طالقاني چيستي را بر كيستي استبداد ترجيح مي‌داد

داود فيرحي در مراسم بزرگداشت روحاني محبوب انقلاب:
طالقاني چيستي را بر كيستي استبداد ترجيح مي‌داد
سی‌وهشتمین بزرگداشت سالگرد درگذشت آیت‌ا... طالقانی در کانون توحید برگزار شد. در این مراسم اعظم طالقانی، مصطفی تاجزاده، محمدرضا عارف، محمود صادقی و جمعی دیگر از فعالان سیاسی حضور داشتند. آیت‌ا... سیدمحمود طالقانی، زاده ۱۳ اسفند ۱۲۸۹ در گلیرد طالقان، فرزند آسید ابوالحسن طالقانی بود. او برای رهنمود‌دادن به حال و ترسیم راه آینده از آیات قرآن استفاده می‌کرد و عملش در اجتماع ناشی از برداشتش از قرآن بود. در سال 1318 از قم به تهران آمد و چون تنها راه مبارزه را در قرآن و نهج‌البلاغه می‌دید، شروع به در میان گذاشتن رهنمودهای قرآنی با تحصیلکردگان کرد. وی در سحرگاه ۱۹ شهریور ۱۳۵۸ در اثر سکته قلبی فوت کرد.
درگیری با استبداد، نه مستبد


ایسنا نوشت؛ یک مدرس دانشگاه با تشریح آثار و افکار آیت‌ا... طالقانی در خصوص استبداد گفت که آیت‌ا... طالقانی معتقد به شناخت استبداد به جای مستبد بود و می‌گفت با استبداد درگیر شوید نه مستبد. داوود فیرحی اظهار داشت: آیت‌ا... طالقانی یک شخصیت مرزی بود؛ مردی در میانه دین و سیاست و همچنین در میانه سنت و تجدد. وی یادآور شد: آیت‌ا... طالقانی معتقد بود جامعه ما با معضلی به نام استبداد مواجه است. او به مسائل قومی، ملی و جهانی از زاویه دین نگاه می‌کرد. باید ببینیم آیا ما هنوز دور خود می‌چرخیم که از این گردونه خلاص شویم؛ آیا قهرمان بزرگی که راه روشن را به ما نشان دهد پیدا شده؟ و اگر نیست، تجربه فکری، مبارزاتی، قانونگذاری، سیاسی و اعتقادی مرحوم طالقانی در واقع ارزش تامل دارد. وی افزود: طالقانی معتقد است باید ماهیت استبداد را شناساند و چیستی استبداد اهمیت بیشتری دارد تا کیستی مستبد. به‌عقیده او استبداد با استبداد کنارزدنی نیست و خشونت را نمی‌شود با خشونت مهار کرد، زیرا خشونت مضاعف تولید می‌کند. این مدرس دانشگاه اضافه کرد: از نظر طالقانی بهترین سلاح مقابله با مستبد، مقاومت نرم و صلح‌آمیز است، زیرا استبداد شبیه تیغ است. اگر شدید با آن برخورد کنید، می‌برد، ضمن اینکه قبل از نفی استبداد باید جایگزین آن مشخص شود. طالقانی معتقد بود نمی‌شود با استعمار با دیکتاتور مسلح جنگید. او منطق دنیای مدرن را خوب فهمید و آن اینکه مهم‌ترین ابزار مقاومت و قدرت افکار عمومی است. وی افزود: طالقانی معتقد بود شورا به خاطر این عقب مانده که اجرا نشده است. ما باید آن‌قدر مشورت کنیم که مکانیزم مشورت و عمل جمعی را یاد بگیریم. وی تاکید کرد: مرحوم طالقانی در حوزه نفی و سلب استبداد به‌شدت قوی بود.
نماد روشنفکری دینی
یک مدرس دیگر دانشگاه آیت‌ا... طالقانی را نماد روشنفکری دینی و نماد اتحاد روشنفکر و روحانی توصیف کرد. هاشم آقاجری اظهار کرد: امروز جای خالی آیت‌ا... طالقانی بیش از گذشته احساس می‌شود. ایشان روحانی‌ای بود که باید باشد و در واقع شجاعت مبتنی بر عقل و متکی بر ایمان داشت و پدر معنوی و روحانی آزادیخواه و عدالت‌طلب به تمام معنا بود. آقاجری گفت: مرحوم طالقانی نماد روشنفکری دینی و اتحاد روشنفکر و روحانی بود و این وحدت، وحدت راه و هدف بود و نه وحدت در منافع، قدرت و موقعیت. وی با بیان اینکه دوقطبی‌های کاذب در طالقانی رنگ باخت، تصریح کرد: شاید امروز بعد از تجربه 40ساله دریافته باشیم که باید تفاوت‌ها را پاس داریم، خود را در دیگری و دیگری را در خود ببینیم. مرحوم طالقانی 40سال پیش فاصله‌های آشتی‌ناپذیر خودی و غیرخودی را پر کرد. آقاجری اساس تفکر طالقانی را شورایی و گفت‌وگویی دانست و یادآور شد: او در تجربه دهه‌های 40 و 50 به جمهوریخواهی رسیده بود و در واقع به دنبال جمهوری دموکراتیک شورایی بود. توازن قوایی که در جریان تدوین قانون اساسی کاملا به هم خورد، باعث شد طالقانی در مجلس خبرگان هیچ فعالیت و کنشی نداشته باشد. او نفیا و اثباتا یک کلمه درباره ولایت فقیه سخن نگفت. البته او رهبری امام را دربست قبول کرد و با تدوین زودرس قانون اساسی هم مخالف بود و اصرار داشت که قانون اساسی در فضای نسبتا روشن و شفاف تدوین شود.