روایت مشاوران املاک از معاملات زمستانی بازار مسکن؛

مهسا حسین- «وضعیت افتضاح است»؛ این خلاصه حرفی است که مشاوران املاک تهران درباره بازار خرید و فروش یا اجاره مسکن در ماه‌های اخیر می‌گویند. در حالی که بر اساس آماری که بانک مرکزی ارائه می‌کند ماه به ماه به تعداد معاملات مسکن افزوده و از رکود کاسته می‌شود، مشاوران املاک عقیده‌ای کاملا متفاوت دارند.
رکود در هر یک از بخش‌های اقتصادی موجبات آسیب دیدن قشر خاصی را فراهم می‌آورد و هنگامی که این رکود در تمام حوزه‌ها جلوه‌گر شود، هیچ‌یک از بخش‌های جامعه از آسیب آن در امان نخواهند ماند. حال در شرایطی که دولت موفق شده تورم را به حداقل خود برساند و قیمت‌ها مدت‌هاست که وضعیت نسبتا با ثباتی را حفظ کرده‌اند، مساله رکود اقتصادی گریبان‌گیر جامعه و مردم شده و معیشت را تحت‌الشعاع خود قرار داده است.
در این میان، بزرگ‌ترین صنفی که از رکود در بازار مسکن آسیب می‌بیند، مشاوران املاک هستند که از این طریق ارتزاق می‌کنند. با وجود اینکه نزدیک به یک میلیون خانه خالی در کشور وجود دارد، با توجه به میزان آمار ازدواج و حتی طلاق، ساخت‌و‌ساز‌ و سایر مسایل، انتظار می‌رود وضعیت معاملات مسکن هم چنان پر رونق یا حداقل در حد متوسط باقی بماند، اما مسایل دیگر نظیر رکود عمیق بازار مسکن، وضعیت قیمت خانه‌ها و... باعث شده است مشاوران املاک یکی از خلوت‌ترین دوران کاری خود را سپری کنند‌ تا آنجایی که بر اساس پیگیری خبرنگار ما در طول بهمن ماه میانگین قرار‌داد‌های امضا شده در این بنگاه‌ها از دو‌سه قرار‌داد تجاوز نمی‌کند و حتی بنگاه‌هایی بوده‌اند که تعداد معاملات انجام گرفته در آنها در بهمن عملا صفر بوده است.
این در حالی است که با توجه به برخی اتفاقات سیاسی اخیر و سیاست‌هایی که دولت برای حل مشکل رکود تدارک دیده بود انتظار می‌رفت بازار مسکن با بهبودی نسبی مواجه شود، اما در عمل نسبت به مدت مشابه سال قبل، وضعیت بازار نه تنها بهبود نیافته بلکه در یک سراشیبی قرار گرفته و حتی نتوانسته است وضعیت خود را نسبت به آنچه پیش از این بود حفظ کند.


افزایش ناچیز معاملات
بانک مرکزی در آبان ماه امسال از رشد 22 درصدی حجم معاملات مسکن شهر تهران در مقایسه با ماه مهر خبر داد. با انتشار این آمار برخی از کارشناسان در گفت‌و‌گو با «جهان صنعت» بر این نکته تاکید کردند که حجم معاملات در این ماه به دلیل ورود برخی از فروشندگان به بازار عرضه بالا رفته است. این افزایش در حجم معاملات در حالی رخ داد که قیمت متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی معامله شده در بنگاه‌های مسکن با نوسان نزدیک به صفر در مقایسه با مهرماه، در سطح چهار میلیون و 600 هزار تومان، ثابت باقی ماند. این روند از آب شدن یخ بازار مسکن خبر می‌داد اما در عین حال تداوم پیدا نکرد. از سوی دیگر موج پیش رونقی که از ابتدای امسال در بازار مسکن شروع شده سهم ناچیزی در افزایش حجم معاملات مسکن داشته است. در شرایطی که حجم معاملات مسکن در زمستان سال گذشته افزایش داشت اما بررسی روند معاملات فروش زمین مسکونی به صورت مقطعی از سال 90 تا 94 نشان می‌دهد طی سه سال گذشته میزان افزایش حجم معاملات زمستانی یا با افزایش ناچیز مواجه بوده یا کاهش یافته است و بر همین اساس این وضعیت برای مشاوران املاک چندان رضایت‌بخش نیست.
در همین زمینه برخی از مشاوران املاک از نقاط مختلف تهران در گفت‌و‌گو با «جهان صنعت» وضعیت بازار را راکد توصیف می‌کنند. یکی از مشاوران املاک منطقه یک درباره وضعیت معاملات در فصل زمستان می‌گوید: از اول ماه بهمن تنها دو یا سه قرار داشتیم که این نسبت به سال قبل رقمی بسیار کم است.
