روزنامه جهان صنعت
1396/06/23
آیا سهم خودروسازان در تولید ناخالص داخلی واقعی است؟
علیرضا حائری* - در خبرها و از قول یکی از اساتید دانشگاهی آمده بود که صنعت خودرو نقش بسیار مهمی در اقتصاد کشور داشته و سهمی بیش از سه درصدی در تولید ناخالص ملی کشور دارد. در همین یادداشت به دیگر مزایای صنعت خودرو نیز اشاره شده بود از جمله اینکه همه‌ساله مقادیر قابل توجهی نقدینگی ازطریق این صنعت به‌عنوان مالیات، عوارض، بیمه و... به دولت پرداخت میشود که نقش مهمی در تامین هزینه‌های جاری دولت دارد.در اینکه صنعت خودرو در حال حاضر و پس از نفت، مهم‌ترین صنعت کشور است و بیشترین توجه مقامات صنعتی و دولتی را به خود معطوف کرده و به‌صورت نماد، ویترین و افتخار صنایع کشور و دولتمردان صنعتی کشور درآمده است، هیچ شکی وجود ندارد.
همچنین این موضوع نیز صحیح است که همه‌ساله وجوه قابل توجهی تحت عناوین مالیات، عوارض، بیمه و... توسط این صنعت و البته از جیب و بودجه مردم به حساب دولت واریز میشود. (خرج که از کیسه مهمان بود، حاتم طایی شدن آسان بود) اما آیا ادعای اینکه سهم صنعت خودرو از تولید ناخالص ملی بیش از سه درصد است، واقعی است؟ خوب است در اینجا نگاهی بیندازیم به تعریف تولید ناخالص ملی.
تولید ناخالص ملی چیست
کل ارزش ریالی (یا دلاری) کلیه محصولات نهایی تولیدشده توسط واحدهای مقیم و غیرمقیم هر کشور در دوره زمانی معین (مثلا سالانه) را تولید ناخالص ملی می‌نامند. منظور از غیرمقیم، واحدهایی است که در خارج آن کشور به تولید مشغولند مثلا ارزش تولیدات کارخانه اتومبیل‌سازی تویوتا در آمریکا در زمره تولید ناخالص ملی ژاپن محاسبه میشود.
افزایش تولید ناخالص داخلی یا ملی در هر سال به نسبت ارزش آن تولیدات در یک سال گذشته، صرفنظر از تورم موجود را رشد اقتصادی می‌نامند اما سهم صنایع در تولید ناخالص ملی یا داخلی چگونه محاسبه میشود؟ به‌طور طبیعی حاصل تقسیم ارزش کل تولیدات نهایی هر صنعت (مثلا خودرو) به ارزش کل تولیدات ناخالص ملی آن کشور، میشود سهم درصدی آن صنعت از تولید ناخالص ملی.
سوال اینجاست که آیا ارزش نهایی یا همان قیمت‌های فروش محصولات صنایع خودرو‌سازی کشور ما عادلانه و مطابق با قیمت‌های جهانی است؟ آیا این محصولات در بازارهای جهانی نیز معادل با نرخ‌های داخلی مشتری و خریدار دارد؟ اگر جواب مثبت است، که من هم با این استاد عزیز هم‌نظر هستم.
اما اگر جواب منفی است و به علت محدودیت‌های واردات خودرو به کشور و تعرفه‌های بالای واردات و سایر شرایط محدود‌کننده که رقابت منصفانه با سایر رقبای خارجی را با چالش‌های جدی روبه‌رو ساخته و شرکت‌های خودرو‌ساز داخلی را مختار کرده تا قیمت‌های فروش خود را تقریبا آزادانه و بدون رقابت واقعی با سایر رقبای جهانی تعیین کنند، آنگاه باید در صحت سهم بیش از سه درصدی این صنعت در تولید ناخالص ملی کمی تردید کرد.
وقتی یک اتومبیل سواری خارجی مثلا 20 هزار دلاری که قیمت جهانی آن به ریال تقریبا برابر 80 میلیون تومان است، بر اثر این حمایت‌های تعرفه‌ای به قیمتی در حدود 170 تا 180 میلیون تومان در بازار داخل به‌فروش می‌رسد، بسیار طبیعی است که قیمت خودروی داخلی نیز تا دو برابر واقعی تعیین شود و سهم صنعت خودرو در تولید ناخالص را تا دو برابر ارتقا بخشد.
