روزنامه آفتاب یزد
1396/06/15
روغن‌کاری رابطه ریاض - تهران
آفتاب یزد- گروه سیاسی: زمانی که عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان، ظریف را چون دوستی آشنا در آغوش گرفت و به گرمی فشرد، اولین سیگنال‌های جدی سیاسی برای بهبود روابط دو کشور ساطع شد. سیگنال‌هایی هرچند ضعیف اما امیدوارکننده.از سوی دیگر اگرچه در سال 94، موضوع تعدی به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده و اندکی بعد سفر حج و در پی آن، فاجعه منا که به شهادت 464 نفر ایرانی انجامید سرآغاز تنش بین روابط ایران و عربستان را رقم زد، اما دو سال بعدتر در سال 96، اینبار ماجرای حج تبدیل به یک بهانه دیپلماتیک برای بازشدن یخ بین دو کشور شد.این اواخر شاهد اظهارات دوستانه مقامات عربستانی به‌دلیل آغاز مجدد سفر زائران ایران به مکه هم بودیم. مثلا امیر مکه، ایرانیان را برادران دینی خود دانسته و گفته: «ایرانیان برادران ما در اسلام هستند و ما از آمدنشان به این سرزمین مقدس استقبال کردیم.»از طرفی در حالیکه مقامات ایران سال گذشته به‌دلیل آنکه عربستان را لایق برگزاری مراسم حج نمی‌دانستند در مراسم حج حضور پیدا نکردند، اما امسال نه تنها در این مراسم حضور یافته‌اند بلکه به تعریف و تمجید از آن نیز پرداختند. در همین رابطه قاضی عسگر، نماینده ولی‌فقیه در امور حج، با تاکید به برگزاری موفقیت‌آمیز حج تمتع معتقد است: زمان مذاکره ایران و عربستان برای حل مسائلِ دوجانبه فرا رسیده، با این وجود اما ترجیح می‌دهد مواضع شفاف ایران را درباره برقراری عمره اعلام نکند. او همچنین تاکید کرده همیشه بین کشورها اختلافاتی بروز می‌کند، اما مهم آن است که طرفین از طریق گفتگو و مذاکره اختلافات را حل کنند و اکنون پس از برگزاری حج مطلوب، زمان خوبی است تا طرفین درباره حل مسائل دوجانبه در سایر حوزه‌ها مذاکره کنند. خود این موضوع نشان می‌دهد که حج امسال بیش از همیشه سیاسی و به‌عنوان یک پل دیپلماتیک برای برقراری رابطه بین دو کشور شده است.
***
هیئت عربی
در ادامه این تحولات خبرهایی از صدور ویزا برای یک هیئت دیپلماتیک سعودی و ورودش به ایران به گوش می‌رسد. این هیئت به‌منظور بازدید از سفارتخانه و کنسولگری این کشور در تهران و مشهد به ایران سفر می‌کند و آنطور که بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران هم می‌گوید هدف از این دیدار صرفا آن نیست تا عربستان به‌دنبال تخمین میزان خسارات سفارتخانه‌اش باشد، بلکه بعد از این دیدار، مقامات ایرانی نیز به بازدید از سفارتخانه‌شان در عربستان می‌پردازند.
***
باز هم سیگنال‌های مثبت
و حالا در جدیدترین اقدام در راستای بهبود روابط بین دو کشور خبر‌های ضد و نقیضی آمده که دیوان پادشاهی عربستان به روزنامه‌ها و تلویزیون‌های داخلی و خارجی خود دستور داده تا اخباری علیه ایران و مذهب شیعه منتشر نکنند. هر چند این خبر اندکی بعد از سوی مشاور دفتر پادشاهی سعودی تکذیب شد. اما همچنان دارای پیامی است کار به جایی رسیده که روزنامه «رای الیوم» مدعی بازگشایی سفارت عربستان در ایران در ماه‌های آینده شده و اعلام داشته بعد از ورود هیئت دیپلماتیک سعودی به ایران و برآورد میزان خسارت‌ها برای بازسازی سفارت، طی ماه‌های آینده، سفارت عربستان در ایران بازگشایی خواهد شد. در راستای بهبود روابط ایران و عربستان محمدجواد ظریف نیز با بیان اینکه«من هنوز چشم‌انداز واضح و مشخصی برای تغییر ندیده‌ام» تاکید کرده« اگر چنین تحولی در تفکر سعودی پیدا شود، حتما تحول مثبتی است و با واکنش مثبت ایران مواجه خواهد شد.»
