حضور غیرمستقیم ایران در اسکار

گروه فرهنگ- ایران چند سالی است که در همکاری‌های فرهنگی با دیگر کشورها فعال شده است و سینما نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای انتقال فرهنگ از این قاعده مستثنی نیست. تولید فیلم‌های مشترک سال‌هاست در دنیا رواج دارد و گاهی حاصل این همکاری‌ها‌ خلق شاهکار‌‌های بزرگ سینمایی است. برای مثال در همین ایران فیلم «فروشنده» که موفق به دریافت بهترین فیلم خارجی‌زبان اسکار شد، محصول مشترک سینمای ایران و فرانسه بود. یا در سال‌های قبل نیز فیلم «گذشته» که به عنوان نماینده سینمای ایران به اسکار معرفی شده بود نیز با همکاری کشور فرانسه تولید شده بود.
البته همیشه هدف از این همکاری‌ها‌ رسیدن به محصولی هنرمندانه با محتوای ارزشمند نیست و گاهی صرفا اهداف تجاری مورد نظر است و نتیجه می‌شود «سلام بمبئی» محصول مشترک سینمای ایران و هند. در ایران یک دلیل دیگر نیز برای این همکاری‌های بین‌المللی وجود دارد؛‌ استفاده از تکنولوژی روز سینما. اینکه سینمای ایران به لحاظ فنی و تکنیکی سال‌ها از سینمای دنیا عقب است واضح و روشن است. برای همین گاهی کارگردان‌ها برای بهره‌مندی از آخرین فنون سینمایی مجبور به همکاری با سایر کشورها می‌شوند، که فیلم‌هایی مثل «ملک سلیمان» و «رستاخیز» تولید می‌شوند.
اما هیچ مسیری در دنیا یکطرفه نیست. سینمای ایران برای پیشرفت دست به همکاری‌های مشترک با دیگر کشورها می‌زند و به همین تناسب سعی می‌کند در جهت ارتقای سینمای دیگر کشورها نیز بکوشد. سینمای ایران برای شروع چنین همکاری‌هایی کشورهای همسایه را هدف قرار داده و در سال‌های اخیر شاهد تولیدات مشترکی بین ایران و همسایه‌هایش بودیم.
حاصل این همکاری‌ها فیلم مشترک ایران و افغانستان «چند متر مکعب عشق» ساخته برادران محمودی بود که در سال 2015 سینمای افغانستان را در اسکار نمایندگی می‌کرد. امروز اگر بخواهیم لیستی از همکاری‌های سینمای ایران با دیگر کشورها تهیه کنیم با نام صدها فیلم مواجه می‌شویم که برخی از آنها همکاری‌های موفق بود و بعضی دیگر با شکست مواجه شده‌اند.


امسال سینمای ارمنستان تصمیم گرفته فیلمی که با همکاری ایران به تولید رسیده است را به اسکار معرفی کند. هیات معرفی فیلم ارمنستانی به فرهنگستان علوم و هنرهای سینمایی آمریکا (اسکار) فیلم «یه وا» ساخته آناهید آباد را برای رقابت در رشته اسکار بخش فیلم غیر انگلیسی‌زبان معرفی کرد.
آناهید آباد درباره انتخاب فیلم «یه وا» به عنوان نماینده ارمنستان در اسکار بیان کرد: از این اتفاق بسیار خشنودم، چون «یه‌وا» محصول مشترک ارمنستان و ایران است و با توجه به تابعیت و خاستگاه‌های دوگانه‌ای که دارم، ریشه‌هایم را در دو فرهنگ ارمنی و ایرانی می‌یابم که خیلی دوست‌شان دارم.
او درباره تاثیر این دو فرهنگ در فیلم و اینکه آیا قابل مشاهده است؟ گفت: به هر حال من سینما را طی سال‌های طولانی دستیاری و برنامه‌ریزی، نزد فیلمسازان بزرگ ایران یاد گرفته‌ام، اما این فیلم به واسطه داستان و محل وقوع آن و تمام شخصیت‌هایی که در مقابل دوربین هستند، به شکل مستقیم از فرهنگ و تاریخ ارمنستان سخن می‌گوید. کل فیلم، با بازیگران ارمنی و به زبان ارمنی در کشور ارمنستان ساخته شده است و برخی از منتقدانی که فیلم را دیده‌اند، به تاثیر تصاویری بر آمده از نقاشی‌ها و فیلم‌های ارمنی هم اشاره کرده‌اند.
