پاسخ مثبت همسایگان جنوبی به ابتکار منطقه‌ای ایران

نیم نگاه

گمانه‌زنی‌ها درباره پیام امیر کویت تأیید شد
محتوای پیام امیر کویت به عالی‌ترین مقام اجرایی جمهوری اسلامی ایران در نهایت آشکار شد. این در حالی است که طی هفته‌های گذشته هیچ یک از گمانه‌زنی‌ها و اخبار غیر رسمی مبتنی بر اینکه وزیر امور خارجه کویت در سفر به تهران حامل پیامی برای آغاز مذاکره میان ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بوده است، مورد تأیید یا رد مقامات رسمی دو کشور قرار نگرفته بود. با این حال احتمال درست بودن این اخبار با توجه به نشانه‌های مثبت و منفی ارسال شده از سوی طرف اساسی این اختلاف به نحوی بود که رسانه‌ها با احتیاط تحلیل‌های خود را بر اهمیت داشتن این سفر فراتر از روابط دوجانبه تهران با مسقط و کویت قرار دادند.


روز گذشته اما حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران دقایقی پیش از آغاز سفر یک روزه‌اش با تأیید اینکه پیام ارسالی، پیام کشورهای حوزه خلیج فارس مبنی بر اراده 6 کشور عضو برای ارتقا و روابط بهتر با جمهوری اسلامی ایران و همچنین حل و فصل سوء تفاهمات از طریق گفت‌وگو و مذاکره بین طرفی بوده است، گفت که «ما از اصل این پیام استقبال می‌کنیم و در جریان این سفر  نیز درخصوص ارتقای همکاری‌ها، دیدار و گفت‌وگو خواهیم داشت.»
این اعلام موضع، مهر تأییدی بود بر این گمانه که آنچه «ابتکار عمل منطقه‌ای روحانی در پاسخ به دعوت رسمی مقامات عمان و کویت» خوانده می‌شد، می‌تواند آغاز روند تغییر در مناسبات منطقه‌ای از مسیر نشستن پشت میز حل اختلافات و سوء تفاهم‌ها تلقی شود. اتفاقی که بسیاری تحلیلگران آن  را از ضرورت‌های حل مسائل مبتلا به منطقه دانسته و «برجام منطقه‌ای» نام نهاده بودند.

استقبالی گرم از رئیس جمهوری که آمده است تا عزم ایران را برای گفت‌و‌گو نشان دهد. دیروز پادشاه عمان و امیر کویت به گرمی از روحانی استقبال کردند، مقامی که 21 روز پس از دریافت پیام امیرکویت درباره گفت‌و‌گوهای منطقه‌ای، در یک روز، به دو کشور  همسایه سفر کرد.
در پاسخ به چنین اجابتی بود که در مراسم استقبال از روحانی در مسقط، 21 گلوله به افتخار او و دوستی دو ملت شلیک شد و در کویت نیز امیر، ولیعهد، نخست‌وزیر و همه اعضای کابینه، در فرودگاه به استقبال روحانی آمدند. روحانی با بدرقه و خداحافظی سلطان قابوس پادشاه، ولیعهد و شماری از مقامات عالی‌رتبه عمان، مسقط را به مقصد کویت ترک کرده بود.
رئیس جمهوری کشورمان پیش از ترک تهران، در سخنان خود برای تشریح اهداف این سفر، به پیام کشورهای حوزه خلیج‌فارس مبنی بر اراده این 6 کشور برای ارتقا و روابط بهتر با جمهوری اسلامی ایران و همچنین حل و فصل سوء‌تفاهمات از طریق گفت‌و‌گو و مذاکره بین طرفین اشاره کرد. پس از این اشاره، روحانی تأکید کرد که ما از اصل این پیام استقبال می‌کنیم و در جریان این سفر نیز درباره ارتقای همکاری‌ها، دیدار و گفت‌و‌گو خواهیم داشت.
مروری بر متن مذاکرات نشان می‌دهد که موضوعات مهم منطقه‌ای، محور گفت‌و‌گوهای ایران با سران عمان و کویت بوده است. اما نوع استقبال، نشان دهنده کیفیت مواجهه همه طرف‌ها نسبت به اصل گفت‌و‌گو است؛ نشانه‌ای مبنی بر اینکه قدرت‌های منطقه‌ای، بار دیگر به میز مذاکره بازخواهند گشت.