***
تناقض
هر چند نوع کنشگری عربستان توام با تناقض است. مثلا در عین حال از بهبود رابطه حرف می‌زند، ولی هنوز به تحریم قطر به‌دلیل رابطه با ایران ادامه می‌دهد یا وزیرخارجه عربستان یکبار با گزاره‌های تهدیدآمیز به کشورمان حمله‌ور میشود و یکبار دیگر هم صمیمیت را با در آغوش‌گرفتن ظریف به حد اعلا می‌رساند. علی‌رغم این تناقض حال پرسش اینجاست که از میان ایران و عربستان کدامیک بیشتر به وجود این رابطه نیازمندند.سوالی که حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل درباره آن به آفتاب‌یزد می‌گوید: «ضرورت همسایگی ایجاب می‌کند که روابط دو کشور اگر خوب هم نیست، ولی حداقل در شرایط غیرمتشنج باشد.» مهدی مطهرنیا دیگر کارشناس مسائل بین‌المللی نیز با بیان اینکه اگر خردورزی سیاسی در دولت‌ها بروز کند به هیچ‌وجه نباید دو طرف به سمت تنش پیش بروند، گفت: «تنازع و درگیری کشورها به‌ویژه در مناطق پرمخاطره از جمله خاورمیانه به نفع هیچ‌یک از دولت‌ها نیست، بنابراین باید مسائل با گفتگو حل شود، درگیری‌ها بیشتر از آنکه رقیب را با فرسایش قدرت روبه‌رو کند خود آن کشور را با فرسایش روبه‌رو می‌کند.» این کارشناس تاکید می‌کند:«منطق تهران و ریاض باید به سمت کاهش تنش‌ها پیش رود وگرنه ملت چنین چیزی را بر دولتمردان دو کشور تحمیل خواهد کرد.»
***
کدامیک پیشگام بودند؟
اکنون باید امیدهای جدید به بهبود رابطه تهران- ریاض را ناشی از پیشگامی کدامیک از دو کشور دانست؛ به‌راستی ایران یا عربستان کدامیک از این دو کشور پیشگام در برقراری این رابطه شده‌اند؟بهشتی‌پور معتقد است در دو سال گذشته این ایران بوده که تلاش داشته تا به سمت بهبود مناسبات با عربستان پیش رود، چراکه عربستان به‌دلیل تحولات بعد از برجام بیش از گذشته از قدرت ایران هراس به دل راه داده و به‌دلیل همین موضوع نیز تنش‌زایی را به‌جای تنش‌زدایی در دستورکار قرار داد، چراکه موقعیت خود را در منطقه در خطر می‌دیده است. اما سرانجام عربستان سعودی نیز به این جمع‌بندی رسید تا به سمت بهبود رابطه گام بردارد. جالب اینکه مطهرنیا نیز با بهشتی‌پور هم عقیده است و با تاکید بر اینکه تهران در ایجاد رابطه با عربستان پیشرو بوده است، می‌گوید: «اساسا حل و فصل مسئله هسته‌ای و رسیدن به برجام ناشی از همین نگاه پیش‌روی ایران در حل مناقشات است و اکنون عربستان در تلاش است تا عقب‌ماندگی‌های موجود در ایجاد رابطه با ایران را در چارچوب نظام بین‌المللی جبران کند .»مطهرنیا اما به این نکته هم اشاره دارد که بحران شدید بین رابطه پیونگ یانگ و واشنگتن و همینطور دست پایین عربستان در شرایط بحران‌زده منطقه، باعث شده تا این کشور به فکر روغن کاری اصطکاک بین تهران و ریاض بیفتد، اما به وقت مقتضی عربستان با بهبود شرایط به نفع خود، بار دیگر علیه ایران اقدام خواهد کرد .اگر همه چیز آنطور باشد که مطهرنیا می‌گوید، کشور ما باید ضمن توجه به این سناریوی سعودی‌ها و بااحتیاط بسیار، از گفتمان ایجابی بهره برده و به سمت تنش‌زدایی گام بردارد و البته چندان به دوام و قوام رابطه با سعودی‌ها نیز دل نبندند.
