ترور فیلم ضدتروریسم در خانه سینما

    ايزد مهرآفرين
نوزدهمين جشن خانه سينما در حالي سه‌شنبه شب در اوج بي‌نظمي، هرج و مرج و آشفتگي در زمين باشگاه ورزشي «پيام» برگزار شد كه در يك غافلگيري دقيقه نودي فيلم «فروشنده» اصغر فرهادي اكثر جوايز و همچنين جايزه‌هاي اصلي بخش‌هاي «كارگرداني»، «فيلمنامه» و «بهترين فيلم» را از آن خود كرد. اين در حالي است كه فيلم‌هاي مهم و تأثير‌گذاري همچون «ماجراي نيمروز» و «ويلايي‌ها» كمترين جايزه را از اين به اصطلاح جشن سينمايي به خانه بردند.
اين هم از عجايب سينماي ايران است كه فيلمي كه با سرمايه‌گذاري دختر پادشاه سابق و خواهر پادشاه فعلي قطر توليد مي‌شود و در يك جشن ايراني همه جوايز را درو مي‌كند و در آن سو فيلم «ماجراي نيمروز» كه ماهيت يك گروه تروريستي را افشا مي‌كند، دست خالي از اين جشن بيرون مي‌آيد. تقريباً همه محتواي جشن «خانه سينما» از همان ابتدا مشخص شد و به قولي برگزار‌كنندگان اين جشن خيلي زود دست خود را رو كردند. زماني كه «باران كوثري» با تيكه و طعنه سخنراني خودش را اينگونه شروع كرد: «زماني كه فهميدم جشن سينماي ايران در يك ورزشگاه برگزار خواهد شد، ترسيدم كه من و خانم‌هاي سينماگر را به جشن سينماي ايران راه ندهند.»
جشن خانه سينما يك بار ديگر ثابت كرد كه چقدر سينماي ما محفلي، دورهمي و بدون مدير و در اصطلاح عاميانه چقدر بي‌صاحب است. چطور مي‌شود كه با حضور فيلم‌هايي مانند «ماجراي نيمروز» و «ويلايي‌ها» اكثر جوايز به فيلم «فروشنده» اختصاص مي‌يابد! فيلم‌هايي كه هركدام در زمان اكران عمومي تحسين مردم و منتقدان را به همراه داشته‌اند، چطور در صنوف متخصصين سينما مثبت ارزيابي نمي‌شوند و جوايز طوري تقسيم مي‌شود كه گويي اصلاً اين فيلم‌ها ديده نشده‌اند؟  در مورد «ماجراي نيمروز» ماجرا كمي عجيب‌تر و شبهه‌برانگيزتر به نظر مي‌رسد؛ فيلمي كه به محض رونمايي در فجر همگان زبان به تحسين از آن گشودند و آن را دستاوردي تازه و بديع در سينماي ايران عنوان كردند. جالب است كه دامنه تعاريف و تحسين اين فيلم از اهالي سينما و منتقدان فراتر رفت و اهل سياست هم به فراخور نظرهاي مثبت و قابل‌توجهي درباره اين فيلم دادند. حال پرسش اساسي اين است كه چطور مي‌شود كه فيلمي تا به اين حد درخشان و تأثيرگذار از سوي صنوف سينما كه خود را متخصص مي‌دانند ناديده گرفته شود و دست خالي از اين جشن به خانه برود.


در خوش‌بينانه‌ترين حالت بايد گفت كه اين موضوع صرفاً تصميم و رأي 400 نفري است كه بين «ماجراي نيمروز» و «فروشنده» رأي خود را به سمت فيلم فرهادي سوق داده‌اند و هيچ موردي براي سوءظن و بدبيني وجود ندارد. اما آيا واقعاً مي‌شود به همين سادگي به موضوع نگاه كرد. شايد بشود ماجرا را جور ديگري هم ديد. براي پي بردن به ريشه اين رفتار و بايكوت كردن اين فيلم در جشن خانه سينما، شايد بشود به شبي ديگر سفر كرد و ماجرا را از آن زاويه و جوري ديگر هم ديد و تحليل كرد. آن شب هم شبي نيست جز شب جشن «انجمن منتقدان خانه سينما» كه همين چند هفته پيش برگزار شد؛ جايي كه «جعفر پناهي» فيلمساز اپوزيسيون‌نما و به اصطلاح خودش هميشه معترض با بي‌احترامي و بي‌حرمتي با مهدويان برخورد كرد و حاضر نشد كه جايزه كارگرداني فيلم «ماجراي نيمروز» را روي سن تقديم مهدويان كند. همين كار پناهي باعث شد كه جو منفي عليه اين فيلم در فضاي مجازي و رسانه‌ها شكل بگيرد.
سعيد مستغاثي كه خود روزي رئيس انجمن منتقدان خانه سينما بوده است درباره اين اتفاق عجيب يعني بايكوت فيلم «ماجراي نيمروز» و درو كردن جوايز توسط «فروشنده» در جشن خانه سينما به «جوان» مي‌گويد:«اصلاً اين اتفاق نه عجيب است و نه تازگي دارد. در واقع ناديده گرفتن و به اصطلاح درست بايكوت‌كردن فيلم «ماجراي نيمروز» نه در جشن خانه سينما، بلكه از همان جشنواره «فيلم فجر» كليد خورد.»
