روزنامه آفتاب یزد
1396/06/15
پایان حسرت ۱۴ساله زنان در مدیریت شهری؟!
آفتاب یزد – گروه اجتماعی: نشست هم‌اندیشی برابری جنسیتی در مدیریت شهری با حضور زهرا صدراعظم نوری، عضو شورای شهر تهران، محمدجواد حق‌شناس، رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی و دکتر حسین راغفر اقتصاددان برجسته و استاد دانشگاه برگزار شد. در این نشست مشکلات پیشروی زنان برای دستیابی به مدیریت در سطوح مختلف به ویژه در حوزه شهری مورد بررسی قرار گرفت. در ۱۴سال گذشته زنان از حقوق خود در سطوح مدیریتی در شهرداری دور ماندند و به نظر می‌رسد حالا قرار است اصلاح‌طلبان پس از دادن سهم ۳۰درصدی به زنان شورای شهر، به تدریج زنان را در مدیریت پایتخت نیز شریک کنند تا پس از سال‌ها به سهم خود دست یابند.****
محمدجواد حق‌شناس:
جداسازی زنان خوب است یا بد؟
محمدجواد حق‌شناس، عضو شورای شهر تهران در مورد مطالبه زنان میگوید: «اعتراضات به نبود زنان در جامعه از سالهای گذشته به شکل فردی از سوی جریانات سیاسی مطرح شد و بعد تبدیل شد به خواست و مطالبه ملی که امروز ما آن را در سطح جامعه شهری و روستایی و در تمامی‌طبقات شاهد هستیم. مثلا وقتی سفر می‌کنیم به یک استان مرزی و دورافتاده می‌بینیم که یکی از مطالبات جدی که مطرح میشود بحث توجه به برابری جنسیتی است. این برابری جنسیتی فقط در حوزه مباحث سیاسی مطرح نیست بلکه در حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی، مدیریت و تصمیم‌سازی هم خود را نشان می‌دهد.»وی با اشاره به این که مطالبه برابری جنسیتی در انتخابات مجلس پیشین توانست یک گام بزرگ را بردارد می‌افزاید: «در انتخابات نمایندگان مجلس شاهد افزایش صددرصدی بودیم. در تعداد نمایندگان تقریبا یک گام بزرگ رو به جلو برداشته شد و تعداد نمایندگان زن از ۹نفر به ۱۸ نفر افزایش پیدا کرد. در انتخابات شوراهای شهر هم شاهد چنین تحرکی بودیم که سهم ۱۰درصدی نمایندگان زن به ۳۳درصدی افزایش پیدا کرد. این نشان می‌دهد اگر مطالبه سامان پیدا کند و براساس فرهنگ، آداب و سنن جامعه پیگیری شود و تبدیل به خواسته‌ای شود که از بطن جامعه برخاسته، قطعا می‌تواند اثر بخش باشد و به نتیجه برسد.رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر با بیان این که اگر می‌خواهیم به ایرانی پیشرفته و نقطه مطلوب برسیم بدون مشارکت زنان در تمام حوزه‌ها امکان‌پذیر نخواهد بود، تاکید می‌کند: «اگر ما به متن مباحث قانون اساسی در زمانی که مجلس خبرگان تشکیل شده بود مراجعه کنیم و آنجا درباره مصداق «رجل سیاسی» می‌بینیم که خبرگان وقت شاخص را که ارائه کردند منظورشان استفاده از کلمه «رجل سیاسی» مردانگی جنسی نیست بلکه مفهومی است از زن و مرد در جایگاهی که شخصیت‌های سیاسی می‌توانند در آن موقعیت و جایگاه قرار بگیرند. اینجاست که من می‌گویم اگر زنی می‌تواند نماینده مجلس، وزیر و معاون رئیس‌جمهوری شود دقیقا مصداق رجل سیاسی است. اگر زن می‌تواند معاون رئیس‌جمهوری شود دقیقا مصداق رجل سیاسی است چه فرقی می‌کند پلکانی که در جایگاه وزارت قرار دارد و بعد یک پله بالاتر در جایگاه رئیس‌جمهوری. آیا در مصداق «رجل سیاسی» بین وزارت، معاونت و ریاست جمهوری چقدر فاصله است، مردم می‌توانند تشخص دهند و در حقیقت آنها هستند که تشخیصی دهند این خانم که «رجل سیاسی» است شایستگی نشستن روی آن صندلی را دارد یا نه.»