روزنامه آفتاب یزد
1396/06/22
برجام در تنگنا؟!
آفتاب‌یزد- گروه‌سیاسی: پازل‌های این روزهای برجام را که کنار هم قرار دهیم شمایل خوبی به خود نمی‌گیرند. اولین قطعه این پازل را می‌توان در مصاحبه اخیر ظریف جست‌وجو کرد . مصاحبه‌ای که در آن گفت: «فعلا اروپایی‌ها تاکید دارند که در هر شرایطی - حتی در صورت خروج آمریکا - برجام را اجرا خواهند کرد.» جمله‌ای که نشان می‌داد وزیر خارجه ایران بیش از همیشه نسبت به ماندن آمریکا بر سر برجام شک کرده. او از عهد ایران در شرایط پایبندی اروپایی‌ها می‌گفت. چندی بعد علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران بود که در اینباره لب به سخن گشود و گفت: «در صورتی که آمریکا از این توافق خارج شود، ولی بقیه کشورها همچنان متعهد بمانند، انگلیس، فرانسه، آلمان، چین و روسیه، در این صورت بدون وجود آمریکا نیز به احتمال بسیار زیاد ایران به تعهدات خود در توافق پایبند می‌ماند، ولی اگر آمریکا از این توافق خارج شود و در پی آن، متحدان اروپایی‌اش نیز خارج شوند، در این صورت شکی نیست که توافق از هم می‌پاشد و ایران نیز بازمی‌گردد.» این یعنی آنکه ایران از همین الان خودش را برای سناریوهای بعد از خروج آمریکا از برجام آماده کرده است.بهرام قاسمی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی نیز در پاسخ به این سوال که ایران چه درکی از برجام بدون آمریکا دارد، اظهارداشت: «باید صبر کرد و دید. تصمیمات ایران را هیئت عالی نظارت بر برجام اتخاذ می‌کند. سناریوهای لازم در همه حالات دیده شده و بنا به مصلحت کشور اقدام خواهد شد.»
درهمین باره روز گذشته نوبت سخنگوی دولت نیز اظهار نظر کرده و گفته اگر آمریکا از این قرارداد خارج شود خود ایزوله شده و ضرر
می کند. ما در راستای تامین منافع ملی درباره خروج آمریکا تصمیم می گیریم و قطعا برای انجام تصمیمات خود از یک مرجع استعلام نخواهیم کرد بلکه کل نظام درباره آن تصمیم می گیرند.
نوبخت بازنده اصلی اقدام آمریکا را خود آمریکا دانست و اظهار کرده است سخنان آمانو درباره پایبندی ایران به برجام آنقدر صریح و واضح است که جای تردید ندارد که ایران پایبند پیمان برجام بوده و سخنان اخیر مقامات آمریکایی درباره بازرسی ها نیز غیرحقوقی است.
سخنگوی دولت در پاسخ به اینکه گمانه زنی هایی که در رابطه با خروج آمریکا از برجام وجود داشته ولی تاکنون نظر نهایی از سوی هیئت نظارت اعلام نشده است، گفت: آن هیئت از دولت خارج است و ارکان اصلی نظام در آن هستند بنابراین اعتماد کنید که کارشان را به درستی انجام می دهند.
موضوع برجام منهای آمریکا، پررنگ و پررنگ‌تر شده است. نکته‌ای که بنا به سابقه بد دونالد ترامپ در امضای قانون ضدمهاجرتی‌اش علی‌رغم تمام هزینه‌هایی که برای او داشت، لغو معاهده زیست‌محیطی پاریس علی‌رغم اعتراضات جهانی که علیه او به پا کرد و لغو قانون داکا -که به کودکان مهاجر غیرقانونی اجازه ادامه کار و تحصیل در این کشور را می‌داد- دور از ذهن نیست، چراکه همه این‌ها نشان می‌دهد ترامپ حتی حاضر است زیر برجام که یک معاهده بین‌المللی و یک قطعنامه سازمان مللی است نیز بزند آن هم علی‌رغم همه زیر سوال رفتن‌های کشورش .
