تایید زورکی برجام

رئیس‌جمهور آمریکا علی‌رغم اظهارات تند خود علیه توافق هسته‌ای مجبور شد برای سومین بار دستور تعلیق تحریم‌های هسته‌ای را تمدید کند
تایید زورکی برجام
آفتاب‌یزد- گروه‌سیاسی: یک تناقض آشکار. در عین اینکه دونالد ترامپ با همان زبان غیردیپلماتیک و گستاخانه خود اولدورم بولدورمش به راه است و علیه ایران خط و نشان می‌کشد و وعده یک ماه دیگر یعنی اکتبر را می‌دهد که «ببینید چه با ایران و برجام خواهم کرد.» از آن سو تعلیق تحریم‌ها علیه ایران را در چارچوب موافقتنامه هسته‌ای سال 2015 با این کشور برای 120 روز دیگر تمدید کرد.
حالا آمریکا مدعی است تعلیق تحریم‌های ایران را به‌منظور حفظ کمی انعطاف‌پذیری تصویب کرد و در حال آماده‌سازی سیاستی با هدف پرداختن به طیفی از رفتارهای ایران است.


تنها حرفی که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم درباره لغو دوباره تحریم‌های هسته‌ای گفته است اینکه «معافیت برخی از این تحریم‌ها (علیه ایران) نباید به‌عنوان نشانه‌ای از موضع رئیس‌جمهور دونالد ترامپ یا دولت وی در مورد موافقتنامه هسته‌ای ایران تلقی شود. این معافیت تحریم‌ها همچنین نباید به‌عنوان مجوزی برای رفتار بدخواهانه رژیم ایران تلقی شود.(!)»
اگرچه ترامپ رفتار ایران طی ماه‌های گذشته را تخطی از روح توافق هسته‌ای می‌داند و می‌گوید آمریکا این رفتار را نمی‌تواند تحمل کند و بار دیگر از برجام به‌عنوان بدترین توافق آمریکا یاد می‌کند، ولی بازهم امضایش پای تعلیق تحریم‌ها آمده است.
از سویی کاخ‌سفید هر سه ماه یکبار باید در نامه‌ای به مجلس این کشور پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تایید کند و تا به حال دوبار این کار صورت گرفته و نوبت سوم اواسط اکتبر یعنی یک ماه دیگر است.»

خط و نشان‌ها و اعمال متناقض
خط و نشان ترامپ برای ماه اکتبر، در برابر تعلیق تحریم‌ها تا چهار ماه دیگر یک نوع تناقض آشکار است. حرف‌های «نیکی هیلی» که می‌گوید
عدم تصدیق پایبندی ایران به برجام در ماه اکتبر از سوی ترامپ به‌معنای خروج از برجام نیست هم یک تناقض دیگر.
اما علاوه بر این تعلیق تحریم، عده‌ای از اعمال تحریم‌های جدید هم حرف می‌زنند. تحریم هفت نفر و دو شرکت ایرانی به بهانه ارتباط با سپاه پاسداران و حملات سایبری علیه آمریکا از سوی وزارت خزانه‌داری این کشور.
موضوع تحریم‌های جدید زمانی رنگ و بوی جدی‌تری به‌خود می‌گیرد که بدانیم در حالیکه قرارداد فروش بوئینگ به ایران در زمان ترامپ عملیاتی شد و یکی از شعارهای ترامپ نیز حمایت از صادرات و صنعت هواپیماسازی آمریکا بود اکنون مجلس نمایندگان آمریکا، مخالفت خود با فروش هواپیمای تجاری به ایران را اعلام کرده است. البته تصویب رسمی چنین مخالفتی به‌رغم هشدار برخی از دموکرات‌ها و مخالفت آنها صورت‌گرفته است. به‌عبارتی برخی دموکرات‌های آمریکایی این ممنوعیت را نقض برجام از سوی آمریکا برآورد می‌کنند.با این حال پیتر روسکام از جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان آمریکا روز پنجشنبه دو اصلاحیه به بسته هزینه‌های 2018 دولت آمریکا افزوده که به‌طور مشخص استفاده از اعتباراتی برای مجازکردن تعاملات مالی برای فروش را ممنوع می‌کند و دفتر کنترل دارایی‌های خارجی از صدور مجوز برای فروش هواپیما منع می‌شود. به‌گزارش ایسنا، روسکام مدعی شده: آمریکا باید از فروش این نوع هواپیما به ایران خودداری کند، چراکه این کشور در استفاده از هواپیماهای تجاری برای انتقال منابعی نظیر تسلیحات و نیرو برای حمایت از بشاراسد رئیس‌جمهوری سوریه سابقه دارد.
و پنجشنبه هفته گذشته دو اصلاحیه روسکام در مجلس تایید شده است.