فرستاده ویژه امیرکویت، 6 بهمن ماه به تهران آمد و پیام امیر کویت را به روحانی رساند. اما پیشتر، این رئیس‌جمهوری بود که در نشست خبری خود که 28 دی ماه برگزار شد، با اشاره به اینکه «ایران نه قصد دارد در مسائل داخلی عربستان مداخله داشته باشد، نه می‌خواهد عربستان از صحنه سیاسی منطقه حذف شود و نه می‌خواهد عربستان نقشی که استحقاق آن را دارد، نداشته باشد» ابراز امیدواری کرده بود که اگر «عربستان راه درستی را در این زمینه انتخاب کند و اگر عربستان تصمیم درستی را اتخاذ بکند، ما حاضریم در مسأله یمن و مسائل منطقه به عربستان کمک کنیم. و می‌خواهیم در کل منطقه ثبات و وحدت بیشتری  با تلاش ما بوجود بیاید.»
اکنون، با توجه به تحولات دو ماهه اخیر، بویژه استقبال و گفت‌و‌گوهایی که دیروز میان ایران و میانجی‌های منطقه‌ای در مسقط و کویت صورت گرفت، می‌توان نتیجه گرفت که باب گفت‌و‌گو در حال باز شدن و صحبت‌ها در حال گرم شدن است، هرچند باید منتظر ماند و گام‌های بعدی بازیگران منطقه‌ای را رصد کرد.
حجت‌الاسلام حسن روحانی در فرودگاه مهرآباد و پیش از سفر تأیید کرد که هدف اصلی این سفر، گفت‌وگو درباره مسائل منطقه‌ای و در ادامه به پیام 21 روز پیش امیر کویت است.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، رئیس جمهوری با اشاره به پیام کشورهای حوزه خلیج فارس مبنی بر اراده این 6 کشور برای ارتقا و روابط بهتر با جمهوری اسلامی ایران و همچنین حل و فصل سوء تفاهمات از طریق گفت‌وگو و مذاکره بین طرفین، گفت: ما از اصل این پیام استقبال می‌کنیم و در جریان این سفر  نیز درباره ارتقای همکاری‌ها، دیدار و گفت‌وگو خواهیم داشت.
 استقبال سلطان قابوس از روحانی
پس از ورود روحانی به مسقط، سلطان قابوس، پادشاه عمان در قصر «العلم» و با شلیک 21 گلوله به نشانه دوستی، از رئیس جمهوری اسلامی ایران استقبال کرد. پس از آن، روحانی و سلطان قابوس در دیداری دوجانبه، مهم‌ترین مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی را بررسی کردند و پس از آن نیز، نشست مشترک هیأت‌های عالی‌رتبه دو کشور برگزار شد.
رئیس جمهوری کشورمان در این نشست مشترک، با تأکید بر اینکه تهران همواره از گسترش روابط دوجانبه و منطقه‌ای ‏با همسایگان استقبال می‌کند، اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران هر گاه کشورهای منطقه با مشکلات مختلف از جمله تروریسم مواجه شدند، آنها را ‏یاری کرده است و پس از این هم اگر هر کدام از این کشورها، بویژه در برابر تروریست‌ها با مشکلی مواجه شوند و از تهران ‏درخواست کمک داشته باشند، حتماً به آنها کمک خواهیم کرد.