***
زیان‌ها و فواید یک قطع رابطه
به هر روی هر قطع رابطه‌ای بین دو کشور حتی اگر دلایل متقنی نیز داشته باشد زیان‌هایی را برای هر دو کشور خواهد داشت. زیان‌های قطع رابطه ایران و عربستان در این مدت نیز از دید مطهرنیا به چند دسته تقسیم میشود. نخستین زیان از دید او زیان ایدئولوژیک برای دو کشور بود، چراکه ایران دائما از وحدت جهان اسلام صحبت می‌کند و عربستان خود را مرکز جهان اسلام می‌داند، اما درگیری این دو کشور موجب استهزای این ایدئولوژی‌ها در جامعه بین‌المللی میشود، دومین زیان ایجاد اختلافات قومی است؛ موضوعی که باعث گسترش خشونت است، در کنار این، شاهد ضعف فرقه‌ای نیز هستیم، چون تشیع و تسنن دو بال یکدیگر هستند که با درگیری این دو کشور این موضوع هم تحت‌الشعاع قرار گرفته است. نکته بعدی اما در رابطه با مشکلات اقتصادی ایران و عربستان است، موضوعی که تنش دو کشور در آن تاثیر منفی خواهد داشت . بهشتی‌پور هم معتقد است که اساسا اختلاف بین ایران و عربستان باعث شده تا فرصت بسیار خوبی برای فرانسه، آمریکا و انگلیس پیش بیاید تا آنها اسلحه‌های بیشتری را به اسم ایران‌هراسی به عربستان بفروشند و حضور نظامی خودشان در منطقه را توجیه کنند. این کارشناس بین‌الملل همچنین می‌گوید: رابطه مطلوب این دو کشور خیلی بیشتر می‌تواند به ثبات قیمت نفت کمک کند، چراکه در مدت تنش دو کشور بازار نفت به‌شدت تحت‌الشعاع قرار گرفته است. از سویی بهبود مناسبات هم به حل مشکلات منطقه کمک خواهد کرد هم مسائل اقتصادی را بهبود می‌بخشد. بی‌تردید حل و فصل مسائل بحرین، سوریه و... نیز مستلزم بهبود این رابطه خواهد بود. اما آیا ممکن است این بهبود رابطه به بهبود رابطه عربستان و قطر نیز کمک کند؟ بهشتی‌پور معتقد است: رابطه بد قطر و عربستان به زمانی برمی‌گردد که امیر فعلی قطر و پدر او از حامیان اخوان‌المسلمین شدند و علیه وهابیون اقدام کردند، این دو کشور علاوه بر اختلافات عقیدتی اختلاف مرزی هم دارند، بنابراین موضوع رابطه قطر و عربستان تنها به نوع رابطه عربستان به ایران برنمی‌گردد.البته در کنار صحبت‌های این دو کارشناس نمی‌توان به‌سادگی از موضوع رابطه سفرها که هر دو به‌دلیل مسئله حج و همینطور علاقه‌ای که شیعیان عربستان به بازدید از زیارتگاه‌های شیعیان ایران دارند نیز به‌سادگی گذشت. موضوعی که می‌تواند با بهبود رابطه گسترش یابد.
***
تعامل علی‌رغم عدم صداقت
به هر روی دنیا به‌عنوان یک گوی بلورین برای پیش‌بینی حوادث خوب در آینده، نیاز به هم پیوستگی هر چه بیشتر ملت‌ها و دولت‌های کشورهای مختلف دارد و اگر آن کشورها همسایه یکدیگر باشند که دیگر جای خود دارد. اکنون باید دید آیا پایتخت پارس‌نشینان جهان؛ شیوخ مدعی رهبری جهان عرب را در کنار خود خواهد پذیرفت؟ و طرحی نو درخواهد انداخت تا به‌جای اتلاف انرژی‌های رسانه‌ای و خط و نشان‌های احساسی شاهد روابطی منطقی و صادقانه از سوی عربستان نسبت به رابطه با ایران باشیم؟ ایران تاکنون بارها نشان داده که راه مذاکره و تعامل و تعقل را به هر چیز دیگری ترجیح می‌دهد و دستان خود را برای دوستی همیشه دراز می‌کند حتی اگر طرف مقابل چندان صادق نباشد.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: اینبار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
تیم ملی فوتبال سوریه با تساوی مقابل ایران به بازی‌های پلی‌آف جام جهانی راه یافت
پایان توهم بتن
سید علیرضا کریمی سردبیر
موید حسینی صدر
بازدید احمد مسجد جامعی از روزنامه آفتاب یزد
تیم ملی فوتبال سوریه با تساوی مقابل ایران به بازی‌های پلی‌آف جام جهانی راه یافت
سید علیرضا کریمی سردبیر
توضیح سخنگوی شورای عالی امنیت ملیدرمورد حصر
جامعه باید نسبت به فساد در هر جایی حساس باشد
پایان حسرت ۱۴ساله زنان در مدیریت شهری؟!
لابی زدایی آقای شهردار
جنایت وحشتناک درخیابان یخچال تهران
بازدید احمد مسجد جامعی از روزنامه آفتاب یزد
نباید برای نرمالیزاسیون گفتمان اصلاحات را نفی کرد
روغن‌کاری رابطه ریاض - تهران