محمدجواد حق‌شناس، می‌افزاید: «وقتی که بحث برابری را مطرح می‌کنیم و می‌خواهیم در حوزه مدیریت شهری بحث کنیم باید بدانیم که در چارچوب امر توسعه به آن نگاه کنیم. به این قاعده مفهومی اعتقاد دارم که هیچ امری یک طرفه نیست، بلکه امری چند جانبه است. هرنوع بی‌عدالتی و توسعه نیافتگی را از یک دریچه نباید نگاه کرد بلکه ساخت‌ها و ابعاد مختلف آن را در نظر گرفت. ما باید وقتی که به مسئله نگاه می‌کنیم بدانیم منشا دلایل شکل‌گیری این معضلات کجاست و با علت‌های مختلف آن برخورد کنیم. در ساختاری که از بی‌عدالتی وجود دارد، تبعیض‌ها دامن اقشار جامعه را می‌گیرد و همه مردم از آن رنج می‌برند و درگیرش هستند. اگر در یک جامعه به این نتیجه برسیم که زنان در جامعه‌ای در دسترسی به حقوق خود ناتوانند، معنایی به‌جز بی‌عدالتی که جامعه از آن رنج می‌برد ندارد. آن جامعه از بی‌عدالتی برخوردار است و دچار مشکل جدی است و از این بابت دچار نقصان و به نوعی با ناهمواری ساختاری روبرو است. اگر در جامعه زنان دچار مشکل باشند، مسلما آن جامعه سالم نیست و دچار مشکلات جدی است و نمی‌توانیم از او انتظار درستی داشته باشیم.»وی میگوید: «سومین مسئله این است که اجرای عدالت برای زنان مسئله‌ای است که امروز پررنگ شده است و نباید به پست‌های مدیریتی خلاصه و ختم شود، ما نمی‌توانیم با مسئله اینقدر تقلیدگرایانه و محدود برخورد کنیم، زیرا این رویه می‌تواند به عاملی ضد کمک تبدیل شود. ما اگر بخواهیم بحث برابری جنسیتی را در مدیریت شهری فقط خلاصه کنیم به مفهوم کلی عدالت برابری مساوات و عدم تبعیض لطمه می‌زنیم. باید بتوانیم نگاه خود را چند درجه ارتقا دهیم تا به نقطه مطلوب برسیم. شاید بعد از یک رفتار پوپولیستی که به ظاهرا توجه می‌کند، شاهد حضور زنان در پست‌های بالای مدیریتی باشیم ولی عملا رفتاری که شکل می‌گیرد ممکن است دقیقا خلاف تحقق برابری جنسیتی باشد. در ۸ ساله قبل از دولت یازدهم این اتفاق را تجربه کردیم. از حضور یک زن در پست وزارت (که از نقاط مثبت دولت دهم بود) به خوبی یاد می‌کنیم اما یادمان نمی‌رود که رفتارهایی که با زنان شد گرچه به ظاهر حمایت گرایانه بود ولی در نهایت به حذف زنان از جایگاه تاثیرگذار خود در جامعه منجر شد. بنابراین باید سعی کنیم که گرفتار این رفتارهای ظاهری و پارادوکسیکال نشویم.»حق‌شناس بر این باور است که؛ «تحقق عدالت را باید مسئله چند بعدی تلقی کرد و باید ساختار تبعیض‌آمیز اصلاح شود و اگر می‌خواهیم که جامعه ای سالم داشته باشیم باید کمک کنیم تحقق عدالت و حقوق برابری زنان سهل‌الوصول‌تر و دسترسی به آن آسان‌تر شود.»این عضو شورای شهر تهران با اشاره به این که برای مدیریت شهری باید به چند تا مسئله توجه کرد، می‌افزاید: «عادلانه‌تر کردن زیست اجتماعی در شهر بسیار مهم است. امروزه وقتی به روند زندگی این شهر نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که شهرمان خشن است و آمادگی لازم را برای زیست اجتماعی زنان را ندارد. این مسئله یکی از مشکلات جدی است که باید به آن توجه کنیم. به حقوق زنان در مسائل حمل و نقل عمومی؛ مترو، اتوبوس و تاکسی توجه کنیم. هنوز نتوانسته‌ایم فضاهایی فراهم کنیم که زنان بتوانند از امنیت لازم برخوردار باشند. وقتی در این شرایط زن از خانه بیرون می‌آید خطر هر لحظه او را تهدید کرده و با مشکلات روبرو است. بنابراین باید امنیت زنان در سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌هایمان در حوزه اجتماعی را مورد توجه قرار دهیم. در مورد نابینایان، سالمندان و کودکان‌مان با مسئله جدی روبرو هستیم که بیشتر مسئولیت این بخش از جامعه بر عهده زنان است.»وی با اشاره به این که نکته دیگر لزوم اصلاح ساختار جذب نیرو در ساختار مدیریت شهری است، می‌افزاید: «جایی مثل شهرداری باید در خصوص رسیدن زنان به مدیریت‌ها تلاش کنند و ما باید به سمت شفاف‌کردن فضا در این حوزه گام برداریم. در حال حاضر در مدیریت شهری کمتر از ۵درصد مدیران میانی شهرداری را زنان تشکیل می‌دهند که قابل قبول نیست. در حالی که نسبت زنان به مردان ۳۰درصد اما نسبت آنها در مدیران میانی هم‌خوانی ندارد. نکته سومی که باید مورد توجه قرار گیرد این که نیاز به اصلاح ساختاری و روند پشتیبانی قانونی و الزام مدیران شهری محسوس میشود و باید برای حضور زنان در این حوزه قواعدی وضع شود.»