روزنامه ابتکار
1395/12/01
فرمان آقای ترامپ و دیوارکشی در تاریخ
محمود فاضلی بیرجندی*- از دستورهایی که رییس جدید جمهوری ایالات متحده امریکا داده است یکی کشیدن دیواری بر مرز امریکا و مکزیک است. من که درس تاریخ می‌خوانم چند پاره از یادداشت‌های خودم را در همین موضوع دیوارکشی در تاریخ، این جا می‌آورم. زیرا که ندیدم در جنجال‌هایی که بر سر این دستور بر پا شد کسی از پیشینه دیوارکشی چیزی بگوید. این کار در اسطوره و در تاریخ سوابق مکرر داشته است.***
1. بعضی از دیوارهای دوره اساطیری ایران
1/1. گشتاسپ پادشاه ایران میان ایران و توران دیوار کشید.
2/1. بهمن پادشاه ایران بند کوار را در پارس کشید.
3/1. اسکندر مقدونی سد یاجوج و ماجوج را ساخت.
***
2. بعضی از دیوارهای دوره تاریخی ایران
1/2. پیروز پادشاه ساسانی 50 فرسنگ دیوار در جرجان ساخت.
2/2. یزدگرد پسر بهرام، پادشاه ساسانی، میان ارمنیه و خزر تا باب الابواب دیواری ساخت که ناتمام ماند.
3/2. نوشین روان، پادشاه ساسانی، دیواری را که یزدگرد ساخته بود تمام کرد.
این سه پاره، هر سه می‌شاید که مربوط به دیوار گرگان باشد.
و اینک توضیحی درباره این دیوار که از میراث‌های گران فرهنگی و تاریخی ماست:
در نواحی پیرامون دریای مازندران سه دیوار شناسایی شده. دو دیوار، معروف به دیوار گرگان و تمیشه، در گرگان است. دیوار دیگر، دیوار دربند یا قفقاز، در جمهوری آذربایجان افتاده است.
دیوار آجری گرگان با حدود 1700 سال قدمت جهت شرقی–غربی دارد و به طول 200 کیلومتر از کناره خاور دریای مازندران تا پارک ملی گلستان می‌رسد. عکس این دیوار را نخستین بار اریک اشمیت خلبان آمریکایی از هوا گرفت که سال ۱۳۱۶ از نقاط باستانی ایران عکاسی می‌کرد.
اما دیوار تمیشه در جهت جنوبی ـ شمالی ساخته شده با 15 کیلومتر طول از دامنه جنوبی کوه‌های البرز تا خلیج گرگان می‌رسد.
***
3. برخی از دیوارهای معروف دنیا
1/3. دیوار چین قدیم‌ترین دیواری است که در دنیا می‌شناسیم؛ با حدود شش‌هزار کیلومتر طول، از سنگ، چوب و آجر ساخته شده. دیواری است سرشناس‌تر از آن که نیاز به معرفی بدارد. بد نیست گفته شود که فرانتس کافکا هم این دیوار را وارد دنیای داستانی خود کرده است.
2/3. دیوارهای ممتد (long walls)، در میانه سده پنجم پیش از میلاد به طول شش کیلومتر ساخته شد تا شهر آتن را به بنادرش پیوند دهد و راه ارتباط شهر به دریا، حتی در مواقع بروز جنگ و محاصره، باز باشد. اسپارت‌ها پس از آن که آتن را در جنگ‌های پلوپونزی گرفتند دیوار را خراب کردند. اما در جریان جنگ کورینتی با پشتیبانی ایرانیان از نو ساخته شد. این دیوار در سرآغاز سده نخست میلادی هنوز بر پا بود و جلو مهرداد، شاهنشاه ایران، را در حمله به آتن گرفت. سولا، سردار یونانی، دیوار را خراب کرد.
3/3. دیوار هادریان، دیواری باستانی به طول ۱۲۰ کیلومتر که از سنگ و کلوخ به دستور هادریان، امپراتور روم، در سده دوم میلادی در شمال انگلستان کنونی ساخته شد تا محافظ مرزهای شمالی امپراتوری روم در برابر حمله‌های سلت‌ها باشد. هنوز بخش‌هایی از این دیوار برجاست.
4/3. دیوار برلین، به طول ۱۵۵ کیلومتر، پس از جنگ جهانی دوم و شکست آلمان ساخته شد. این دیوار از سال ۱۹۶۱ تا ۱۹۸۹ در طول ۲۸ سال برلین را به دو بخش شرقی و غربی کرده بود. این دیوار هم به دست مردم برچیده شد.
5/3. دیواری هم در دهه‌های اخیر در سرزمین فلسطین کشیده شد. نام دیوار حایل بدان دادند. اما جو سیاست‌زده و فرقه‌ای حاکم بر خبرها و مسایل آن سرزمین نگذاشت تا اطلاعی درباره آن به خبرها برسد. این بند یادداشت را صرفا از حافظه می‌نویسم. نمی‌دانم هم که این دیوار بر‌جا و بر‌پاست یا برچیده شده.
***
در این گزارش کوتاه نام برخی از دیوارها آمد. جز این هم باید دیوارهایی در ایران و دنیا کشیده شده باشد. چشم می‌دارم تا خواننده، گزارش ناقص مرا کامل کند.
***
سرچشمه‌ها: شاه نامه/ تاریخ گردیزی/ تاریخ گزیده/ تاریخ تئوفیلاکت سیموکاتا/ و پایگاه‌هایی در اینترنت.
*پژوهشگر تاریخ
سایر اخبار این روزنامه
رییس سازمان حفاظت محیط زیست:
ریزگردهای خوزستان یک مسئله بین المللی است
آثار تهدیدهای رئیس جمهور جدید آمریکا بر اقتصاد ایران بررسی شد
ماهی‌گیری فرانسوی ها از آب گل آلود
ظریف در حاشیه اجلاس امنیتی مونیخ با همتایان خود دیدار کرد
نظم جهانی و امنیت انسانی اولویت مونیخی ها
جلال خوش چهره
چاره برون رفت از هرج و مرج خاورمیانه
محسن هاشمی در دانشگاه تهران:
درگذشت آیت‌‌الله هاشمی مردم را بیدار کرد
بیماری های روانی در کشور تحت پوشش بیمه نیستند
رنج مضاعف روان
مسعود تجریشی: ریالی بودجه به دریاچه ارومیه ندادند
ارومیه دوباره می‌میرد؟
فرمان آقای ترامپ و دیوارکشی در تاریخ
گفت‌وگوی حسن فیاد با «نادر نادرپور» درباره سینما
سینما هنر – صنعتی تجاری است
نمایندگان از انگیزه‌ها و پیامدهای کشاندن وزیر راه و شهرسازی به مجلس گفتند
استیضاح سیاسی
دادستان کل کشور مطرح کرد
اعتصاب غذای برخی متهمان از خارج کشور خط داده می شود