آباد درباره روند تولید فیلم «یه‌ وا» نیز اظهار کرد: فیلمنامه با تمام جزییاتی که در نظر داشتم، آماده بود و مرکز ملی فیلم ارمنستان و بنیاد سینمایی فارابی به من و آقای تقی علیقلی‌زاده اطمینان کردند که نخستین فیلم سینمایی‌‌ام جلوی دوربین برود.
با توجه به این نکته که سینمای ایران در کل منطقه نقشی پیش برنده دارد، هر دو طرف تمایل به همکاری داشتند و فکر می‌کنم این همکاری به رشد سینما در ارمنستان هم کمک شایان توجهی می‌کند. به هر حال، بسیاری از نیروهای جوان ارمنستانی هم در این تجربه شریک شدند و کار کردند. آقای علیرضا تابش، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی‌، در نمایش افتتاحیه فیلم در ایروان به نکاتی مهم اشاره کردند که قابل توجه بود از جمله به ضرورت همکاری‌های سینمایی ایران و کشورهای منطقه و همین طور رابطه ایرانیان و ارامنه که ریشه‌های دیرینه و عمیق فرهنگی دارد.
این کارگردان درباره روند انتخاب فیلمش در اسکار توضیح داد: مثل همه جای دنیا، کمیته‌ای در ارمنستان هست که مسوولیت انتخاب و معرفی فیلم به اسکار را به عهده دارد.
برنامه اکران در ایروان در مهلت مقرر انجام شد، درخواستی از سوی پخش‌کننده برای بررسی دقیق فیلم به کمیته ارسال شد و در نهایت، این اعضای کمیته بودند که در خصوص فیلم‌های قابل بررسی بحث کردند و فیلم «یه وا» را با توجه به مقررات فرهنگستان علوم و هنرهای سینمایی انتخاب کردند.
‌آباد‌ در پایان در پاسخ به اینکه وضعیت فیلم را در اسکار چگونه می‌بینید هم گفت: به همت دوستان در معاونت امور بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی که پخش جهانی فیلم را به عهده دارند، «یه وا» در بازارهای بین‌المللی فیلم فجر و کن نمایش داده شد. نخستین نمایش جشنواره‌ای فیلم در جشنواره جهانی مونترال که یکی از رویدادهای سینمایی رده «الف» است برنامه‌ریزی شد و در چند روز آینده هم «یه وا» در نخستین نمایش در آمریکا در جشنواره فیلم «میل ولی» روی پرده می‌رود. از طرف دیگر، «یه وا» به عنوان محصولی مشترک از سینمای ارمنستان و ایران در بخش مسابقه جوایز سینمای آسیا- پاسیفیک حضور دارد و فکر می‌کنم تا به اینجای کار فیلم نسبتا خوب معرفی شده است.
طبعاً برای اسکار با کمک دوستان و همکاران امور بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی و همین طور همکاری دوستان ارمنستانی در آمریکا باید تلاش‌های مضاعفی برای نمایش و معرفی فیلم صورت پذیرد.
این فیلم ارمنی‌زبان به تهیه‌کنندگی تقی علیقلی‌زاده با مشارکت مرکز سینمایی ارمنستان و بنیاد سینمایی فارابی ایران تولید شده و نارینه گریگوریان، شانت هوانیسیان، مارجان آودیسیان، روزی آودیسوا، سرگئی توماسیان، ورژ کاسونی، دیگران داوتیان، نانور پطروسیان، النا آدامیان، مارات داوتیان و‌... در آن نقش‌آفرینی کرده‌اند.
فیلم «یه وا» درباره مادری است که سعی می‌کند گذشته پر فراز و نشیب را به فراموشی بسپارد. یه وا همراه با دختر خردسالش از ایروان فرار کرده و به نقطه دوردستی پناه می‌برد، اما مسایل ناتمام گذشته او را رها نمی‌کند.
این فیلم به پخش‌کنندگی بنیاد سینمایی فارابی، پس از نمایش در بازارهای فیلم فجر و کن، در نخستین حضور بین‌المللی در جشنواره جهانی فیلم مونترال روی پرده رفت و در روزهای آینده در جشنواره فیلم معتبر میل ولی شرکت خواهد کرد.