رئیس کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای شهر تهران با بیان این که آقای رئیس‌جمهوری هم اعلام کردند باید به سمتی برویم که بعداز ۴سال حدود ۳۰درصد سهم مدیران به زنان اختصاص یابد، میگوید: «این رویه می‌تواند سیاستی باشد که در شهرداری هم دنبال شده و آن را به نتیجه رساند. نکته دیگری که قطعا باید دنبال کنیم، اقدامات مناسبی است که در دوره‌های پیشین مدیریت شهری در خصوص زنان انجام شد؛ مثل تاسیس پارک مخصوص زنان و گذاشتن امکانات برای زنان به طور خاص که به هر حال موقعیت زنان را آنجا بتواند بهبود ببخشد. اما نگرانی من این است که اگر بخواهیم این سیاست‌ها را ادامه دهیم آیا به بهبود وضعیت زنان کمک می‌کند یا اینکه ممکن است موقعیت زنان در جامعه را بیشتر دچار مخاطره کند؟ این سوال جدی است که باید مورد توجه قرار گیرد و برای آن پاسخ پیدا کرد که آیا این بیشتر موجب ناتوانی میشود یا توانمند شدن زنان؟»وی سوال دیگری مطرح کرده و میگوید: «آیا فراهم کردن محیط‌های پایلوت که کلیت جامعه را جدا کنیم به ضرر زنان است یا به نفع آنان. تجربه خودم این ا ست که این تنوع جداسازی‌ها هیچگاه به نفع زنان نبوده است. زنان باید محیط طبیعی خود را بهبود دهند و ما هم وظیفه داریم که در این راه به آنها کمک کرده و اعتماد به نفس آنان را بهبود بخشیم.»حق شناس با اشاره به این که در حوزه‌های فقهی و شهری ما بالاترین مراسم مذهبی که داریم مراسم حج است که زنان و مردان را آیا از هم تفکیک کرده است؟ تاکید می‌کند: «در مناسک حج حتی لباس زنان و مردان هم شباهت دارد. بنابراین می‌توان گفت که برداشت‌ها درست نیست. مهم‌ترین عبادتی که به صورت جمعی است حج است. نگاه کنید که زنان و مردان مسلمان چطور فرایض خود را به جای می‌‌آورند؟ این تفکیک‌ها ریشه در مذهب ما دارد. ما با معیارهایی که شرع دارد همراهی داریم و قطعا این را به صواب نزدیک می‌کنیم و به صلاح جامعه می‌دانیم. این نیاز به مطالعه جدی‌تری دارد.»حق‌شناس معتقد است: «برخلاف کسانی که در خصوص جایگاه زنان مقاومت می‌کنند باید بگویم که اگر بخواهیم به سمت جامعه‌ای عادلانه و پویا برویم، مسلما نمی‌توان در آن جایگاه زنان، حضور و عرضه توانایی‌هایشان را نادیده گرفت. اگر ما می‌خواهیم در جامعه خشونت کاهش پیدا کند و مهربانی حکم‌فرما شود باید به سمتی برویم که زنان در جامعه نقشی جدی‌تر و مهم‌تر ایفا کنند. در جامعه‌ای که زنان در آن جایگاه یافته‌اند وضعیت خشونت بیشتر است؟ در همسایگی ما جوامع مردانه کم نیست. جامعه‌ای که زنان در جایگاه معتبرتری قرار گرفتند، آرامش و آسایش در آن بیشتر است.»
****
زنان مدیریت زن را قبول ندارند!
رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران میگوید: «یکی از تبعیضات شکل‌گرفته در حوزه زنان «رجل سیاسی» است. رجل سیاسی تنها تبعض نیست اما بارزترین تبعیض است و ما باید سعی کنیم آن را حل کنیم. برای حل آنها باید گام های جدی برداشته شود و حتی دیدار با مراجع روشن‌اندیش می‌تواند به ما کمک کند. به کارگیری زنان در مدیریت شهری بسیار بجاست اما باید برای رسیدن به آن مسیر منطقی را طی کنیم. ما باید به سمتی برویم که اداره جامعه برایمان مهم باشد و قطعا باید تلاش کنیم زنان نقش بیشتری در اداره جامعه داشته باشند. باید خانمی را در صدر امور بگذاریم که توانایی لازم را داشته باشد، در غیراینصور به حضور او اعتراض میشود.»جواد حق شناس می‌افزاید: «اگر بخواهیم واقع‌نگر باشیم که به سهم ۳۰درصدی برسیم در پایه‌های مدیریتی قدم بزرگی است بنابراین باید هر سال درصدی رشد کنیم و به جای اینکه هدف را معاونت و وزارت زنان قرار دهیم، هدفمان ۳۰درصد در مدیرکلی باشد. آن وقت می‌توانیم ۱۰سال دیگر از میان آنها به راحتی ۱۵درصد معاون زن و ۵درصد وزیر زن و یا حتی ۲درصد رئیس جمهور برسیم. باید مسیر را طوری انتخاب کنیم که قابل دفاع باشد. البته زنان مدیریت زن را به سختی قبول می‌کنند و با همکاری سختی با همکار زن خود دارند. به عنوان مثال در همین انتخابات شوراها ۵۰درصد رای‌دهندگان زن بودند چرا به کل زنان اصلاح‌طلب رای ندادند و به آقایان رای دادند؟
