حرکت به سمت بانکداری الکترونیک پروژه ای بلندمدت، اما سودآور

با گسترش فناوری اطلاعات، تمامی ابعاد زندگی بشر دچار تحول بنیادین گشت و سازمان های نوین در محیط رقابت پیچیده ای قرار گرفتند که ناشی از تغییرات محیطی، سازمانی و فناورانه است. تسهیلات نوظهور فناورانه، یکی از اثر گذارترین عواملی هستند که ماهیت کار سازمان ها را متحول ساخته است. لذا استفاده صحیح و مناسب از این مهم در کسب وکار از عوامل ضروری بقای سازمان ها در محیط امروز بازار محسوب می شود. بی شک، بهره گیري از فن آوري اطلاعات یکی از حلقه‌هاي لازم براي افزایش کارایی تجاري در اقتصاد ملی نیز است. با در نظر گرفتن اهمیت اطلاعات در بانکداری عجیب نیست که بگوییم ، بانک‌ها از اولین استفاده کنندگان تکنولوژی های خودکار پردازش اطلاعات می باشند. در واقع لزوم ارائه خدمات مختلف در بازار الکترونیک و سهولت دستیابی اطلاعات مورد نیاز، زمینه ساز اصلی ظهور بانکداری الکترونیکی بوده است.
  بانکداری الکترونیک کلیه خدمات بانکی را به صورت الکترونیکی و از طریق واسطه های ایمنی ارائه می دهد و بر اساس آن دیگر نیاز به حضور فیزیکی مشتری در بانک نیست. اگر تا دیروز ساعت کار بانک‌ها، تعداد و محل استقرار شعب بانک ها عوامل اصلی تسهیل گردش پول در جامعه شناخته می شدند، امروزه با ارائه خدمات بانکداری الکترونیک این عوامل رفته رفته به دست فراموشی سپرده شده اند. بانکداری الکترونیک ضمن ارائه جامع خدمات بانکی در فکر توسعه و تحول بر مبنای جلب رضایت مشتریان و افزایش درآمد بر مبنای ارائه خدمات است که در قبالش کارمزد دریافت می کند، بنابراین در بانکداری الکترونیک هر چند کاهش هزینه های بانکی مورد توجه است، اما بیشتر رشد درآمد بانک از طریق ارائه خدمات متنوع مورد تاکید است.
  از جمله دلایل حرکت بانک ها به سوي بانکداري الکترونیک به اختصار عبارتند از: افزایش بهره وري، کاهش هزینه ها، بهبود کانال توزیع (به این معنا که ارائه خدمات در هر زمان و مکان که مشتریان بخواهند امکان پذیر باشد)، مدیریت عرضه و تقاضا) به اين معنا که هرزمان تقاضاي یک خدمت کمتر از ظرفیت خدمت باشد، ارائه کنندگان خدمت بیکارخواهند بود و زمانی که تقاضا بر عرضه پیشی بگیرد، فرصت هاي ارائه خدمت براي سازمان از میان می رود و اثرات نامطلوب براي مشتري نیز رقم خواهد خورد)، توسعه محصولات و خدمات، افزایش درآمد، توسعه بازارها، بهبود کیفیت خدمات و بهبود جایگاه رقابتی. امروزه مزایای بانکداری الکترونیک بسیار آشکارتر شده و تاثیر خود را در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، و زیست محیطی مانند افزایش نظارت ها و کنترل های داخلی و مبارزه با پدیده‌هایی چون پولشویی، امکان تخصیص صحیح منابع به فعالان اقتصادی، کاهش جرم در جامعه، کاهش آلودگی محیط زیست، و مصرف بهینه انرژی نمایان کرده است.
  طی سالیان گذشته نظام بانکی کشور نیز همگام با تحولات بازارها و دستاوردهاي جهانی با شتابی چشمگیربه سوي بانکداري الکترونیک حرکت کرده و دستاوردهاي بسیاري نیز به ارمغان آورده است. با این حال هنوز از تمام ظرفیت هاي آن بهره لازم را نبرده است. مشکلات فراوانی بر سر راه استقرار کامل بانکداری الکترونیک در ایران وجود دارد که عمدتاً این موانع را به عوامل فنی- تخصصی، مدیریتی- سازمانی، فرهنگی-اجتماعی، سیاسی، حقوقی- قانونی و اقتصادی تقسیم‌بندی می نمایند.