وی در پاسخ به اینکه علت این رکود چه مسایلی می‌تواند باشد، توضیح می‌دهد: مسایل مختلف از جمله رکود اقتصادی، همچنین افزایش قیمت دلار و پیروزی ترامپ در انتخابات تاثیرات منفی زیادی روی این بازار گذاشته است.
یکی دیگر از مشاوران املاک در منطقه 5 تهران در همین باره توضیح می‌دهد: در ماه آذر به خاطر افزایش قیمت دلار و هیجاناتی که درباره انتخابات آمریکا بود قیمت ملک تقریبا به ازای یک میلیون تومان برای هر متر خانه گران‌تر شد و این جریان تا اواخر آذر‌ماه ادامه داشت. این مسایل باعث شد وضعیت معاملات مسکن نیز رونقی نسبی بگیرد و وضعیت خرید و فروش اندکی بهتر شود.
وی در ادامه می‌افزاید: با این حال از اواسط دی ماه تاکنون وضعیت بازار راکد است، به این صورت که نه خریداری برای املاک هست و نه حتی فروشنده‌ای، چرا که فروشندگان حاضر نیستند قیمت ملک خود را دوباره پایین بیاورند و برای متقاضی هم قیمت‌ها بیشتر از آن است که خرید یا اجاره صرفه اقتصادی داشته باشد.
وی در پاسخ به اینکه تعداد معاملات انجام شده در این بنگاه در طول ماه بهمن چه میزان بوده است، توضیح می‌دهد: ما از ابتدای بهمن تا‌کنون اصلا فعالیت ملکی نداشته‌ایم و بازار کاملا راکد بوده است.
این مشاور املاک در مقایسه بازار با سال قبل توضیح می‌دهد: سال گذشته بازار یکنواخت‌تر بود، در طول ماه به طور میانگین دو تا سه خرید و فروش و تقریبا پنج مورد اجاره داشتیم و تا پایان سال نیز به همین منوال ادامه یافت، اگرچه دوره‌ای نبود که رونق خاصی را شاهد باشیم ولی دوره‌های رکود را هم مشاهده نکردیم.
وی ادامه می‌دهد: با این حال در سال جاری از ابتدای سال وضعیت بازار خراب بود و خرید و فروشی نداشتیم، در ماه تیر به علت شروع تابستان وضعیت اندکی بهبود یافت و بعد از آن در آذر ماه هم به دلایلی که ذکر شد بازار تکان اندکی خورد‌ اما در اکثر ماه‌های سال عملا خرید و فروش چندانی انجام نشد.
برنامه‌های دولت برای خروج از رکود
در این میان سیاست‌هایی که توسط دولت برای بهبود شرایط در نظر گرفته شده بود نظیر وام‌های مسکن به دلایل مختلف به نتیجه نرسیده است، از جمله این علل می‌توان ابتدا به شرایط پرداخت این وام‌ها نظیر متاهل و خانه اولی بودن اشاره کرد که باعث می‌شود قشر بزرگی از جامعه شرایط دریافت این تسهیلات را نداشته باشند همچنین با توجه به میانگین درآمد و هزینه خانوار می‌توان گفت بازپرداخت این وام‌ها برای افرادی که شرایط دریافت آن را دارند دشوارتر از آن است که بسیاری از آنها ریسک گرفتن این تسهیلات را قبول کنند. در کنار مسایل ذکر شده، کمبود منابع بانک‌ها یا ترجیح بانک‌ها به اینکه تسهیلات خود را به جای اکثریت مردم به مشتریان خاص خود ارائه کنند موجب می‌شود که بانک نیز در پرداخت این تسهیلات سختگیری به خرج دهد و در نتیجه بسیاری از متقاضیان پشت صف‌های انتظار بمانند.
بنابراین می‌توان مهم‌ترین سیاست دولت مبنی بر حل معضل رکود مسکن را شکست خورده دانست و علت این شکست نیز نه به خاطر اصل مصوبه بلکه به خاطر نحوه اجرا و شرایط آن است که پیش از این نیز موجب شکست بسیاری دیگر از سیاست‌های خروج از رکود مانند کارت‌های اعتباری و ارائه سایر تسهیلات برای کالا یا خودرو شده بود. به عبارت دیگر می‌توان گفت یکی از مشکلات اساسی در کشور جهت رفع معضلات اقتصادی در وهله اول تبصره‌هایی است که برای آنها درست می‌کنیم و در وهله بعد نحوه‌ای است که بانک‌ها یا سازمان‌های مرتبط آن را به اجرا در می‌آورند که در نهایت موجب می‌شود مساله برای بسیاری از مردم منفعتی نداشته باشد ‌یا ضرر آن از نفعی که می‌رساند بیشتر باشد.