***
دکتر حسین راغفر:
سپرده‌های بانکی فرصت اشتغال زنان را از بین می‌برد
دکتر حسین راغفر با بیان این که با شرایط سیاسی کشور، احتمال دارد بعضی از جریانات سیاسی بهره‌برداری‌هایی از جریانات نسبت به عدالت جنسیتی و اشتغال زنان انجام دهند، میگوید: «توصیه می‌کنم؛ به جای «برابری جنسیتی» (که واژه‌ای برآمده از گفتمان خاص جهانی شدن است) واژه «عدالت جنسیتی» را به کار ببریم که فرصت‌ها را برای رقبا یا مخالفین کاهش دهد. مسئله تبعیض در اشتغال زنان در ایران دلایل متعددی دارد و «مسائل فرهنگی» و «باورها در مورد نقش زن در بازار کار» از جمله این دلایل است. دیگر مسئله مسئولیت‌های دوگانه زنان است که در بازار کار و خانواده مسئولیت‌های جدی دارند و همین امر باعث میشود که نتوانند نقش اصلی قابل انتظار خود را در بازار کار ایفا کنند. در حقیقت زنان به دلیل مسئولیت‌هایی که در خانواده دارند، در مقایسه با مردان با محدودیت‌هایی مواجه هستند.» وی با اشاره به موانع کسب مهارت‌ها، می‌افزاید: «فرصت‌های مدیریتی در کشور با تبعیض‌هایی موجود توزیع میشود و خود به خود فرصت کسب تجربه را در مدیریت‌های کشور از زنان سلب کرده، دور باطلی به وجود می‌آورد که به تجربه کمتر منجر شده و خود این مسئله توجیحی میشود برای این که بگویند خانم‌ها در حوزه‌های مدیریتی تجربه‌های کافی را (به ویژه در مسئولیت‌های مهم) ندارند.» این اقتصاددان برجسته به دیگر موانع در راه زنان اشاره کرده و تاکید می‌کند: «خیلی‌ها برای حمایت از اشتغال زنان قوانینی را دنبال می‌کنند یا به تصویب می‌رسانند که از نظر کارفرما قوانین دست و پاگیری است و فرصت‌های شغلی را برای زنان کاهش می‌دهد. مثلا قوانین دوران بارداری، دوران شیردهی، کاهش ساعت کار یا بازنشستگی در دوره کوتاه‌تر سبب میشود که هزینه کار برای کارفرماها بیشتر شود و طبیعتا برای استخدام بین یک خانم و آقا گزینه دوم را انتخاب می‌کنند تا با هزینه‌های بیشتری مواجه نشوند. مجموعه موانع سبب شده که اشتغال زنان در ایران ۱۴درصد باشد در صورتی که میانگین جهانی آن نزدیک به ۵۰درصد است. البته میانگین جهانی ضرورتا یک شاخص مطلوب برای اشتغال نیست چون مجموعه اشتغال در بسیاری از کشورهای دنیاست. نسبت ما حتی با میانگین جهانی هم یک فاصله بعید است.» دکتر راغفر با بیان این که تحولاتی که در کشورمان صورت گرفته آگاهی نسبت به نقش زن در جامعه را افزایش داده، میگوید: «همین آگاهی سبب شده شاهد کم‌شدن شکاف دستمزد زنان به ویژه در مشاغل رسمی باشیم. این نشان می‌دهد که آگاهی‌ها به کم شدن تبعیض‌ها کمک شایانی می‌کند.» به گفته وی، این خبر خوبی بود که تعدادی از شهرداران در نقاط مختلف (به ویژه سیستان و بلوچستان و با همت برادران اهل تسنن) به خانم‌ها واگذار شده و این خود نشان می‌دهد که یک تلاش ارزنده‌ای و نوعی وحدت در بخش‌هایی از کشور به وجود آمده است. اگر این تلاش‌ها ادامه پیدا کند قطعا جامعه به رفع تبعیض‌ها کمک خواهدکرد و شاهد یک جامعه عادلانه‌تری در حوزه اشتغال زنان خواهیم بود.» «برای عدالت جنسی به ویژه در حوزه اشتغال، انتظاراتی از جامعه داریم و بر عدالت در حوزه‌های مختلف فعالیت‌های حوزه‌های مختلف و حیات جمعی اصول مختلفی حاکم است. اما چه اصولی باید بر جامعه حاکم باشد که بگوییم در جامعه رفتارها عادلانه است؟ نظریه‌پردازان، ایده‌های مختلفی در خصوص عدالت در قلمروهای مختلف ارائه کرده‌اند. از جمله آنها در حوزه فرصت‌های دستیابی به مناسب عمومی است که فرصت‌های توزیعی را امکان‌پذیر می‌کند. اما سوال اینجاست که در قلمروهای مختلف ما یک اصل نداریم که به عنوان اصل عادلانه از آن صحبت کنیم. بعضی از نظریه‌پردازان مثل جان رالز بحث عدالت را مطرح می‌کند و یکسری اصول کلی را برای جامعه عادلانه مطرح می‌کند از جمله این که میگوید وقتی می‌توانیم بگوییم جامعه‌ای عادلانه است که دو اصل در آن حاکم باشد اصل اول حداکثر آزادی برای آحاد جامعه است و دومین اصل شامل دو بخش است؛ ۱) نابرابری به هیچ وجه در جامعه پذیرفته شده نیست الا این که نابرابری به نفع محروم‌ترین طبقات جامعه باشد. ۲) نابرابری وقتی که همه آحاد جامعه از حداقل‌هایی برخوردار باشند. متاسفانه ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که اقتصاد و ساختار اقتصادی، تولید نابرابری است و عمدتا مبتنی بر کارکردهای سرمایه‌ای (به ویژه سرمایه‌های تجاری و مالی) است. یعنی کسانی که پول دارند لزومی ندارد کار کنند و نیازی به کار کردن ندارند. در شرایط کنونی آمارها نشان می‌دهد فقط ۱۳۰۰هزارمیلیارد تومان سپرده بانکی وجود دارد که بالغ بر ۲۰۰هزارمیلیارد تومان بهره بابت آن پرداخت میشود. در حالی که کل بودجه کشور ۳۰۰هزار میلیارد تومان است. این بدان معناست که هزینه ۲۰۰هزار میلیارد سود سپرده را باید دوگروه بپردازند؛ ۱) مردم به شکل تورم، بخشی از این هزینه را تامین می‌کنند. ۲) تولیدکننده ها به شکل افزایش هزینه‌هایشان. در کل باید گفت که این هزینه موجب کاهش رفاه عمومی میشود و بخش‌های تولیدی از تولید خارج میشود، در نتیجه فرصت‌های شغلی کاهش می‌یابد. وقتی فرصت‌های شغلی محدود میشود طبیعتا رقابت‌ها برای کسب این فرصت‌ها به صورت‌های مختلف مانند نفوذ، پارتی بازی و بعد تبدیل به بددلی میشود و شاهد رشد خصومت و درگیری در جامعه می‌شویم.»
****
زهرا صدراعظم نوری مطرح کرد
زنان در شهرداری۱۴ سال به عقب رانده شدند
زهرا صدراعظم نوری، عضو شورای شهر تهران میگوید: «هر چقدر حضور سازمان‌های غیردولتی را پررنگ‌تر ببینیم به منظور این است که برای مردم سهم بیشتری قائل شدیم و می‌توانیم از ظرفیت‌های آنها بهره بیشتری ببریم. بحث عدالت جنسیتی در مدیریت شهری است. زنان نیمی از جمعیت کشور هستند اما از منابع قدرت و ثروت متناسب با ۵۰ درصد خود بهره‌مند نیستند. در حوزه‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی موقعیت‌های قلیل و به شدت کمی برای زنان وجود دارد و در بعضی جاها نزدیک به صفر ودربعضی‌جاها خیلی محدود است. در عرصه مدیریت شهری هم مانند موقعیت‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است و تفاوت چندانی ندارد. در شهرهای ایران غالبا اداره شهرها یک امر مردانه است و مردان شهرها را اداره می‌کنند.»وی با اشاره به این که مدیریت شهری در دو سطح عالی و میانی است، می‌افزاید: «در مدیریت عالی شهری زنان تقریبا بی‌بهره هستند و هیچ سهمی ندارند و در مدیریت میانی هم چشم‌گیر نیست. اگر مشارکت زنان در عرصه مدیریت شهری را در دو سطح توده‌ای و نخبه‌ای تعریف کنیم؛ در سطح توده‌ای مشارکت زنان شبیه به مشارکت مردان و میزان مشارکت بالاست. اما در سطح نخبگی و سطح سیاسی که دوست دارند حضور داشته باشند، نابرابری معناداری بین زنان و مردان وجود دارد.»وی با اشاره به جنبه تاریخی حضور زنان، می‌افزاید: «در نخستین قانون مدیریت شهری حق انتخاب و مشارکت توده‌ای را برای زنان قائل نبودند و در «قانون بلدیه» که مربوط به سال ۱۲۸۶ تصریح می‌کند که زنان در کنار دیوانگان و شکسته‌گان حق انتخاب به عنوان اعضای بلدیه را ندارند، طبیعی است، با این عقبه و در این شرایط نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که زنان موقعیت مناسبی در مدیریت شهر داشته باشند. بنابراین از ابتدا به صورت تاریخی که نگاه می‌کنیم، می‌بینیم؛ شرایط به گونه‌ای است که قدرت در اختیار مردان است و حضور زنان وجود ندارد یا آنقدر کم‌رنگ است که بهتر است بگوییم زنان در عرصه مدیریت شهری نیستند. لذا شهرها را مردان اداره می‌کنند و شهرها مردانه هستند. شهرهای مردانه یعنی شهرهایی که سازه انسانی این شهرها به گونه‌ای است که مردان شهرها را طراحی می‌کنند، می‌سازند و در آن حکمرانی می‌کنند و زنان سهمی در این حوزه ندارند.»