در واقع توسعه بانکداری الکترونیک، مستلزم برخورداری از برخی زیرساخت های مناسب اقتصادی و اجتماعی است. اهم این زیرساخت ها عبارتند از: شبکه‌های ارتباطی و مخابراتی مناسب، امنیت تبادل اطلاعات، زیرساخت های حقوقی و قانونی مناسب، آمادگی فرهنگی جامعه و بنگاه های اقتصادی برای پذیرش و استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک، و تامین مالی و سرمایه گذاری در بانکداری الکترونیک. اعمال حمایت های همه جانبه قانونی و ملی، سیاست‌گذاری مناسب در سطح کلان، تدوین و اجرای استاندارد‌های لازم، سرمایه گذاری جهت ارتقای زیرساخت های لازم در این حوزه و ارائه آموزش های مستمر و هدفمند لازم به جامعه می تواند در توسعه سریع بانکداری الکترونیک در ایران موثر باشد.
  یکی از نکات مهمی که در ترویج فرهنگ استفاده از بانکداری الکترونیک باید بر آن تاکید داشت، حمایت و استفاده شهروندان از این امکانات است. نبود دانش و آگاهی کافی در مشتریان نسبت به تسهیلات بانکداری الکترونیک مشکلی است که می توان با استفاده از تبلیغ و ترویج آن را برطرف ساخت. استفاده از سامانه‌های مدیریت اجتماعی ارتباط با مشتریان، که علاوه بر اداره موثر سلایق مشتریان، موجب اداره هر چه بهتر فرآیندهای بانک می گردد؛ در کنار استفاده از سامانه مدیریت رسانه های اجتماعی، به فرهنگ سازی در مشتریان در خصوص استفاده هر چه بیشتر از بانکداری الکترونیکی یاری می رساند. بنابراین باید بعضی عواملی را که انجام سیستم بانکداری الکترونیک (مثل خرابی دستگاه های خودپرداز، قطع و وصل شدن سیستم های مخابراتی و ماهواره ای، ضعف در ضریب ایمنی سیستم بانکداری الکترونیک، کم بودن دستگاه های خود پرداز و...) را مختل می کند از بین برد و یا تا حد مطلوبی کاهش داد، تا از این طریق نه تنها این سیستم در کشور فراگیر شود، بلکه با بالا بردن اعتماد و انگیزه مردم با رفع نواقص یاد شده، نسبت به تشویق مردم به استفاده از ابزارهای دریافت و پرداخت الکترونیک اقدام نمود.
  از سوی دیگر بهره گیري از فن آوري اطلاعات یکی از حلقه هاي لازم براي افزایش کارایی تجاري در اقتصاد ملی است. در واقع اگر در جامعه ای بانکداری الکترونیک شکل بگیرد، می توان در آن جامعه به رونق تجارت الکترونیک امید بست. رشد و توسعه سریع بانکداری الکترونیک در برخی از کشورها و عقب ماندگی سایر جوامع از سوی دیگر، خود موجب اختلال در روابط تجاری ملت های مختلف و افزایش شکاف دیجیتالی در خدمات الکترونیکی بین آن ها شده است. امروزه حضور در بازارهاي جهانی به کمک شیوه هاي مدرن و کارآمد، از جمله ضرورت هاي تطبیق با نظام بین المللی در عرصه  هاي اقتصادي و صنعتی است. سرعت انجام کار در جهان، سهیم شدن در اطلاعات، حفظ ارتباطات تجاری و هدایت مبادلات بازرگانی به وسیله شبکه های ارتباطی، امروزه به یک اصل تردید ناپذیر در آمده است. ویژگی اصلی همه این فعالیت ها، تسهیل فرآیندهای تجاری و اداری، حذف فرآیندهای غیر ضروری در انجام امور و کاهش هزینه‌ها از طریق بهبود وافزایش هماهنگی، کاهش هزینه های اداری به ویژه هزینه مکاتبات و بهبود دسترسی مشتری و افزایش تنوع خدمات ارائه شده به مشتریان است که حصول به تمام این موارد از طریق بانکداری الکترونیک امکان پذیر است.  با توجه به گسترش روزافزون فناوری اطلاعات و متحول شدن روش های تجارت بانک ها چه در داخل کشور و چه در بیرون از مرزهای سرزمینی، استفاده از بانکداری الکترونیک برای پاسخگویی به نیازهای مشتریان، و حرکت کشور به سمت توسعه ای پرشتاب تر از طریق ایجاد روابط تجاری با آن سوی مرزها، امری ضروری است. ذکر این نکته حائز اهمیت است که حرکت به سمت بانکداری الکترونیک، می بایست نه یک طرح مقطعی سودآور و زودگذر بلکه پروژه ای بلندمدت در نظر گرفته شود که در طولانی مدت، مقرون به صرفه بوده و سبب احیای اقتصاد ملی کشور می گردد. زینت نوفر
 pegah.nofar@gmail.com