به‌عبارتی هر چند آمریکا نتواند از جنبه حقوقی از این توافق خارج شود مگر آنکه آژانس انرژی اتمی تصدیق کند که ایران تعهداتش را انجام نداده است و پس از آن نیز هیئت 1+5 باید این عدم پایبندی را تایید کند، اما از آنجا که هیچ امری مانع ترامپ نیست، نمی‌توان این مسئله را به‌طور کلی دور از ذهن دانست.
دیدار آینده نتانیاهو با ترامپ
با موضوعیت توقف و تعلیق برجام
به‌خصوص که حالا قطعات دیگر پازل هم نمایان شده‌اند رژیم صهیونیستی لابی‌های خود را بیش از گذشته کرده است. نتانیاهو که در دوره اوباما بیشترین فاصله را از آمریکا گرفته بود اکنون امیدوارانه به عصر ترامپ نظر افکنده است. او هفته گذشته دیدار محرمانه‌ای با محمدبن سلمان، ولیعهد عربستان داشته و قرار است هفته آینده به دیدار ترامپ برود و اتحاد سه‌گانه عربستان، آمریکا، اسرائیل را تکمیل کند. این در حالی است که پیشتر هم مقامات آمریکایی از جمله تیلرسون به اتحاد دول عربی علیه ایران تاکید کرده بودند، نکته‌ای که باعث شد حتی امیر قطر با ولیعهد عربستان در اوج اختلافات دو کشور تماس بگیرد تا بلکه به خواسته آمریکایی‌ها برای این اتحاد تن دهد. وزیر اطلاعات رژیم صهیونیستی، اما در سخنانی در مرکز مطالعات هرتسلیا، رسما اعلام کرده «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر اسرائیل با هدف «تعلیق برجام، یا تغییر مفاد آن یا ابطال این توافق» هفته آینده با «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا ملاقات می‌کند.
وزیر اطلاعات اسرائیل گفت: «درخواست اسرائیل از آمریکا برای مقابله با برجام یک درخواست لجوجانه از آمریکا نیست به‌ویژه آنکه رئیس‌جمهوری ترامپ این توافق را بدترین توافق خوانده است.»این در حالی است که سومین بررسی دولت ترامپ درباره عملکرد ایران پیرامون برجام کمتر از یک ماه دیگر صورت می‌گیرد. بعد از روی کار آمدن دولت ترامپ، او از طریق کارشناسان خود دوبار پایبندی ایران به برجام را بررسی کرده بود و جالب آنکه حتی تیم ترامپ نیز وادار به اذعان به پایبندی ایران شد. همین موضوع باعث شد که ترامپ در سخنانی جنجالی ضمن انتقاد از برجام و اوباما و اعلام اینکه توافق هسته‌ای بدترین توافقی بوده که تاریخ آمریکا آن را پذیرفته است، ابراز امیدواری کند که تیم کارشناسی او در دور سوم بررسی‌شان عدم‌پایبندی ایران به برجام را به اثبات برسانند (!)
باید انتظار همه چیز را داشت
به‌نظر می‌آید که همه این دیدارها، مصاحبه‌ها و تلاش‌ها تنها یک معنا به خود بگیرد... جدی‌شدن خروج آمریکا از برجام پیش از هر زمان دیگر. آنطور که علی خرم، استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه به آفتاب‌یزد می‌گوید: «باید انتظار بدترین شکل سناریوها را داشته باشیم و هرگز غافلگیر نشویم. طبیعی است که عربستان و اسرائیل با تندروهای آمریکایی همکاری می‌کنند تا برجام را تحت‌فشار قرار دهند، بخش‌هایی از این فشارها را آمریکا برعهده می‌گیرد، بخش‌هایی از آن را عربستان و اسرائیل در منطقه ایجاد می‌کنند و قسمت‌هایی از آن را هم این دوکشور پخت و پز کرده و به آمریکا تحویل می‌دهند، بنابراین نباید از هیچ نتیجه‌ای پس از مذاکرات نتانیاهو و ترامپ شوکه شویم. حتی آمادگی بدترین احتمال یعنی خروج آمریکا از توافق را هم داشته باشیم.»