خارجی‌ها همراه با ایرانی‌ها
این در حالی است که کسانی مانند دکتر ولایتی منع فروش هواپیما به ایران را نقض برجام می‌دانند و محمدجواد ظریف، وزیر خارجه تاکید می‌کند:«برجام قابل مذاکره (دوباره) نیست. توافق «بهتر» خیال خام است. وقت آن است که آمریکا از آسمان و ریسمان بافتن دست برداشته و شروع به پایبندی به برجام کند، همانطور که ایران پایبند بوده است.»
از آن سو چهره‌های غربی و آمریکایی مثل وندی شرمن نیز تاکید دارند که لغو برجام «بدترین» اقدام ممکن از لحاظ امنیت ملی آمریکاست و می‌گویند در صورتی که ایالات متحده ماه بعد پایبندی ایران را تایید نکند این اقدام به شکل خروج آمریکا از توافق دیده خواهد شد. اگر ما این کار را انجام دهیم، حتی اگر ایران فوراً همین کارا انجام ندهد و از توافق خارج نشود، ما از هیچ نفوذی برای اجرای توافق برخوردار نخواهیم بود. این کار تبعات جدی برای ما خواهد داشت.
بوریس جانسون، وزیرخارجه انگلیس هم تاکید می‌کند که ایران باید از مزایای اقتصادی برجام بهره‌مند شود. از سویی موگرینی، رئیس اتحادیه اروپا از پیشنهاد برای نشست وزیران 1+5 در حاشیه مجمع سازمان ملل می‌گوید و اینکه آمریکا متعهد به تعلیق تحریم‌هاست.

تحریم‌های جدید یا ...
اکنون پرسش اینجاست که تناقض اعمال تحریم چند شخص و دو شرکت ایرانی، در کنار موضع مجلس آمریکا درباره فروش هواپیما را در کنار امضای تعلیق تحریم‌های هسته‌ای چگونه می‌توان توجیه کرد؟
حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل درباره تحریم‌های جدید تعدادی از اشخاص به آفتاب‌یزد می‌گوید: «اولا این تحریم‌ها را نباید با تحریم‌های هسته‌ای مقایسه کرد، چراکه تحریم‌های اخیر به دلایل مسائلی از جمله مباحث موشکی یا حقوق بشری و به‌صورت محدود صورت گرفته است. این را هم باید گفت در برجام چیزی در زمینه سایر مسائل غیرهسته‌ای پیش‌بینی نشده بود.» وی البته تاکید دارد که این تحریم‌ها بیانگر نقض روح برجام از سوی ایالات متحده است، درست همان چیزی که آمریکا مدعی است ایران آن را انجام داده است(!)
این کارشناس مسائل بین‌المللی اضافه می‌کند: «اوباما به‌دنبال آن بود تا از مدل برجام، مدلی برای سایر توافقات از جمله با کره‌شمالی ایجاد کند، اما ترامپ اکنون نه تنها این مدل را تخریب کرده، بلکه با صحبت‌هایی مثل اینکه ما امتیازات زیادی به ایران دادیم و توافق بدی صورت گرفته است، بحران کره‌شمالی را نیز تشدید می‌کند.»
داود هرمیداس باوند استاد حقوق بین‌الملل هم با بیان اینکه تحریم‌های جدید به بهانه فعالیت‌های موشکی، حمایت از تروریسم بین‌المللی و مسائل حقوق بشری است به آفتاب یزد می‌گوید: «البته اینکه گفته می‌شود فعالیت ایران با روح برجام در تناقض است مبنای حقوقی ندارد و آمریکا تحریم‌های جدید را به مسائل دیگر نسبت داده‌ است.»
پرواضح است که مقصود از حمایت از تروریست‌های بین‌المللی، حماس، جهاد اسلامی و حزب‌الله است و همیشه این اتهام‌زنی به ایران و این گروه‌ها مطرح بوده است. یاوه‌گویی درباره فعالیت‌های موشکی ایران نیز پیشتر از سوی فرانسه و آلمان به شورای امنیت مطرح شده و چیز تازه‌ای نیست. در کنار این اما ادعای دخالت ایران در مسائل منطقه‌ای شاید از جمله موارد دیگری باشد که باعث شده تا نفرات سپاه در راس تحریم‌های آمریکایی قرار بگیرند تا حدی که حتی حساب‌های این افراد بلوکه شده یا برای سفرهایشان دچار مشکل شده‌اند.