مستغاثي ادامه مي‌دهد: «در جشنواره فيلم فجر هم وقتي كانديدا‌هاي جايزه سيمرغ اعلام شد همه با تعجب ديدند كه اين فيلم در هيچ كدام از بخش‌هاي اصلي كانديدا نشده است اين در حالي بود كه همگان از «ماجراي نيمروز» به عنوان پديده اين چند سال اخير سينماي ايران و از خود «مهدويان» به عنوان فيلمساز جواني كه توانسته دستاورد تازه‌اي به سينماي ايران اضافه كند، ياد مي‌كردند. جايزه‌اي هم كه در نهايت به اين فيلم دادند سيمرغ بهترين فيلم از نگاه تماشاگران و «جايزه ملي» بود كه اولي هيچ ربطي به داوران ندارد و دومي هم يك جايزه كاملاً تشريفاتي و من‌درآوردي است براي فيلمي كه با آن به اصطلاح رودربايستي دارند.»
اين محقق و نويسنده سينما در ادامه به «جوان» مي‌گويد:«بعد از اينكه در برنامه «هفت» و چند رسانه ديگر بحث دوتابعيتي بودن داوران پيش آمد و افخمي به صراحت در آن برنامه از اين گفت كه داوران از ترس اينكه منافقان براي آنها دردسري درست نكنند، نمي‌خواهند به «ماجراي نيمروز» جايزه بدهند، داستان شكل و ماهيت ديگري به خود گرفت. در نهايت با همه فشارها و با تدبير ايوبي، رئيس سازمان سينمايي وقت جايزه بهترين فيلم را به «ماجراي نيمروز» دادند كه همه از آن به عنوان تدبير ايوبي ياد كردند نه جايزه هيئت داوران.» مستغاثي در ادامه با اشاره به اينكه در همه جشنواره‌هاي مهم دنيا جايزه بهترين فيلم را معمولاً فيلمي مي‌برد كه جايزه فيلمنامه و كارگرداني را از آن خود كرده، افزود: جاي تعجب نيست كه چطور فيلمي كه در رشته‌هاي كارگرداني و فيلمنامه كانديدا نيست جايزه بهترين فيلم را مي‌برد. معتقدم كه هجمه‌ها عليه اين فيلم كه ماهيتي افشاگرانه عليه يك گروه تروريستي كه حاميان غربي دارد از همان فجر شروع شد و بعد ادامه پيدا كرد و يك سري ويروس رسانه‌اي هم اجير شدند كه انگ ارگاني و دولتي به اين فيلم بزنند و در سكانس پاياني اين جريانات هم واكنشي بود كه جعفر پناهي استارتش را در جشن منتقدان زد و با بي احترامي و لجبازي با اين فيلم برخورد كرد. بعد از آن هم مثل هميشه سربازان پياده اين جريان شبه‌روشنفكري مثل باران كوثري وارد گود شدند و عليه اين فيلم و مهدويان موضع گرفتند كه اين فيلم تحريف تاريخ است و بايد جور ديگري ساخته مي‌شد، جوري ديگر كه مثلاً منافقين اين قدر هم بد نبودند.
مستغاثي در ادامه مي‌گويد: «جالب است از همان زمان جشنواره فجر تا امروز «راديو زمانه»، «صداي امريكا» و «بي‌بي‌سي» عليه اين فيلم موضع گرفتند. كساني كه تا ديروز شعار «هنر براي هنر» سر مي‌دادند و مي‌گفتند فيلم است ديگر! الان درباره اين فيلم نظر ديگري دارند.»
مستغاثي با اشاره به اينكه اين فيلم ماهيتي افشاگرانه عليه گروهك تروريستي منافقين دارد، مي‌گويد: بعد از اينكه اين فيلم ساخته شد فرانسوي‌ها، سعودي‌ها، آلماني‌ها و امريكايي‌ها كه هميشه از حاميان منافقين بودند و مي‌خواستند آنها را يك جريان مخالفان مظلوم جمهوري اسلامي در دنيا جا بيندازند، شروع كردند در رسانه‌هاي‌شان به بدگويي و انتقاد از اين فيلم و متأسفانه جرياني هم در داخل كه هميشه مناديان و بوقچي‌هاي اين رسانه‌ها و جريانات هستند دنباله حرف آنها را گرفتند و شرو ع به سرو صدا كردند.
مستغاثي در پاسخ به اين پرسش كه عده‌اي معتقدند كه اين اعضاي صنوف بودند كه اين رأي را به «فروشنده» دادند و نه يك جريان سياسي، گفت: بله اين صنوف بودند ولي از جايي كه تجربه كار و مديريت در خانه سينما را براي مدتي داشتم بايد بگويم كه خيلي از اينها (مديران و سينماگران) به هر حال با «ممنتوفيلم»  ( تهيه‌كننده فرانسوي فيلم فروشنده) و پخش‌كنندگان خارجي ارتباط كاري دارند و خيلي از اين اينها مي‌خواهند كه به جشنواره‌هاي خارجي بروند و به همين دليل هم هست كه در مقايسه بين «ماجراي نيمروز» و «فروشنده» نمي‌توانند خود را خرج فيلمي مثل «ماجراي نيمروز» كنند.