هرچند محسن جلیلوند، دیگر کارشناس مسائل بین‌الملل بیش از آنکه دیدار آتی نتانیاهو و ترامپ را خروج آمریکا از برجام بداند به معنای یک نوع امتیازگیری دوطرفه از ایران دانسته و به آفتاب‌یزد می‌گوید: «آمریکا به‌گونه‌ای با برجام رفتار می‌کند تا کشورمان را تحت‌فشار قراردهد.»
این کارشناس تاکید می‌کند: «اما ترامپ دست رد به سینه نتانیاهو نخواهد زد و حتما پیشنهادهای هفته آتی اسرائیل را بررسی می‌کنند. ولی نتانیاهو نیز بیش از نگرانی از برجام بنابر ادعای خود از تحرکات ایران در سوریه و لبنان نگران است، به این خاطر آنها تلاش دارند تا ایران را از راه‌های دیگر تحت‌فشار قرار دهند و یکی از راه‌ها، فشار از طریق برجام است. بحث امنیتی اسرائیل بیشتر در شرایط منطقه تحت‌الشعاع قرار گرفته تا موضوع برجام.»
خروج آمریکا تاثیر زیاد ندارد
اما اگر به‌راستی آمریکا از برجام خارج شود چه روی خواهد داد نکته‌ای که خرم درباره آن اظهار می‌دارد: «خارج‌شدن آمریکا از برجام هیچ نفعی برای آمریکا ندارد و حتی ممکن است هیچ ضرری هم به برجام نزند، چراکه برجام یک تعهد چندجانبه بین‌المللی است و هر کشوری به جز ایران، از آن خارج شود، تغییری در آن معاهده نیز به‌وجود نمی‌آورد، اما اگر ایران از برجام خارج شود آن هنگام است که این تغییر در توافق هسته‌ای حاصل میشود، بنابراین بیرون رفتن آمریکا نکته‌ای برجسته نیست بلکه یک تهدید برای فشار بیشتر ایران است.»صحبت‌های خرم باعث شد تا از او این را هم بپرسیم که اگر واقعا خروج آمریکا از برجام فاقد اهمیت است چرا حسن روحانی در سال 92 و برای توافق هسته‌ای از آمریکا به‌عنوان کدخدای مذاکرات سخن می‌گفت، وی می‌گوید: «آن اظهارنظر برای قبل از توافق بود، اما وقتی که یک تعهد با حضور 7 کشور بسته شد، از آن پس همه چیز طبق همان قاعده به پیش می‌رود و تا زمانی که ایران به تعهدات پایبند است آژانس نیز گزارش‌های خود را می‌دهد پس بیرون رفتن یا نرفتن آمریکا تاثیری نخواهد داشت.»
از صحبت‌های خرم شاید بتوان این طور استنباط کرد که اگرچه، آمریکا پیش از توافق طرف اصلی مذاکرات بود، اما اکنون پس از توافق، نقش اصلی ادامه برجام برعهده ایران و ماندن یا نماندنش بر سر تعهداتش است.
اگرچه بی‌تردید خروج آمریکا از برجام می‌تواند نقش ایذایی داشته باشد و نبودش ضربه به پیکره برجام بزند، اما روسیه، چین و اروپا با کمک آژانس می‌توانند توافق هسته‌ای را ادامه دهند به شرط آنکه ایران بخواهد.اکنون باید دید که مذاکرات نتانیاهو و ترامپ آیا واقعا به سمت تعلیق یا توقف برجام پیش خواهد
رفت؟
سایر اخبار این روزنامه
برجام منهای آمریکا بی اعتبار است
اگر عارف شهردار بود...
برجام منهای آمریکا بی اعتبار است
اگر عارف شهردار بود...
لاریجانی و رویای 1400
شهر‌ها‌ی زیر زمینی
میانمار زیر سایه هاروی
دردسر بزرگ بیماران در پایتخت
اولتیماتومی برای پایان محافظه‌کاری آقای شهردار
تمام گزینه‌های وزارت علوم
برجام در تنگنا؟!
اگر در دمشق نجنگیم باید در تهران بجنگیم
اگر از برجام خارج شوند، برجامی‌باقی نمی‌ماند
دولت‌های اسلامی علیه جنایات دولت میانماراقدام عملی کنند