در چنین شرایطی ممکن است سهم صنعت خودرو از تولید ناخالص ملی یا داخلی قابل توجه باشد اما این سهم در مقایسه با سهم سایر صنایع داخلی از تولیدات ملی واقعی نیست و در واقع مقایسه این صنعت با سایر صنایع که از چنین موهبت حمایتی برخوردار نیستند در یک شرایط نابرابر، باعث افزایش غیرواقعی سهم صنعت خودرو در تولید ناخالص ملی به زیان سایر صنایع شده است که منصفانه نیست و انتظار می‌رود صاحبنظران اقتصادی و علی‌الخصوص دانشگاهی به این نکته ظریف بیشتر دقت کنند.
همین احساس کاذب بالا بودن سهم صنعت خودرو در تولید ناخالص داخلی یا ملی، باعث جلب توجه بیشتر مقامات تصمیم‌گیر به این صنعت شده و باعث حمایت بیشتر آنها از این صنعت میشود.
در یادداشت مذکور، همچنین اشاره شده بود که یکی از دو خودرو‌ساز بزرگ کشور با زیان انباشته بالایی روبه‌رو هستند.
اینکه چرا با وجود این همه حمایت‌های آشکار و پنهان دولت، صنایع خودرو‌سازی کشورهمچنان با زیان روبه‌رو هستند، جای بحث و تعمق بیشتری دارد که فعلا مورد بحث این مقاله نیست.
آمار و ارقام چه می‌گوید
فرض می‌کنیم که تولید ناخالص ملی کشور در سال گذشته بالغ بر 500 میلیارد دلار بوده است لذا سهم سه درصدی از این مبلغ، بالغ بر 15 میلیارد دلار میشود. به عبارت دیگر ارزش تولیدات صنعت خودرو در کشور در سال گذشته بالغ بر 15 میلیارد دلار بوده است. تولید انواع خودرو در سال گذشته بالغ بر حدود یک میلیون و 200 هزار دستگاه بود، لذا به‌طور متوسط ارزش هر دستگاه خودرو بالغ بر حدود 12500 دلار میشود.
طبق آمارها بالغ بر 80 درصد خودروهای تولیدشده یعنی 960 هزار دستگاه از انواع پراید و پژو است. آیا اتموبیل‌های پراید و پژو تولیدشده در کشور دارای ارزشی معادل 12500 دلار برای هر دستگاه هستند؟ یعنی به‌طور متوسط هر دستگاه در حدود 50 میلیون تومان. آیا متوسط قیمت فروش محصولات خودروسازان ما در داخل کشور این مبلغ است؟ آیا با چنین قیمتی، قادر هستیم این خودروها را به بازارهای جهانی صادر کنیم؟ جواب مثبت است، من هم با این استاد عزیز هم‌نظر هستم.
اما اگر جواب منفی است که البته منفی است، باید در تعیین سهم صنعت خودرو در شاخص‌های کلان اقتصادی مثل تولید ناخالص داخلی و ملی و سهم ارزش‌افزوده آن در صنعت کمی با دقت بیشتری اظهار نظر کرد.
خلاصه کلام
تعیین سهم صنایع در تولید ناخالص داخلی یا ملی و مقایسه آنها با یکدیگر، تنها در صورتی می‌تواند به واقعیت نزدیک باشد و در محاسبات کشوری مورد استناد قرار گیرد که شرایط قیمت‌گذاری محصول نهایی، حمایت‌های تعرفه‌ای و سایر شرایط از قبیل استفاده از منابع سیستم بانکی و... برای کلیه صنایع داخلی، تقریبا یکسان باشد در غیر این صورت هرگونه اعلام سهم در ارزش‌افزوده صنعت یا تولید ناخالص واقعی نبوده و باعث گمراهی خواهد بود.
* کارشناس صنعت
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
آقای هاشمی در ریاست مجمع با توانایی و تدبیر و آگاهی به وظایف خود عمل می‌کرد
فضای جامعه باید امن باشد نه امنیتی
آخرین هماهنگی برای نشست آستانه
تیغ دولبه تمدید توافق اوپک
آیا سهم خودروسازان در تولید ناخالص داخلی واقعی است؟
در دیدار رییس اتاق بازرگانی با مقامات اقتصادی اوکراین مطرح شد؛
فصل جدید سیاست‌گذاری در حوزه حمل و نقل کشور؛
صعود سرخپوشان ایران به نیمه‌نهایی لیگ قهرمانان؛
خاله‌بازی دارا و سارا یا برجام سابق!
اظهارات مسوولان بازار را آشفته می‌کند
ترامپ و کیم جونگ اون در گرداب لجبازی
سیف:آرامش در بازار برقرار است
چشم‌انداز بورس مثبت است
جشن خانه سینما برگزار شد:
داستان ریزش‌ها؛ چیزهای خوبی که دیگر نیستند
در جست‌وجوی رونق غیرتوهمی
بیانیه اتحادیه عرب علیه ایران
رییس فراکسیون امید:
رییس کمیسیون اروپا خواستار شد؛