 روحانی، ترویج ایران‌هراسی را توطئه‌ای فرا منطقه‌ای و طراحی دشمنان مشترک اسلام و اعراب منطقه دانست و خاطرنشان کرد: تهران همواره منادی حل ‏و فصل مشکلات و اختلافات از طریق گفت‌وگو بوده است و قدرت نظامی ایران نیز ‏صرفاً دفاعی و پشتوانه‌ای مستحکم برای امنیت منطقه است.‏وی با تأکید بر اینکه برای تأمین امنیت منطقه هیچ راه حلی اساسی‌‌تر از مسئولیت‌پذیری کشورهای ‏منطقه و همکاری‌های درون منطقه‌ای وجود ندارد، گفت: کشورهای منطقه باید در کنار یکدیگر برای امنیت و ‏ثبات پایدار در منطقه با یکدیگر همکاری و مشارکت داشته باشند.‏
رئیس شورای عالی امنیت ملی، در ادامه لزوم رسیدگی و چاره‌اندیشی به وضعیت بسیار نامطلوب مردم یمن را مورد تأکید قرار ‏داد و گفت: امروز وضعیت بسیار وخیمی برای مردم مظلوم یمن ایجاد شده است و همه ما به عنوان کشور‌های مسلمان منطقه، وظیفه ‏داریم اقدامات جدی و انسان‌دوستانه‌ای را برای یاری مردم این کشور انجام دهیم.‏وی اظهار کرد: برقراری آتش‌بس و کمک‌های انسان‌دوستانه و انجام مذاکرات سیاسی یمنی – ‏یمنی برای حل و فصل مشکلات مردم مظلوم یمن، ضروری است.روحانی در بخش دیگری از سخنان خود، توافق هسته‌ای ایران را به نفع روابط دو کشور، کشورهای منطقه و جهان دانست و گفت: ‏امروز شرایط بسیار مناسبی برای توسعه و تحکیم هر چه بیشتر روابط ایران و عمان فراهم آمده است و این ‏آمادگی وجود دارد که برای فعال‌سازی ظرفیت‌های اقتصادی، علمی، فرهنگی و روابط مردم دو کشور، ‏گام‌های جدید و بلندی برداشته شود.‏وی با اشاره به زمینه‌های گسترش همکاری تهران – مسقط در بخش‌های مختلف از جمله اقتصاد، ‏حمل و نقل، گاز، انرژی، بنادر، صنعت و تجارت و خدمات فنی و مهندسی، خواستار تعمیق روابط بانکی می‌تواند برای شتاب دهی به ‏توسعه روابط اقتصادی تهران – مسقط شد.
رئیس جمهوری همچنین اهمیت روابط علمی و فرهنگی  ایران و عمان را مورد اشاره قرار داد و گفت: در این زمینه ‏شرکت‌های دانش بنیان، ظرفیت‌های بسیار خوبی برای همکاری و تبادل تجربه با طرف عمانی دارند که ‏می‌توان آن را فعال کرد. ضمن اینکه تسهیل صدور روادید می‌تواند ارتباطات دو ملت و اطلاعات بخش‌های ‏خصوصی دو کشور از ظرفیت‌های همکاری را نیز تقویت کند.‏روحانی در پایان، ایران و عمان را ‏نگاهبانان تاریخی تنگه هرمز به عنوان مسیری امن و آزاد برای تجارت بین‌المللی دانست و خاطرنشان کرد که همکاری دو کشور ‏در تأمین ثبات و توسعه منطقه‌ای بسیار حائز اهمیت است.‏
 عمان به دنبال تقویت همکاری‌ها با ایران در تمامی عرصه‌ها
پادشاه عمان نیز در این دیدار ضمن ابراز خرسندی از حضور روحانی در عمان بر ‏تقویت بیش از پیش روابط دو کشور تأکید کرد و گفت: عمان به دنبال تقویت و تحکیم همکاری‌ها و ‏مناسبات خود در تمامی عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با ایران است.‏
سلطان قابوس با تقدیر از رویکرد و آمادگی همیشگی تهران برای برقراری روابط نزدیک‌تر با همسایگان و همکاری‌های منطقه‌ای، گفت که تحکیم روابط ایران و کشورهای منطقه به نفع توسعه ، امنیت و ثبات ‏منطقه است.‏ وی خاطرنشان کرد: تردیدی وجود ندارد که تأمین امنیت منطقه مسئولیت اصلی کشورهای منطقه ‏است، لذا رایزنی و همفکری کشورهای منطقه برای حل و فصل مسائل و مشکلات، بسیار ضروری است.‏
رئیس جمهوری پس از پایان مذاکرات با مقام‌های عمانی، با بدرقه و خداحافظی سلطان قابوس پادشاه، ولیعهد و شماری از مقامات عالی‌رتبه عمان، مسقط را به مقصد کویت ترک کرد.