ترامپ در اکتبر چه می‌کند؟
علی‌رغم تاکیداتی که هر دو کارشناس به تحریم‌های جدید دارند و آن را غیرمرتبط با مسائل هسته‌ای می‌دانند، اما ترامپ گفته که در ماه اکتبر یعنی یک ماه دیگر -زمان سومین تایید یا عدم‌تایید کارشناسان آمریکایی درباره پایبندی ایران به برجام- خواب‌هایی برای کشور ما دیده است. این یعنی قرار است ترامپ این پایبندی را تایید نکند و از برجام خارج شود؟
بهشتی‌پور می‌گوید:«همانطور که پیشتر باب کورکر نیز گفته بود، ترامپ و آمریکا به‌دنبال ایجاد شرایطی هستند تا ایران برجام را نقض کند تا نقض برجام بر گردن ایران بیفتد وگرنه آمریکایی‌ها خود، حاضر به انجام چنین ریسک بزرگی نیستند وگرنه تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران را تمدید نمی‌کردند.»
وی افزود: «آمریکا خیلی دلش می‌خواهد در ماه اکتبر سندی را پیدا کند که نشان از عدم‌پایبندی ایران به برجام داشته باشد، اما همین که ترامپ در فاصله یک ماه مانده به سومین گزارش آمریکا به سنا تنها به این نکته که ایران روح برجام را نقض کرده، اشاره می‌کند، بیان‌کننده آن است که آنها نتوانستند گزارشی از نقض برجام از سوی ایران برای یک ماه آینده پیدا کنند. آن هم در شرایطی که 8 گزارش از آژانس بین‌المللی اتمی - به‌عنوان تنها نهادی که حق اظهارنظر در این باره را دارد- به پایبندی ایران به برجام تاکید داشته است.»
باوند نیز در این باره می‌گوید: «ترامپ نمی‌تواند در ماه آینده استنادی به نقض برجام از سوی ایران و دولت کشورمان داشته باشد چون این موضوع را نه اروپا، نه آژانس و نه روسیه و چین نمی‌پذیرد.»
ولی آنطور که باوند می‌گوید: «ظاهرا در مسائلی خارج از مسائل هسته‌ای مثل اتهام به سپاه ترامپ قرار است در آینده ادعاهایی مطرح کند وگرنه روی عدم پایبندی ایران به برجام توان بسیار پایینی برای اقناع افکارعمومی خواهد داشت.»

تحریم هواپیما هم !
اما در کنار تحریم‌های جدید و محدود چند نفر، آیا می‌توان موضوعی مثل مخالفت مجلس آمریکا با فروش هواپیماهای تجاری به ایران را هم به گردن تحریم‌های غیرهسته‌ای انداخت؟ آیا این مخالفت مجلس به معنای نقض برجام از سوی آمریکا نیست؟ آن هم در شرایطی که در توافق هسته‌ای به مسائلی چون همکاری‌های تجاری و اقتصادی طرفین تاکید شده است؟ بهشتی‌پور و باوند معتقدند نه تنها بحث تناقض با برجام بلکه این موضوع در تعارض آشکار با اهداف ترامپ نیز هست. این دو کارشناس با تاکید بر اینکه آنچه مجلس سنا تاکنون درباره منع فروش هواپیما معرفی کرده در حد شفاهی است و هنوز تصویب نشده، معتقدند که بعید است ترامپ آن را امضا کند، چراکه او دوست ندارد بازار فروش بوئینگ به ایران را به ایرباس و سایر رقبای شرکت‌های هواپیمایی آمریکا بسپارد. اگرچه همواره فشارهای لابی صهیونیستی می‌تواند معادلات را برهم زند و از آنجایی که ترامپ نیز انسان نامتعادلی است این یعنی او ممکن است حتی موضوع هواپیماها و تحریم فروش آن را نیز امضا کند.

چرا امضا کرد؟
با همه این عنادهای ترامپ بر سر برجام و ایران جای پرسش هنوز اینجاست که چرا او برای حداقل 4 ماه دیگر تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران را امضا کرده است؟
بهشتی‌پور با بیان اینکه ترامپ چاره‌ای جز تعلیق تحریم‌های برجام نداشت، اظهار می‌دارد:«ترامپ اگر دست به این تمدید نمی‌زد برجام را نقض کرده بود، او در شرایطی نیست که دست به نقض برجام بزند. او شعارهای تند خود علیه برجام را می‌گوید، اما در عمل کار دیگری می‌کند. طبق برجام آمریکا موظف است که هر 4 ماه یکبار، تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران را به حالت تعلیق درآورد، بنابراین وقتی ترامپ دست به تعلیق تحریم می‌زند به این دلیل است که چاره دیگری جز این ندارد. وعده ماه اکتبر نیز تحریک ایران به نقض برجام است، اما دولت ایران عاقل‌تر از آن است که دست به نقض برجام زند.»