پذیرش مسئوليت با شرط

شرق: عیسی کلانتری روز گذشته در طبقه دهم ساختمان سازمان حفاظت محیط زیست رودرروی خبرنگاران نشست و اولین نشست خبری خود در سمت جدید را برگزار کرد. او در حاشیه این نشست درباره دلایلش برای پذیرفتن سمت ریاست این سازمان گفت: «شرط من برای پذیرش ریاست سازمان این بود که تصمیم‌گیر اصلی آب شورای‌عالی آب باشد، نه وزارت نیرو. آقای روحانی هم شرط من را پذیرفت».او همچنین در پاسخ به پرسش «شرق» درباره اینکه سرنوشت ستاد احیای دریاچه ارومیه پس از آمدن او به محیط زیست چه خواهد شد، این‌طور پاسخ داد: «واقعیت این است که ستاد احیای دریاچه ارومیه باید از همان ابتدا زیر‌مجموعه سازمان حفاظت محیط زیست می‌شد. در شرایط کنونی هم تغییری در ریاست ستاد رخ نمی‌دهد و من با حفظ سمت در محیط زیست همچنان در ستاد احیای دریاچه ارومیه هم خواهم بود».کلانتری در نخستین نشست خبری خود هم با سؤالات بسیار و هم تعدادی انتقاد جدی مواجه شد. موضوعاتی مثل محصولات تراریخته که بحث درباره آنها در روزهای اخیر مناقشات زیادی را به دنبال داشته است؛ از‌جمله انتقادات وارده به رئیس جدید این سازمان بود. او درباره تولید محصولات تراریخته و انجام ارزیابی‌های مربوط به این محصولات این‌طور اظهار کرد: وزارت بهداشت به دانشگاه علوم‌پزشکی یزد مأموریت تحقیق و بررسی در این زمینه را داده بود که درباره سلامت برنج تراریخته اظهارنظر کند. بعد از سه‌سال‌و نیم بررسی و ارزیابی، چهارشنبه هفته گذشته رسما نتایج این بررسی‌ها اعلام شد. براساس گزارش رسمی وزارت بهداشت، برنج تراریخته از نظر سلامت مشکلی ندارد. 
آب؛ اصلی‌ترین مسئله ایران
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه هر کشوری در حوزه محیط زیست یک اولویت کاری دارد، اظهار کرد: برای مثال چین آلودگی هوا را در اولویت اصلی خود قرار داده است. ممکن است در کشورهای دیگر پسماند یا سایر مسائل محیط زیست در اولویت باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۷۰ درصد مشکل محیط زیست کشور ما در حوزه آب است و تداوم روند موجود در کشور تا ۱۵ سال آینده موجب از‌بین‌رفتن تاریخ چند‌‌هزار‌ساله ما خواهد شد. وی تأکید کرد: ۷۰ درصد وقت خود را روی مسئله آب خواهم گذاشت؛ چون اشتباه است که وزارت نیرو را به ‌حال ‌خود رها کنیم. نباید ۱۱۰ درصد آب تجدیدپذیر کشور مصرف شود. اگر مصرف آب کم نشود، کشور از بین می‌رود. 
کلانتری با تأکید بر اینکه نباید مسئله آب را قربانی سایر مسائل کنیم، گفت: نباید مسئله مهم و اساسی آب را قربانی یوزپلنگ کنیم. اگرچه حفظ این‌ گونه اهمیت بسیاری دارد. تهدید مسئله آب برای کشور تهدیدِ بود و نبود کشور و تهدیدِ بود و نبود تمدن کشور است یا مثلا اهمیت محصولات تراریخته در کنار آب بسیار جزئی است؛ بنابراین نباید مسائل اصلی را قربانی مسائل فرعی کنیم. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه ۷۵ درصد آب‌های شیرین فسیلی را از دست داده‌ایم، گفت: مسائل محیط زیست در هر منطقه کشور با مناطق دیگر فرق دارد؛ درحال‌حاضر شمال کشور دچار مشکل پسماند است؛ ولی در خارج از این منطقه پسماند اولویت چهارم و پنجم است. در شمال کشور آب شاید مسئله آخر باشد؛ ولی در بقیه استان‌ها آب اولویت شماره یک است. به گفته کلانتری، خوزستان از گرما و گردوغبار رنج می‌برد؛ اما در خراسان‌رضوی مشکلی اصلی آب است و در تهران به‌ویژه در فصل سرد سال اینورژن یا وارونگی دما -که باعث افزایش آلودگی هوا می‌شود- مشکل اصلی تهران است. اگرچه ممکن است در تهران آب مشکل اول نباشد؛ ولی آب، مشکل اول کشور است. 


