مطالبات گندمگاران پرداخت نشده است که همین امر آنها را در تامین نهاده‌ها و بذور مورد نیاز کشت پاییزه با مشکلاتی مواجه کرده است‌.


پایداری تولید زیر سوال می‌رود
علی خان‌محمدی، مدیرعامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی نیز در این خصوص معتقد است تاخیر در اعلام نرخ خرید تضمینی گندم از سوی شورای اقتصاد در عملکرد تولید تاثیرگذار است، همان‌گونه که میزان تولید از 14 میلیون تن سال زراعی 95-94 به 9 میلیون تن 96-95 رسید‌. وی با اشاره به اینکه سالی که نکوست از بهارش پیداست، افزود: براین اساس تعلل در اعلام نرخ خرید تضمینی و پرداخت مطالبات گندمکاران به سبب سرگردانی کشاورزان‌، پایداری تولید را زیر سوال می‌برد‌. در این میان دیگر کارشناسان نیز معتقدند که استمرار تاخیر در اعلام نرخ خرید تضمینی گندم می‌تواند واردات گندم را به دنبال داشته باشد در حالی‌که وزیر جهاد کشاورزی در حاشیه پنجمین گردهمایی کشت پاییزه اعلام کرد: همچنان واردات گندم ممنوع است و اجازه نمی‌دهیم گندم وارد کشور شود‌.
وعده اعلام نرخ‌ها به زودی
تعلل شورای اقتصاد در اعلام نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی در حالی است که اعلام به موقع نرخ خرید تضمینی علاوه بر افزایش عملکرد در واحد سطح، اجرای سیاست الگوی کشت در استان‌ها را به همراه دارد‌. بر همین اساس با اینکه به نظر می‌رسد تعلل دولت در اعلام نرخ‌ها همچنان ادامه‌دار باشد اما مدیر عامل بازرگانی دولتی اعلام کرد: قیمت تضمینی گندم برای سال زراعی 99-96 تا هفته آینده اعلام می‌شود‌. یزدان سیف با بیان اینکه نرخ خرید تضمینی ناشی از قیمت تمام‌شده و بهره‌وری است، گفت: براین اساس شورای اقتصاد باید این دو امر را در دستور کار خود قرار دهد ضمن آنکه وزارت جهاد کشاورزی برنامه متعددی برای تامین نهاده‌ها، بذر و کود و سم و ارتقای بهره‌وری دارند‌.
وی همچنین با بیان اینکه خرید تضمینی گندم روبه پایان است، اظهار کرد: تاکنون هشت میلیون و 864 هزار تن گندم با ارزش بالغ بر 115 هزار و 858 میلیارد ریال از گندمکاران خریداری شد‌.
مدیرعامل بازرگانی دولتی افزود: تا به امروز 85 هزار میلیارد ریال معادل 74 درصد بهای گندم‌های تحویلی پرداخت و مابقی با توجه به برنامه‌ریزی سازمان برنامه و بودجه و خزانه‌داری کل کشور در اسرع وقت پرداخت خواهد شد‌.
سیف با بیان اینکه در سال زراعی 96-95 قریب پنج میلیون و 900 هزار هکتار تدارک کشت دیده شد،گفت: البته به دلیل تنش‌های محیطی استان‌های آذربایجان‌غربی و شرقی برداشت از پنج تا پنج میلیون و 500 هزار هکتار صورت گرفت که این امر تا حدی تولید را تحت تاثیر خود قرار داد‌.
مدیرعامل بازرگانی دولتی خوزستان با یک میلیون و 353 هزار تن، گلستان با یک میلیون و 100هزارتن و فارس 900 هزار تن از استان‌های برتر در عرضه خرید تضمینی گندم به بازرگانی دولتی هستند‌.
ارتقای نمره کیفیت نان
معاون وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به آخرین وضع بررسی نظرسنجی کیفیت نان بیان کرد: با وجود اظهارنظر برخی افراد که کیفیت گندم برای تولید نان مناسب نیست، در سال 96، تمام گندم‌های خبازی از تولید داخل بود‌.
وی افزود: لذا نمره کیفیت نان از 82 در مردادماه سال گذشته به 84 در مردادماه سال کنونی ارتقا یافت که این امر حاصل تلاش گندمکاران و معاونت امور زراعت وزارتخانه است‌. در ارزیابی کیفیت نان شکل، اندازه، رنگ، بافت، طعم و ماندگاری‌ نان مورد توجه قرار گرفت‌.
عرضه گندم در بورس کالا ادامه دارد
سیف با بیان اینکه تاکنون 400 هزار تن گندم به صورت مستقیم و سایر مشتقات صادر شده است، افزود: همچنین دو شب گذشته یک کشتی گندم دوروم معادل 14 هزار تن به آن یک شرکت ایتالیایی بارگیری شده است، این امر بدان معناست که کارشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که گندم دوروم ایران جزو برترین‌ها در دنیا به شمار می‌رود‌. به گفته وی تا پایان سال پیش‌بینی می‌شود یک میلیون تن گندم صادر شود‌.
معاون وزیر جهاد کشاورزی همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه انتقاداتی نسبت به طرح قیمت تضمینی گندم وارد است، اظهار کرد: با استمرار قیمت تضمینی، اهدافی نظیر کوچک شدن دولت، ارائه خدمات بهتر به کشاورزان، کاهش بار مالی دولت و سرعت در پرداخت مطالبات گندمکاران است که انتظار می‌رود با به کار گرفتن راهکارهای مناسب این امر محقق شود‌.
وی ادامه داد: بر این اساس با عرضه گندم در بورس کالا شرایطی فراهم خواهد شد که تنها تولیدکنندگان بتوانند اقدام به عرضه کنند و ورود بخش خصوصی گلوگاهی برای فساد نباشد‌.
