افزایش دختران نوجوان سیگاری

مصرف دخانیات یکی از عوامل خطر مهم و افزایش‌دهنده بیماری‌ها در دنیاست. مصرف سیگار در بین زنان تابع الگویی پنهانی است و آمار نمی تواند بیانگر جمعیت واقعی مصرف‌کنندگان سیگار بین زنان باشد. با وجود این، مصرف سیگار در زنان رشد ملموس‌تری نسبت به مردان دارد. به‌طور کلی مصرف سیگار در جهان در حال زنانه شدن است، برای مثال اکنون در کشور های آلمان و اسکاتلند ‌درصد زنان سیگاری بیش از مردان است.
افزایش دختران و کاهش پسران سیگاری
سخنگوی وزارت‌ بهداشت در نشستی خبری درباره آمار مصرف سیگار و سایر مواد ‌دخانی در ایران و جهان با بیان اینکه آمار مصرف سیگار در دختران نوجوان از کمتر از یک‌درصد به 1/2‌درصد رسیده است، تصریح کرد: این آمار در پسران از 1/5 به 8/4درصد کاهش پیدا کرده است. با توجه به اینکه استعمال سیگار و قلیان در حوزه ورود به مصرف موادمخدر و رفتارهای پرخطر جنسی است، خانواده‌ها باید هوشیار باشند و بدانند که مصرف قلیان در کنار نوجوان‌ها چه ضربه‌ای می‌تواند به آنها وارد کند. در حال حاضر 6/6درصد دختران ۱۳ تا ۱۵ساله سابقه مصرف قلیان دارند که این رقم در پسران 1/11‌درصد اعلام شده است. برآورد شده است که سالانه بین ۴۰ تا ۵۰‌میلیارد نخ سیگار در کشور مصرف می‌شود که به‌دنبال آن سالانه ۱۰‌هزار‌میلیارد تومان از ثروت ملی نیز دود می‌شود. همچنین حدود ۲۰ تا ۳۰‌میلیارد تومان در سال صرف هزینه بهداشتی و سال‌های ازدست‌رفته عمر افراد سیگاری می‌شود. ایرج حریرچی شیوع مصرف دخانیات را در مردان 16/25 و در زنان چهار‌درصد اعلام و تاکید کرد: مصرف دخانیات در زنان رو به افزایش است. در پنج سال گذشته آمار مصرف دخانیات در ایران از 9/14 به 13/14رسیده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که مصرف روزانه سیگار در شش‌سال گذشته از 9/10 به 1/10درصد کاهش پیدا کرده است، اما مصرف ‌قلیان در حال افزایش است. او ادامه داد: مصرف دخانیات در روستاها 44/15‌درصد و در شهرها 62/17‌درصد گزارش شده است که نشان‌دهنده مصرف بالای دخانیات در روستاهاست. ایران متعهد شده است که تا سال۱۴۰۴ به‌دلیل آمار بالای بیماری‌های قلبی و عروقی، ۳۰‌درصد مصرف دخانیات را کاهش دهد، اما باید توجه کرد که مصرف سیگار در نوجوانان ۱۳ تا ۱۵‌ساله افزایش کمی داشته که عمده آن در دختران نوجوان بوده است. حریرچی گفت: سالانه هفت‌میلیون نفر در دنیا به‌دلیل مصرف دخانیات جان می‌بازند؛ یعنی هر شش ثانیه یک نفر. نیمی از مصرف‌کنندگان آن نیز به‌دلیل عوارض مستقیم و غیرمستقیم دخانیات جان خود را از دست می‌دهند. در ایران نیز سالیانه ۵۰‌هزار مورد مرگ ناشی از مصرف دخانیات ثبت می‌شود. همچنین ۵۰۰‌هزار مورد بستری در سال به ‌دلیل عوارض ناشی از دخانیات است. او افزود: مرگ ناشی از تصادفات، ایدز، سلاح‌های سرد و گرم، مخدر و الکل کمتر از مرگ ناشی از سیگار و سایر دخانیات است. مصرف دخانیات خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را تا 4/2 و ریوی را تا ۲۳برابر در مردان افزایش می‌دهد. سخنگوی وزارت بهداشت با بیان اینکه ۹۰‌درصد موارد ابتلا به سرطان ریه ناشی از مصرف سیگار است، ادامه داد: وزن کودکان متولدشده از مادران سیگاری ۲۰۰ تا ۳۰۰گرم کمتر از وزن نرمال نوزادان است. همچنین هر وعده مصرف قلیان معادل مصرف ۱۰۰ تا ۲۰۰نخ سیگار است. حضور در کنار کسی که قلیان می‌کشد مانند مصرف شش تا هشت نخ سیگار است. در کشور ما از ۷۹‌میلیون نفر، هشت‌میلیون نفر به‌نوعی مصرف‌کننده مواد دخانی محسوب می‌شوند؛ یعنی 13/14‌درصد از مردم مصرف‌کننده سیگار، قلیان، پیپ و سایر مواد دخانی هستند.