وی با بیان اینکه سیاست سازمان حفاظت محیط زیست، توسعه پایدار و متوازن است، گفت: در این راستا سعی داریم با ایجاد برخی تغییرات تشکیلاتی کاری کنیم که محیط زیست مانع توسعه کشور به ‌شمار نیاید. درحال‌حاضر 4.5‌ میلیون بی‌کار فارغ‌التحصیل دانشگاهی داریم که دولت نمی‌تواند به این موارد بی‌توجه باشد؛ بنابراین همه دستگاه‌ها و قوای مجریه، مقننه و قضائیه باید در راستای سیاست متوازن حرکت کنند. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به واکنش‌ها و انتقادات خبرنگاران نسبت به برخی مواضع و دیدگاه‌های او و افراد نزدیکش، گفت: غیرت و تعصب خبرنگاران حوزه محیط زیست قابل تقدیر است. دوستداران واقعی محیط زیست همین خبرنگاران هستند که باید سازمان محیط زیست آنها را از لحاظ علمی تقویت کند. امیدواریم با ایجاد برخی تغییرات تشکیلاتی در سازمان جایگاه مهم‌تری برای خبرنگاران از لحاظ علمی و آسانی کار پیش‌بینی کنیم. باید تلاش کنیم محیط زیست را به کمک خبرنگاران داخل خانواده‌ها ببریم؛ چون مدیریت محیط زیست با تعداد محیط‌بان کنونی میسر نیست. بدون اینکه مردم جایگاه محیط زیست منطقه خود را درک کنند، حفاظت از حیات ‌وحش و منابع ژنتیک امکان‌پذیر نخواهد بود. 
هماهنگی محیط زیست و شهرداری برای آلودگی
وی در ادامه نشست درباره برنامه‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای کاهش آلودگی هوای تهران گفت: خوشبختانه با انتخاب شهردار جدید تهران و با توجه به شناختی که از او دارم، هماهنگی بین سازمان حفاظت محیط زیست و شهرداری در حوزه کاهش آلودگی هوا انجام خواهد شد. درحال‌حاضر آلودگی هوا مشکل بزرگ کلان‌شهرهاست و راه‌حل این موضوع صنعت خودرو، موتورسیکلت و نیروگاه‌هاست و این بخش‌ها را باید مدیریت کنیم. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در این زمینه‌ها متخصص به اندازه کافی در سازمان حفاظت محیط زیست نداریم، بنابراین قرار شده است با کمک سازمان برنامه و بودجه بخشی از وظایف حاکمیتی این سازمان را به دانشگاه‌های بزرگ کشور واگذار کنیم و از دانشگاه‌های تهران، امیرکبیر، شریف و... به‌عنوان ناظر بر روند تولید خودرو و موتورسیکلت استفاده خواهد شد. همچنین در پالایشگاه‌ها نماینده دائم سازمان محیط زیست به‌منظور اطمینان از تولید سوخت استاندارد مستقر می‌شود. کلانتری با تأکید بر اینکه بیش از ۵۰ درصد آلودگی هوای تهران ناشی از کامیون‌هایی است که شبانه وارد تهران می‌شوند، تصریح کرد: برنامه‌ریزی دقیق باید در این زمینه داشته باشیم تا کامیون‌های ۳۰ساله و ۵۰ساله وارد شهر تهران نشوند، همچنین باید به نوسازی این دستگاه‌ها توجه کنیم. 