به گفته صدراعظم نوری؛ «در سالهای ۱۹۸۰ به بعد از که زن‌ها به عنوان یک بازیگر اجتماعی در عرصه سیاسی توانستند نقشی ایفا کرده و به دلیل دسترسی‌شان به آموزش مدرن شوند. همین دلیل باعث میشود که حضور بیشتری در عرصه‌های مختلف داشته باشند و خود را در معرض قرار دهند تا جوامع به آنها توجه کرده و از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های‌شان برخوردار شود. در کشور خودمان هم تجربه انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، باعث میشود که موانع حضور زنان کمتر شود و مقداری امکان مشارکت‌شان بیشتر شود. اگر بخواهیم در خاورمیانه هم مقایسه کنیم، زنان در کشور ما وضعیت‌شان بهتر است. البته این مقایسه‌ها با کشورهای خاورمیانه است نه با شرایطی که باید ترسیم کرد. در مدیریت‌های محلی هم با رشد جمعیت و افزایش تعداد زنان روبرو می‌شویم که زمینه برای ارتقاء موقعیت اجتماعی بهتر در عرصه‌های سیاستگذاری فراهم میشود و باعث میشود که جامعه مثبت‌تر برخورد کند و حتی در برخی جوامع که به‌شدت سنتی و مردسالاری است، می‌توان در جنبه‌های اجتماعی و مدیریت شهری نقشی برای زنان قائل شد. یک جامعه محلی مانند سیستان و بلوچستان که نگاه سنتی و مردسالاری دارد ولی در مدیریت محلی و شهری زن‌ها خوب توانسته‌اند نقش ایفا کنند و مسئولیت‌هایی را عهده‌دار شوند.»وی با اشاره به این که وقتی شرایط حضور زنان در مدیریت شهری بیشتر میشود، دو اتفاق می‌افتد، تاکید می‌کند: «اولین اتفاق این است که سیاستگذاران و برنامه‌ریزان نسبت به مسائل زنان حساس می‌شوند. در خیلی از جلسات شاهدیم که سخنران همیشه میگوید: «آقایان باید بدانند که...» و این جمله تکراری ماست که می‌گوییم: «و خانم‌ها» و سخنران میگوید: «بله... بله... یادم رفت.» به دلیل آن که حضور زنان در این عرصه‌ها وجود نداشته، مورد غفلت واقع می‌شوند و طبیعتا برنامه‌ریزی‌ها با نیاز و خواسته‌های زنان صورت نمی‌گیرد، بنابراین سیاستگذاری هم برای آنان نمی‌شود و نقشی هم برایشان قائل نخواهند بود. حسن حضور زنان در عرصه مدیریت شهری باعث میشود سیاستگذاری و برنامه‌ریزی شهری نسبت به زنان حساس شود. امروز در شهر بزرگی مثل تهران چقدر رفاه زنان دیده میشود؟ وقتی اساسا زنی وجود ندارد که سیاستگذاری کند، طبیعتا رفاه زنان هم دیده نمی‌شود و ساز و کارهای شهرهای ما طوری فراهم میشود که زنان از ساعت ۱۰شب نتوانند راحت در شهر تردد کنند و در نقاطی از شهر از ساعت ۱۸ به بعد اساسا امکان ترددشان وجود ندارد. در صورتی که همان محل‌ها می‌تواند محلی باشد برای فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی که زنان به آن علاقه و ظرفیت‌های خوبی برای ارائه دارند. همین‌طور در فضاهای عمومی چقدر زنان دیده شدند که این فضاها برایشان تدارک دیده شود.»وی با اشاره به دومین اتفاقی که با حضور زنان در عرصه شهری رخ می‌دهد، می‌افزاید: «حسن دیگر حضور زنان در عرصه شهری این است که می‌توانند فرصت پیدا کنند برای کسب تجربه. ما همواره با این مشکل روبرو هستیم که هنگام مشخص کردن سهم زنان، اولین چیزی که سوال می‌کنند این است که زنان چقدر تجربه دارند؟ چقدر کار کردند؟ مدیریت شهری این فرصت را به زنان می‌دهد که بتوانند شایستگی‌های خودشان را اثبات کنند و شرایط را فراهم کنند تا بتوانند موقعیت‌های برتر را کسب کنند. به نظر من این فرصت خوبی است که ما شرایط را برای حضور زنان در مدیریت شهری و کسب تجربه فراهم کنیم.»