لزوم تغییر الگوهای تربیتی در خانه و مدرسه


رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران در گفت‌وگو با «آرمان» با اشاره به گرایش به مصرف‌ دخانیات در میان دختران نوجوان می‌گوید: تغییراتی در الگوپذیری‌های نسل نوجوان در سنین استقلال‌یابی آنها اتفاق افتاده است و الگوها به سمت الگوهایی خارج از فضای ‌خانواده منحرف شده است. کورش محمدی می‌افزاید: دانش‌آموزان برای کسب استقلال خود گاهی از الگوهایی خارج از فضای خانواده تبعیت می‌کنند. آنها فضای لازم را برای تامین شرایط روحی، روانی و اجتماعی استقلال خود پیدا نمی‌کنند، بنابراین دست به رفتارها و ناهنجاری‌هایی می‌زنند تا به خود و همسالان خود ثابت کنند انسان‌های مقتدری هستند. او تاکید‌ می‌کند: استعمال دخانیات ممکن است در آینده استقلال آنها را زیر سوال ببرد. در برهه‌ای نوجوانان تصمیم به اثبات خود می‌گیرند و از الگویی تبعیت می‌کنند که اتفاقا مخالف الگوهای محدودکننده خانواده آنهاست. از آن زمان ممکن است به سمت ناهنجاری‌هایی نیز کشانده شوند. یکی از این ناهنجاری‌ها مصرف سیگار است. البته شکل غالب این ناهنجاری‌ها در جامعه نیز مهم است. برای مثال الگوهایی که هیجان به‌دنبال دارند و با خود تعقیب و گریز، ترس، اکراه و اضطراب دارند یا الگوهایی که به‌نوعی شیوع آنها در جامعه زیاد است و دسترسی به آنها به آسانی در جامعه انجام می‌شود در گرایش‌های نوجوانان موثر هستند. باید گفت مجموعه‌ای از تغییرات الگوهای موجود در جامعه در استعمال دخانیات تاثیر دارد. او خاطرنشان می‌کند: تمام ویژگی‌های عنوان‌شده در سیگار وجود دارند. سیگار الگویی است که اضطراب را به ‌همراه دارد. نوجوانان از رفتارهای هیجانی که هیجان بیشتری دارند به میزان بیشتری تبعیت می‌کنند. این تبعیت به‌ویژه در دوران استقلال‌یابی نوجوانان بیشتر است. سیگار اضطراب و هیجان تولید می‌کند و نیاز به تعقیب و گریز و پنهانکاری دارد. سیگار کشیدن برای نوجوانان جذابیت‌های خاص خود را به ‌همراه دارد. محمدی در پاسخ به این سوال که برای پیشگیری از استعمال دخانیات توسط دختران نوجوان چه باید کرد، می‌گوید: اگر قصد ورود به بحث پیشگیری را داشته باشیم، حتما باید از سن پایه به پیشگیری اقدام کنیم و سن پایه برای افراد دوران پیش‌دبستانی آنهاست. الگوهای زندگی سالم و به‌دور از دخانیات باید در آن سنین تعریف شوند. دوران پیش‌دبستانی دوره‌ای مهم برای پیشگیری است، بنابراین در خانواده نیز نباید غفلت ورزید. در فضای محیط مدرسه و در خانواده باید برنامه‌های پیشگیرانه از مصرف دخانیات داشته باشیم. یکی از راه‌های پیشگیرانه دیده ‌شدن شخصیت کودکان و نوجوانان است. همچنین الگوهای منفی پیرامون آنها را باید دور کرد و الگوهای مخربی مانند مصرف سیگار مقابل چشمان آنها نباید اتفاق بیفتد. مهارت‌های لازم برای مقابله با بحران‌ها به‌ویژه مهارت‌های حل مساله و تصمیم‌گیری را باید به دانش‌آموزان آموخت. این آموزش‌ها نباید اجباری باشند و باید به آنها آموزش‌ها و الگوهای عملی داد. در خانواده باید الگوی مهارت‌آموزی پیاده شود تا فرزندان خانواده نیز از آن الگوها تبعیت کنند. او می‌افزاید: الگوی اضطراب، فشار، استرس و تهدید و ارعاب که امروز در خانواده و نظام تربیتی در مدارس وجود دارد بر دانش‌آموزان و فرزندان اثر مثبت و کارآمدی ندارد.