سازمان متخصص کافی ندارد
کلانتری در ادامه با بیان اینکه سازمان حفاظت محیط زیست از لحاظ نیروی انسانی به‌شدت دچار ضعف است، گفت: سازمان به متخصصان در حوزه‌های متعدد نیاز دارد. در شهریورماه سال ۹۳، ستاد احیای دریاچه ارومیه طرح انتقال آب از حوضه شماره یک به شماره دو  را به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال کرد تا این سازمان نظر خود را درباره این طرح ارائه دهد. سه سال از آن زمان گذشته ولی سازمان هنوز نتوانسته یک برگه اظهارنظر درباره این طرح به ستاد احیای دریاچه ارومیه عرضه کند، بنابراین سازمان حفاظت محیط زیست، متخصص کافی ندارد. معاون رئیس‌جمهور تأکید کرد: طبق مصوبه جدید اگر سازمان حفاظت محیط زیست نتواند تا سه ماه به طرح‌های ارائه‌شده جواب دهد، دستگاه اجرائی می‌تواند بدون داشتن نظر محیط زیست کار خود را شروع کند، بنابراین باید توان علمی و تخصصی سازمان حفاظت محیط زیست را افزایش دهیم یا باید از دانشگاه‌های کشور خرید خدمت کنیم، چون سازمان نیروی انسانی کافی برای پاسخ‌گویی و ارزیابی پروژه‌ها را ندارد. 
اختیار تام برای مدیران کل استان‌ها
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه با اشاره به اینکه با مدیران کل استان‌ها جلسه داشته و با آنان درباره مشکلاتشان صحبت کرده‌ام، گفت: بیشتر مدیران کل استان‌ها از ۲۰ سال پیش مدیر هستند. در این جلسات آنان گفتند ۹۰ درصد مشکلشان سازمان حفاظت محیط زیست است، چون مانع تصمیم‌گیریشان در استان می‌شود. مدیرکل‌های استان‌ها معتقد هستند در استان خود شناخت بیشتری درباره مدیران مستقر در سازمان دارند، بنابراین می‌توانند تصمیم‌ساز استان تحت مدیریت خود باشند. از بین ۳۱ مدیر کل، ۲۸ مدیر کل، سازمان را مشکل اساسی در راه خود می‌بینند و معتقد هستند سازمان مانع تصمیم‌سازی درون استان می‌شود، بنابراین تصمیم‌ گرفتیم به مدیران کل اختیار کامل بدهیم و از سوی دیگر از آنها مسئولیت‌پذیری بخواهیم. کلانتری با بیان اینکه محیط زیست نمی‌تواند ماشین «نه» باشد، گفت: باید برای پروژه‌هایی که مشکل زیست‌محیطی ایجاد می‌کنند، راهکار ارائه دهیم تا ضمن اجرای طرح توسعه‌ای، محیط زیست نیز حفظ شود. در موارد استثنائی برخی طرح‌ها باید به‌طور‌کلی تعطیل شود، اما نمی‌توان جلوی همه طرح‌های توسعه‌ای را گرفت؛ بنابراین باید ضمن ارائه راهکار و راه‌حل سعی کنیم در کنار اجرای پروژه‌ها، حفظ محیط زیست را نیز داشته باشیم. 