این عضو شورای شهر با اشاره به این که در دولت ۱۰درصد از اعضای هیئت دولت را زنان تشکیل می‌دهند، تاکید می‌کند: «در مجلس ۱۷ نماینده زن داریم. زنان در ۲۲درصد از فعالیت بخش‌های کشاورزی فعالیت دارند و در ۵۲ درصد فعالیت بخش خدماتی توسط زنان صورت می‌پذیرد. در حوزه تسهیل‌گری حدود ۹هزار زن شاغل هستند و در بخش‌های صنعتی، پوشاک، نساجی در صنایع دستی حدود ۲۵درصد از زنان ما فعال هستند. از ۱۱هزار تعاونی سراسر کشور ۱۱درصد به دست زنان فعال هستند. در شرکت‌های دانش‌بنیان حدود ۳۲۰مدیر زن داریم. زنان در ۱۷تشکل سیاسی و حزبی در قالب دبیرکل، قائم مقام، معاون یا رئیس شاخه زنان فعال و ۴۷درصد از دانشجویان دختر هستند. حدود ۳ هزار زن از اعضای اصلی در شوراهای شهر سراسر کشور هستند. در کشور ۱۵۴۴ دهیار زن داریم و در استان‌ها ۳۱مدیرکل زن، مشاور استاندار در امور زنان هستند. ۸۱۷ زن، مشاور امور زنان دستگاه‌های اجرایی هستند. در سطح معاونت استانداری ۲ و مدیرکلی استانداری‌ها ۵۰ زن حضور دارند. در کل دستگاه‌های اجرایی ۴۹مدیرکل زن فعال هستند.»وی با اشاره به شهرداری تهران می‌افزاید: «پرسنل شهرداری تهران یک سازمان بسیار متورم و بزرگ است. چارت مصوب شهرداری بیش از ۱۵هزار پست مصوب دارد که طی کمتر از دو دهه به ۶۳هزار و ۶۰۰نفر تبدیل شده است. آقای ماهاتیر محمد (سیاستمدار کهنه‌کار و نخست وزیر دوران پرشکوه مالزی) در سال ۷۲ گزارشی را می‌دادند گفتند که دولت مالزی ۶۰هزار نفر جمعیت دارد و یکی از موفقیت‌ها و چابکی دولت مالزی را همین جمعیت کم دولت می‌دانستند. از ۶۳هزار و ۶۰۰ نفر پرسنل شهرداری تهران، ۹هزار و ۷۰۰نفر زن هستند، در واقع حدود ۷درصد سهم زنان است. پست‌های مدیریتی شهرداری تهران ۱ تا ۶ است یعنی مدیرانی که رتبه ۱ تا ۱۱ یا ۶ تا ۱۶ دارند. در پست مدیریتی ۱ تا ۶ شهرداری ۴هزار و ۵۸۳پست مدیریتی وجود دارد و آن پست‌هایی که مهم‌تر است (پست‌های ۴-۵-۶) حدود ۲هزار پست است. در پست‌های مهم شهرداری سهم زنان چقدر است؟ در پست ۶ سهم زنان ۸تاست که از این ۸ نفر سه نفر در حوزه زنان فعالیت دارند. در حقیقت نمی‌توانستند این پست‌ها (مدیرکل امور زنان، مسئول ستاد توانمندی زنان) را به یک مرد محول کنند. در مجموع کل پست‌ها سهم زنان ۵۸نفر بیشتر نیست که حدود ۱.۳درصد میشود. ۴۰۳ مدیرارشد در شهرداری وجود دارد که فقط ۳درصد آن (یعنی ۱۴نفر) زن هستند. رده اول مدیریت شهرداری، معاونین شهرداری هستند. شهردار ۹ نفر معاون دارد و در هیچ دوره‌ای این پست‌های ۹گانه به زنان نرسیده است. ۲۲پست شهرداری منطقه دارد که فقط در یک دوره سال ۷۶ تا ۸۲ یک منطقه به زنان اختصاص پیدا کرد و در سال ۹۵ (۹ماه پایان دوره آقای قالیباف) یک منطقه به زنان اختصاص داشت.»صدراعظم نوری سازمان‌ها و شرکت‌های شهری را هم از قلم نینداخته و میگوید: «در این شرکت‌ها که مستقل و دارای بودجه و اعتبارات لازم هستند، از ۵۰ پستی که وجود دارد هیچ‌کدام سهم زنان نیست. در گذشته (در ۱۵ یا ۱۷ سال قبل) شاید حدود ۵ تا از این پست‌ها به زنان رسید ولی از ۱۴سال پیش تاکنون هیچ کدام از این پست‌ها به زنان اختصاص نداشته است. در ادارات متعدد کل (مستقل یا وابسته به معاونت‌ها) تعداد مدیران کل به انگشتان دو دست نمی‌رسد.»این عضو شورای شهر با اشاره به رویکرد اعضای پنجمین دوره شورای شهر تهران و شهردار تهران در مورد نقش زنان در مدیریت شهری، تاکید می‌کند: «بر این باور هستیم همانطوری که زنان نیمی از جمعیت شهرها هستند، باید از فرصت‌های برابر برخوردار باشند تا بتوانند توانمندیهای‌شان را برای جامعه عرضه کنند. اما معتقد نیستیم که خیلی ایده‌آلیستی صحبت کنیم و بگوییم که ۵۰درصد جمعیت زنان هستند، پس باید ۵۰درصد پست‌ها به زنان اختصاص پیدا کند. این حرف نشدنی است زیرا زیرساخت و شرایط آن فراهم نشده است. اما معتقد هستیم که طی یک هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی میشود طی یک پروسه زمانی تعریف شده در بازه ۱۰ساله این نرخ را افزایش دهیم و هر سال به یک میزانی به این افزایش دست پیدا کنیم. امروز به دلیل