روحانی در دیدار امیر کویت :
مذاکره راه حل مشکلات منطقه است
رئیس‌ جمهوری اسلامی ایران و امیر کویت با اشاره به اهمیت وحدت و همبستگی کشورهای مسلمان و ‏همسایه در شرایط کنونی منطقه، بر لزوم همفکری، همکاری و هماهنگی به منظور ایجاد ثبات و امنیت و توسعه بین کشورهای منطقه تأکید کردند.‏حجت‌الاسلام والمسلمین  روحانی در دیدار شیخ صباح احمد جابر الصباح امیر ‏کویت با اشاره به اشتراکات فرهنگی، تاریخی و دینی ایران و کویت و روابط برادرانه و صمیمی دو ملت در ‏طول تاریخ، اظهار داشت: ظرفیت‌های فراوانی برای تعمیق و تحکیم روابط ایران و کویت در ابعاد مختلف ‏وجود دارد که می‌توان همه آنها را در راستای منافع دو ملت و همچنین منطقه فعال کرد.‏
رئیس‌ جمهوری با اشاره به لزوم فعال شدن کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی بویژه برای آشنایی فعالان ‏اقتصادی بخش خصوصی دو کشور از ظرفیت‌های متقابل همکاری، گفت: امیدواریم در بخش‌های مختلف اقتصادی ‏سرمایه‌گذاران و بویژه بخش خصوصی دو کشور با برقراری ارتباط نزدیک‌تر، تمامی فرصت‌های ‏موجود را در مسیر توسعه روابط مورد بهره‌برداری قرار دهند.‏
روحانی گفت: دو کشور از لحاظ سیاسی روابط نزدیکی با یکدیگر دارند و لازم است روابط اقتصادی ‏نیز همپای روابط سیاسی رشد و توسعه یابد.‏
رئیس‌ جمهوری افزود: ایران و کویت همچنین در زمینه ترانزیتی و کریدور جنوب – شمال، فرصت‌های بزرگی برای ‏همکاری دارند و می‌توان از ظرفیت‌های یکدیگر به نفع منافع دو کشور و ملت‌های منطقه استفاده کرد.‏
روحانی افزود: روابط تهران – کویت صرفاً جنبه اقتصادی ندارد، بلکه در زمینه‌های فرهنگی، علمی و ‏فناوری‌های نو نیز ظرفیت‌های زیادی برای همکاری وجود دارد.‏رئیس‌ جمهوری، توسعه روابط بانکی را پایه اساسی برای ایجاد تحرک در همکاری‌های اقتصادی دو کشور ‏دانست و گفت: ایران برای توسعه همه‌جانبه روابط با کویت، از جمله سرمایه‌گذاری مشترک در پروژه‌های متنوع کاملاً آمادگی دارد.او در ادامه مهم‌ترین تحولات منطقه‌ای و بویژه خطر تروریسم را مورد اشاره قرار داد و گفت: ‏معضلات بزرگ منطقه مثل تروریسم خطری همگانی و فراگیر است و تنها راه مقابله و رفع آن، ایستادن همه ‏کشورهای منطقه و همسایگان در کنار یکدیگر است و ضرورت دارد در برابر این معضل متحد باشند.‏رئیس‌ جمهوری همچنین بر ضرورت اتحاد و همبستگی کشورهای منطقه و پرهیز از شکاف و اختلاف تأکید ‏کرد و گفت: امروز همه باید به عنوان برادران دینی و مسلمان کنار هم قرار گرفته و با تفکرات اختلافی مقابله ‏کنیم و ضرورت دارد پیام راهگشای قرآن کریم را که همانا اخوت و برادری اسلامی است  با قوت پیگیری ‏کنیم.‏ روحانی با تأکید بر اینکه همه اختلافات موجود در منطقه با گفت‌و‌گو قابل حل و فصل ‏است، اظهار داشت: مذاکره و مفاهمه را تنها راه حل مشکلات و سوء تفاهم بین کشورهای منطقه می‌دانیم.
شیخ صباح احمد جابر الصباح امیر کویت نیز در این دیدار با اظهار خرسندی از انجام این سفر و مواضع و ‏دیدگاه‌های وحدت آفرین روحانی، گفت: شرایط کنونی منطقه همه ما را ملزم می‌کند که روابط خوبی با ‏یکدیگر داشته باشیم از این رو مصمم هستیم سطح روابط خود را با تهران در همه زمینه‌ها افزایش دهیم.‏امیر کویت همچنین با اشاره به روابط خوب و صمیمی دو کشور، افزود: کویت برای توسعه و تعمیق روابط با ایران در زمینه‌های مختلف آماده است.
وی با تشکر از مواضع ایران در جریان اشغال کویت توسط صدام گفت: ایران در جریان ‏اشغال کینه‌توزانه صدام در کنار کویت قرار گرفت و از این‌رو بسیار قدردان ایرانیان هستیم.‏
شیخ الصباح در ادامه با تأکید بر لزوم وحدت و هماهنگی کشورهای منطقه و مسلمان در شرایط کنونی ‏منطقه، تصریح کرد: ما همه مسلمان هستیم و باید با برادری و ‏وحدت در کنار یکدیگر قرار گرفته و در مسیر توسعه، ثبات و صلح گام برداریم.‏
روحانی شب گذشته بعد از دیدار با مقامات کویتی راهی تهران شد.