نمی‌شود با زور نخبگان را نگه داریم

اصلا به اصطلاحی تحت عنوان «فرار مغزها» اعتقاد ندارم، به دلیل اینکه مهاجرت را منفی نمی‌دانم و بنابراین عنوان منفی فرار مغزها را به آن اطلاق نمی‌کنم. در مقابل، من اعتقاد دارم اگر بتوانید در کشوری امکانات کافی فراهم کنید تا افراد آن کشور بتوانند توانمندی‌هایشان را ظاهر کنند و از قوه به فعل درآورند، آن‌قدر ارزش افزوده ایجاد خواهند کرد که می‌توانند برای کشورشان مفید باشند. اگر از یک منظر اقتصادی به موضوع نگاه کنید، به این جمع بندی می‌رسید که نخبه‌ای که بتواند در خارج از ایران زندگی کند و ماهانه 10 هزار دلار ارزش افزوده ایجاد کند و این ارزش افزوده را به کشورش بفرستد، خیلی بهتر از آن است که در ایران بماند و مثلا ماهانه یکی، دو هزار دلار بیشتر نتواند ارزش افزوده ایجاد کند. اگر شرایط عینی به ظهور رسیدن توانمندی‌های نخبگانمان فراهم باشد، دیگر نیازی نخواهیم داشت با شعارپردازی یا حتی با زور نخبگان خودمان را در داخل کشور نگه داریم. چه فایده‌ای دارد که یک نخبه در کشور خودش بماند و نتواند نخبگی خودش را از قوه به فعل دربیاورد؟ ولی اگر همین نخبه بتواند به جای دیگری رفته و به یک دانشمند تبدیل شود، آن‌وقت می‌تواند برای کشور خودش هم ارزش افزوده بیشتری به همراه داشته باشد. همین الان در خارج از ایران به دلیل اینکه سرانه ظرفیت و شرایط عینی برای اینکه توانمندی‌های افراد از قوه به فعل دربیاید، موجود است، عموما بیشتر ایرانیانی که به آنجا رفته‌اند، موفق‌تر از کسانی هستند که در داخل زندگی می‌کنند. نشانه‌اش هم این است که به طور کلی مقدار تولید ناخالص داخلی در کشورهای پیشرفته آمریکایی و اروپایی حداقل به طور سرانه 20 تا 10 برابر ایرانی‌هاست. بنابراین همان ایرانیانی که الان در ایران دارند یک عددی را ثروت ایجاد می‌کنند از طریق مغز، توانمندی‌ها و یا سرمایه‌ای که به‌کار گرفته‌اند، وقتی به خارج از ایران می‌روند حداقل 10 برابر این ثروت تولید می‌کنند. اگر ما به کشورهایی مثل بنگلادش، مصر، ترکیه و فیلیپین نگاه کنیم که تعدادشان هم در دنیا بسیار زیاد است، می‌بینیم کل کسانی که از این کشورها به کشورهای پیشرفته غربی مهاجرت کرده‌اند و توانسته‌اند ثروت قابل توجهی را تولید کنند، انبوهی ثروت را به طور سالانه به عنوان ارزش افزوده ثروتی که ایجاد کرده‌اند به کشور خودشان منتقل کرده‌اند، به‌گونه‌ای که آن کشور تا سال‌ها از منابع ارزی بی‌نیاز شده است.
ادامه صفحه 7