این که ۳۰درصد اعضای شورای شهر تهران را زنان تشکیل می‌دهند، تلاش می‌کنند که سهم زنان را در مدیریت شهری افزایش دهند و وضعیت شهری را از این منظر بهبود ببخشند و به گونه دیگری به مسائل شهری نگریسته شود. حتما در شهر بزرگی مثل تهران نیاز به نگاه زنانه هست و نگاهی که با دقت و حساسیتی که دارد، موضوعاتی که مغفول شده را احیا کند. برای این احیا نیاز به قدرت و مسئولیت است و باید شرایط فراهم گردد تا این نگاه اعمال شده و نگاه به برنامه تبدیل شود.» وی با اشاره به این که راه‌حل ما هم این است که باید از سطوح مختلف شروع کنیم و برای زنان فرصت‌هایی را در مدیریت شهری فراهم کنیم، می‌افزاید: «ما به عنوان اعضای شورای شهر تلاشمان را می‌کنیم که این اتفاق بیفتد، منتها باید این ظرفیت در شهرداری شناسایی شود و توانمندی و تجارب زنان را خوب شناخت تا از این ظرفیت در جای مناسبش استفاده شود و فضایی فراهم شود که این امکان داده شود که جامعه مدنی و سازمان‌های غیردولتی و نهادهای مردم نهاد این فرصت تجربه کردن را در فضاهایی که متعلق به خودشان هست پیدا کنند. رویکرد شهردار هم همین است. وقتی شورا از ایشان خواست خودشان اعتقاد و باورشان بر این بود. امیدواریم زنان را شناسایی کنیم. زیرا طی ۱۴سال به این زنان فرصتی داده نشده پس اساسا نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم زنان توانمند برای ایفای نقش اجتماعی و مدیریتی به راحتی در دسترس باشند. ما در نظر نداریم که زنان به صرف جنسیت در جایگاهی قرار گیرند بلکه می‌خواهیم واقعا بتوانند کارایی داشته باشند و از پس کار بربیایند. حضوری نمایشی داشته باشند. زنان باید مانند دیگران آزمون و خطا کنند، تجربه به دست آورند تا بتوانند از پس کار بربیایند.»صدراعظم نوری با ابراز امیدواری برای دستیابی و شناسایی این زنان توانمند میگوید: «در این حوزه خیلی کمبود داریم. در شهرداری چون برای زنان شرایط و فرصتی وجود نداشته و مورد غفلت قرار گرفتند، نتوانستند ممارست و تمرین لازم را داشته باشند و تجربه کسب کنند بنابراین، این چالشی است که با آن مواجه هستیم ولی تلاش می‌کنیم که این ظرفیت‌ها را بشناسیم و از آنها نهایت استفاده را بکنیم.»
****
وقتی تصمیم‌گیران مرد باشند بهتر از این نمی‌شود
به گفته عضو شورای شهر تهران؛«وقتی می‌گوییم سهم زنان در عرصه‌های اجتماعی و مدیریت را زیاد کنیم، منظور این است که تجربه به دست بیاورند و چطور رفتار حرفه‌ای داشته باشند وقتی ما به آنها فرصت ندادیم که استعدادهایشان در عرصه‌های اجتماعی را نشان دهند، طبیعی است طبیعی است که تجربه هم ندارند و در رفتارهای خود دچار چالش می‌شوند. در شورای پنجم ما خیلی تلاش کردیم ۶ تا خانم در لیست قرار گیرند. اگر ۱۰ زن هم در لیست قرار می‌گرفت باز هم رای می‌آوردند. آن روزها که برای حضور زنان در لیست صحبت می‌کردیم و چانه می‌زدیم تعداد زنان به ۵ نفر که رسید، صراحتا گفتند که بس است. وقتی تصمیم‌گیران مرد هستند نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که سهم زنان بیشتر شود. ما چند زن مدیرکل و معاون داشتیم که تجربه پیدا کرده باشد؟»
سایر اخبار این روزنامه
تیم ملی فوتبال سوریه با تساوی مقابل ایران به بازی‌های پلی‌آف جام جهانی راه یافت
پایان توهم بتن
سید علیرضا کریمی سردبیر
موید حسینی صدر
بازدید احمد مسجد جامعی از روزنامه آفتاب یزد
تیم ملی فوتبال سوریه با تساوی مقابل ایران به بازی‌های پلی‌آف جام جهانی راه یافت
سید علیرضا کریمی سردبیر
توضیح سخنگوی شورای عالی امنیت ملیدرمورد حصر
جامعه باید نسبت به فساد در هر جایی حساس باشد
پایان حسرت ۱۴ساله زنان در مدیریت شهری؟!
لابی زدایی آقای شهردار
جنایت وحشتناک درخیابان یخچال تهران
بازدید احمد مسجد جامعی از روزنامه آفتاب یزد
نباید برای نرمالیزاسیون گفتمان اصلاحات را نفی کرد
روغن‌کاری رابطه ریاض - تهران