موافق سدسازی در شمال
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه موضع خود درباره سدسازی‌ها را اعلام کرد و گفت: از نظر من سدسازی در برخی جاها خوب و در برخی جاها بد است. من سد نازلو و سد سیمینه‌رود را با وجود پیشرفت کاری بالا و صرف هزینه‌های بسیار بالا متوقف کردم، بنابراین سدسازی در همه‌جا خوب یا در همه‌جا بد نیست، بلکه لازم است ارزیابی زیست‌محیطی برای احداث سد انجام شود. معتقدم در شمال کشور سدسازی مانعی ندارد. معاون رئیس‌جمهور با تأکید بر اینکه در سازمان حفاظت محیط هر سمت را به متخصص آن واگذار می‌کنم، گفت: من در بسیاری از حوزه‌های محیط زیستی تخصصی ندارم، بنابراین از افراد متخصص برای پست‌های مختلف استفاده می‌کنم. من اینجا هستم تا سازمان را به دست متخصصان مدیریت کنم، بنابراین باید توان مدیریت داشته باشم و کارها را به افراد متخصص بسپارم. سازمان حفاظت محیط زیست باید بتواند از نمک گرفته تا آهو و از موشک گرفته تا دوچرخه اظهارنظر کند. کلانتری تأکید کرد: دستیابی به رشد هشت‌درصدی کشور، قانون است. اگر در این میان دستگاه‌های مختلف اعلام کنند محیط زیست مانع دستیابی به این رشد است، محیط زیست کشور به‌طورکلی حذف می‌شود، بنابراین باید ضمن اجرای طرح‌های توسعه‌ای، تخریب محیط زیست را به حداقل برسانیم، دراین‌راستا موظف هستیم توسعه انجام شود و خسارت‌های محیط زیست به حداقل برسد. وی با اشاره به اینکه بودجه سازمان حفاظت محیط زیست کشور از کمک بلاعوض دولت به دو منطقه آزاد تجاری و اقتصادی کمتر است، گفت: بودجه این سازمان بسیار ناچیز است. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه با تأکید بر ضرورت مدیریت منابع آب کشور اظهار کرد: هیچ‌یک از وزرای نیرو از بعد انقلاب به اندازه آقای چیت‌چیان فهم آبی نداشته‌اند. در دوره او تخصیص حقابه محیط زیست مشخص شد و قرار شد 11.7‌‌میلیارد مترمکعب حقابه به تالاب‌ها، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها داده شود. در همین دوره حقابه کارون، دریاچه ارومیه و گاوخونی داده شد و تالاب گاوخونی ۱۷۰‌‌میلیون متر مکعب آب دریافت کرد. 
احیای ارومیه در گرو تأمین بودجه
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست که هم‌زمان ریاست ستاد احیای دریاچه ارومیه را نیز بر عهده دارد، درباره آخرین وضعیت این دریاچه اظهار کرد: احیای دریاچه ارومیه به تأمین بودجه بستگی دارد. راه‌حل‌های اجرائی مشخص شده و نسخه خوبی برای این دریاچه نوشته شده است، اما اگر منابع مالی به‌موقع تأمین نشود، احیای دریاچه با مشکل روبه‌رو خواهد شد. کلانتری افزود: اگر منابع مالی احیای دریاچه ارومیه از سوی دولت تأمین شود، قول می‌دهم دریاچه در حد اکولوژیک احیا شود. در شرایط حاضر خطر عدم احیا از بین رفته است، ولی دیرکرد در تأمین منابع مالی احیا را به تعویق می‌اندازد. بودجه مورد نیاز ستاد دریاچه ارومیه دو‌هزار‌ میلیارد تومان در هر سال است که سال قبل، از این مبلغ فقط ۷۰۰‌‌میلیارد تومان داده شد. رئیس ستاد احیای دریاچه ارومیه در پایان تأکید کرد: بخش عمده‌ای از گردوغبارهای نمکی دریاچه ارومیه مهار شده است. گردوغبار نمکی بر افزایش فشار خون شهروندان تأثیر گذاشت. سازمان جنگل‌ها در سه سال گذشته بسیار خوب عمل کرده و مهار غبارهای حاشیه دریاچه ارومیه را به‌خوبی پیش برده است. در شرایط حاضر غیر از طرح انتقال آب‌های مرزی، بقیه طرح‌ها به‌دلیل عدم تخصیص بودجه یا متوقف شده یا در حال متوقف‌شدن است. درحال‌حاضر دریاچه ارومیه از خطر خشکیدگی کامل عبور کرده، ولی مشکلات پابرجاست. خوشبختانه دریاچه ارومیه ارتباطی با آبخوان‌های اطراف ندارد. اگر منابع مالی به‌موقع تأمین شود، دریاچه ارومیه احیا می‌شود. تاکنون دوهزارو 500 میلیارد تومان برای احیای دریاچه ارومیه هزینه شده است.