به گفته سیف، تا دو ماه آینده سامانه‌ای طراحی می‌شود که اطلاعات گندمکاران برای عرضه در بورس کالا فراهم شود و همچنین با استفاده از جی‌پی‌اس در زمین میزان تولید برآورد خواهد شد‌. مدیرعامل بازرگانی دولتی با بیان اینکه عرضه گندم در بورس کالا بار مالی دولت را به کمتر از نصف تقلیل می‌دهد، گفت: بر این اساس بحث پرداخت اول کشاورزان و مابه‌التفاوت دولت با سرعت بیشتری به گندمکاران پرداخت می‌شود‌.
تولید سویا به 100 هزار تن می‌رسد
سیف با اشاره به آخرین وضعیت خرید دانه‌های روغنی نیز گفت: تاکنون 200 هزار تن کلزا، آفتابگردان و گلرنگ با ارزش بالغ بر 525 میلیارد تومان از کشاورزان خریداری شده است‌. وی از برداشت سویا در روزهای آتی خبر داد و گفت: برآورد شده امسال حدود 100 هزار تن سویا از کشاورزان خریداری شود که این امر بیانگر توسعه کشت دانه‌های روغنی و پایداری تولید است‌.
معاون وزیر جهاد کشاورزی درباره وضعیت واردات دانه‌های روغنی بیان کرد: سال گذشته دو هزار و 400 تن دانه روغنی وارد کشور شد درحالی‌که تا نیمه اول مهرماه امسال یک میلیون و 200 هزار تن وارد شده و اگر بخش خصوصی درصدد واردات دانه روغنی است باید به میزانی واردات داشته باشد که جوابگوی ذخایر استراتژیک کشور باشد‌. وی ادامه داد: دولت به عنوان تنظیم‌کننده کالای استراتژیک نقش اساسی در کنترل بازار ایفا می‌کند، به‌طوری‌که با عرضه کالا از سوی بازرگانی دولتی در بورس کالا بازار از شفافیت و آرامش نسبی برخوردار است‌.
مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی با اشاره به وضعیت فروش کالاهای استراتژیک در شش‌ماهه نخست سال تصریح کرد: آمار شش‌ماهه بیانگر آن است که از مجموع 216 هزار تن شکر، 105 هزار تن روغن و 35 هزار تن برنج در بورس کالا عرضه شده که تنها 106 هزار تن شکر 20 هزار تن روغن فروش رفته است‌.
ادعای آرامش در بازار
سیف همچنین با اشاره به اینکه آرامش بر بازار کالاهای اساسی ایام محرم حاکم بود، بیان کرد: با توجه به افزایش تقاضا در ایام محرم، شاخص‌های بازار بیانگر آن است که آرامش بر بازار شکر، روغن و برنج حاکم بوده که این امر ناشی از عملکرد ستاد تنظیم بازار، وزارت جهاد کشاورزی و بازرگانی دولتی در امر عرضه این محصولات بود که توانست از شوک قیمت‌ها جلوگیری کند‌. مدیرعامل بازرگانی دولتی ادامه داد: در ایام محرم و صفر 25 هزار تن برنج در قالب طرح تنظیم بازار توزیع می‌شود که 15 هزار تن آن از سوی بخش خصوصی و مابقی بازرگانی دولتی است‌. به گفته سیف ستاد تنظیم بازار برای هیات‌های مذهبی دارای مجوز از سازمان تبلیغات هرکیلو برنج PR11 با نرخ 3 هزار و 150 تومان و 1521 با نرخ چهار هزار تومان عرضه می‌شود‌.
خودکفایی شکر در راه است
سیف در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به اینکه رقم افزایش تولید شکر بی‌نظیر است، گفت: امسال برآورد می‌شود شکر استحصالی از چغندرقند خریداری شده به 900 هزار تن برسد که با احتساب میزان نیشکر، تولید شکر حدود 200 هزار تن افزایش خواهد داشت، به گونه‌ای که رقم تولید از یک میلیون و 650 هزار تن سال گذشته، به یک میلیون و 850 هزار تن ارتقا خواهد یافت‌. این مقام مسوول ادامه داد: باتوجه به کاهش ضریب وابستگی واردات شکر، انتظار می‌رود طی یک برنامه پنج‌ساله میزان واردات به صفر برسد‌.
مدیرعامل بازرگانی دولتی با بیان اینکه آماری از میزان واردات برنج‌های آلوده ندارد، افزود: آمار و ارقام دقیق در این زمینه را باید از وزارت بهداشت سوال کرد، اما ناگفته نماند که در سال 95 و 96 به سبب تغییر سیاست‌های تعرفه‌ای حجم قاچاق برنج کاهش چشمگیری داشته است‌. وی با بیان اینکه هیچ‌گونه افزایشی در واردات محصولات شکر، روغن و برنج در پنج‌ماهه نخست سال صورت نگرفته است، افزود: اگرچه آمار گمرک در پنج‌ماهه نخست سال بیانگر آن است که واردات شکر 174 درصد، روغن 105 درصد و برنج 102 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش یافته است، اما این امر شاخص مناسبی برای عملکرد نیست، چراکه سقف مشخصی برای واردات این محصولات تعیین شده و اینکه چه زمان، چه میزانی وارد شود، ملاک ما نیست‌.
سیف با اشاره به اینکه نرخ برنج جهانی هیچ‌گونه افزایشی نداشته است، تصریح کرد: نرخ برنج وارداتی یک هفته قبل از آغاز محرم تنها به سبب سودجویی و رانت در عرضه و تقاضا نوساناتی را تجربه کرد که با توزیع برنج از سوی ستاد تنظیم بازار این امر کنترل شد‌.